ok. 9 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Howard Gardner, neuropsycholog z Uniwersytetu Harvarda, jest autorem teorii inteligencji wielorakich. Według Gardnera „inteligencje są zawsze wynikiem wzajemnych oddziaływań między skłonnościami biologicznymi i istniejącymi w danej kulturze możliwościami uczenia się”[1].

Jak ta teoria może w praktyce wspierać uczenie się?

Według badacza każdy człowiek ma inny potencjał, inny profil inteligencji:  część z nich ma lepiej, a część słabiej rozwiniętych. U każdego możemy więc odnaleźć zarówno mocne, jak i słabe strony. Każda z inteligencji posiada niepowtarzalny mechanizm odbierania i przetwarzania informacji z otoczenia.

Inteligencję definiuje Gardner jako „zdolność rozwiązywania problemów lub tworzenia produktów mających znaczenie w określonych warunkach kulturowych i środowiskowych”[2].

8 typów inteligencji według Gardnera to:

Inteligencja językowa – wrażliwość na dźwięk, rytmy i znaczenie słów; wrażliwość na różne funkcje języka, umiejętność czytania, pisania i porozumiewania się za pomocą słów; łatwość  wypowiadania się i logicznego ujmowania zdarzeń.

Inteligencja matematyczno-logiczna – zdolność do dostrzegania wzorców logicznych lub liczbowych, umiejętność rozumowania oraz liczenia; zainteresowanie światem przedmiotów, symboli liczbowych i operacji matematycznych.

Inteligencja wizualno-przestrzenna – umiejętność malowania, rysowania, robienia artystycznych fotografii, rzeźbienia lub wyobrażania sobie trójwymiarowych kształtów. Łatwość tworzenia w umyśle obrazów, relacji przestrzennych oraz wizualizacji.

Inteligencja muzyczna – wrażliwość na rytmy, wysokość i barwy dźwięków, umiejętność układania piosenek, śpiewania, gry na instrumencie, pisania wierszy, a także stosowania rymu i rytmu; muzykalność i zdolność rozumienia struktury utworów muzycznych.

Inteligencja interpersonalna – umiejętność nawiązywania kontaktów, komunikowania się i wchodzenia w interakcje z innymi; dostrzegania i właściwego reagowania na nastroje, temperament, motywacje i pragnienia innych ludzi.

Inteligencja refleksyjna – umiejętność skupienia uwagi na swoich uczuciach, rozumienia ich oraz odróżniania, rozpoznawanie swoich silnych i słabych stron, umiejętność wyciągania wniosków z przeżytych doświadczeń i umiejętność planowania.

Inteligencja ruchowa – zdolności manualne oraz umiejętności sportowe; umiejętność kontrolowania własnych ruchów ciała, dobra koordynacja i zręczność w radzeniu sobie z przedmiotami.

Inteligencja przyrodnicza – zdolność dostrzegania wzorców występujących w naturze; umiejętność rozumienia praw natury i postępowania zgodnie z nimi; wrażliwość ekologiczna.

Od ponad 30 lat teoria spotyka się z krytyką zwolenników badań ilościowych, w tym psychometrii i z entuzjazmem praktyków: edukatorów, pedagogów stawiających na personalizację i indywidualizację procesu uczenia się oraz psychologów preferujących podejście jakościowe do badań.

W odpowiedzi na zarzuty dotyczące braku badań potwierdzających istnienie inteligencji, Gardner przywołuje prowadzone zarówno w strategii ilościowej, jak i jakościowej, kilkuletnie badania prowadzone w 41 amerykańskich szkołach. Wykorzystano tam z dużym powodzeniem programy edukacyjne oparte o indywidualny profil inteligencji. Dowodzą one pozytywnych efektów uczenia się z wykorzystaniem teorii inteligencji wielorakich w praktyce edukacyjnej.

Krytycy uważają, że efekty te zawdzięczane są jedynie nowatorstwu i atrakcyjności programów[3].

Znam szkołę językową, która wykorzystuje teorię Gardnera w praktycznej nauce języków obcych. Z pomocą kwestionariusza oraz w trakcie indywidualnej rozmowy nauczyciel rozpoznaje, które z inteligencji dominują u uczącego się i dopasowuje sposoby uczenia się do tych preferencji.

I ty możesz spróbować określić swoje preferencje dotyczące uczenia się z wykorzystaniem dominujących u ciebie inteligencji. Kilka wskazówek poniżej:

Inteligencja logiczno – matematyczna: jeśli masz dobrze rozwiniętą łatwość dostrzegania prawidłowości i wzorców, to twoją naukę będzie wspierać logiczne ułożenie treści: tabele, procesy, punkty, łączenie przyczyn zjawisk ze skutkami. Motywację do nauki będzie wspierać miara postępów. Licz, ile nowych zagadnień poznałeś w danym tygodniu, ile części podręcznika jest już za tobą.

Inteligencja językowa: ucząc się upraszczaj, parafrazuj, używaj przykładów, porównań, metafor. Korzystaj z inteligencji lingwistycznej: czytaj, pisz krótkie opowiadania czy notki na temat, który opracowujesz. Układaj wierszyki, rymowanki dotyczące definicji, których się uczysz. Szukaj gier słownych z danej dziedziny, np. quizów.

Inteligencja przyrodnicza: jeśli czerpiesz ogromną siłę z kontaktu z naturą, Ucząc się, zadbaj o to, aby miejsce, w którym przebywasz, było dobrze wywietrzone i pełne zieleni. Korzystaj ze swoich zainteresowań, by wzmacniać swoją motywację: szukaj powiązań przedmiotu twojej nauki z przyrodą, naturą.

Inteligencja muzyczna: wsłuchuj się w pięknie nagrane teksty, audiobooki i powtarzaj treści na głos. Unikaj metod opartych na cichym czytaniu tekstu w podręczniku. Szukaj ciekawych wykładów, podcastów.

Inteligencja wizualno-przestrzenna: ucząc się możesz sobie czasem coś zaznaczać na kolorowo. Korzystaj z treści połączonych z obrazami, rysuj mapy myśli, schematy, plany.

Inteligencja ruchowa: ucząc się potrzebujesz pewnej dozy ruchu, emocji oraz ekspresji. Nie będziesz szczęśliwy wyłącznie siedząc w miejscu. Co robić jeśli jednak musisz siedzieć (np. w szkole, na szkoleniu)? Zaangażuj motorykę małą - przepisuj zdania, które ci się podobają, koloruj je, zapisuj na małych karteczkach - fiszkach. Zgłaszaj się do scenek, ćwiczeń.

Inteligencja interpersonalna: szukaj grup ludzi, kół zainteresowań, w których będziesz mógł wymieniać się z innymi wiedzą. Bierz udział w zadaniach i projektach grupowych. Zaproś kogoś do wspólnej nauki.

Inteligencja refleksyjna: aby utrzymać wysoką motywację do nauki, zadbaj o to, żeby dobrze określić cel, do którego zmierzasz. Do czego jest ci potrzebne, to czego się uczysz? Co zyskasz, gdy nauczysz się dobrze danej umiejętności? Jakie ma to dla ciebie osobiste znaczenie? Szukaj źródeł, które pokazują  świat przeżyć bohaterów, np. czytaj biografie słynnych naukowców z dziedziny, którą studiujesz.