Jestem bibliotekarzem z Krakowa, który na co dzień pracuje z seniorami, nauczycielami oraz dorosłą młodzieżą. W swojej pracy szkoleniowca i trenera korzystam z elementów grywalizacji i ludyzmu, które wykorzystuję, aby bardziej zaangażować i motywować uczestników moich zajęć. W tym artykule przybliżę definicje grywalizacji oraz ludyzmu oraz przedstawię, kilka obszarów, w których te metody mogą wesprzeć znacząco eukację dorosłych. Wpis ten będzie pierwszą częścią mojego planowanego cyklu.

Definicje

Grywalizacja (ang. gamification) to proces stosowania mechanizmów i elementów znanych z gier  w kontekstach niezwiązanych z grami, aby zwiększyć zaangażowanie i motywację uczestników. Elementy takie jak punkty, odznaki, poziomy trudności, rankingi czy wyzwania są przenoszone na działania edukacyjne, co sprzyja aktywności i długotrwałemu zaangażowaniu uczestników. Upraszczając: grywalizacja to używanie elementów z gier, takich jak punkty, nagrody czy poziomy, w innych dziedzinach życia, aby zachęcić ludzi do określonego działania i zachowania.

Ludyzm (od łac. lūdus – zabawa, gra) to filozofia życia, która podkreśla znaczenie zabawy i gry jako fundamentalnych elementów ludzkiego doświadczenia. W kontekście edukacji, ludyzm polega na wprowadzeniu elementów zabawy i swobodnej, kreatywnej aktywności do procesu nauczania, co może zwiększać radość z nauki i pomagać w lepszym przyswajaniu wiedzy. Najczęściej w języku polskim stosuje się też terminy ludyczny, ludyczność. Często pojęcie to jest mylone z ludowością, a także z luddyzmem, który był radykalnym ruchem społecznym z początków rewolucji przemysłowej i jego członkowie byli przeciwni wszelkiemu postępowi. 

Grywalizacja w edukacji dorosłych

Grywalizacja jest metodą i zestawem różnych narzędzi trenerskich, które bardzo często wykorzystuję w moich zajęciach. Niekoniecznie grywalizacja dominuje jako główny składnik zajęć. Często jest ważnym elementem, który uatrakcyjnia i wzbogaca proces edukacji.  Oto kilka ogólnych obszarów, w których można ją zastosować:

Motywacja do nauki: Dzięki elementom grywalizacji, takim jak zdobywanie punktów za wykonane zadania czy odznaki za osiągnięcia, uczestnicy kursów są bardziej zmotywowani do kontynuowania nauki. System nagród sprawia, że uczestnicy zajęć chętniej angażują się w zadania i dążą do osiągania kolejnych celów. Widoczne efekty w postaci zdobycia kolejnego poziomu pozwalają na bieżące śledzenie postępów w nauce.

Konkursy i wyzwania: Organizowanie konkursów oraz wyzwań z elementami rywalizacji może pobudzić chęć do nauki i rozwijania umiejętności. Takie podejście jest szczególnie efektywne w przypadku dorosłych, którzy cenią sobie możliwość rywalizacji i osiągania konkretnych rezultatów.

Personalizacja nauki: Dzięki grywalizacja można stworzyć i dostosować indywidualne ścieżki edukacyjne dla każdego uczestnika kursu. Uczestnicy mogą we własnym tempie i zgodnie z własnymi możliwościami i potrzebami przejść proces nauczania, jednocześnie nie tracąc satysfakcji z „bycia w grze”. Dzięki podejściu jednostkowemu uczestnicy mogą wybierać zadania i wyzwania, które najbardziej odpowiadają ich zainteresowaniom i celom edukacyjnym.

Ludyzm w edukacji dorosłych

Zdaję sobie sprawę, że niewielka część ludzi (oprócz specjalistów zajmujących się ludyzmem) zna pojęciu ludyzmu. Dlatego chciałem dzisiaj w tym artykule choć trochę je przybliżyć. Dla mnie ludyzm w edukacji dorosłych jest równie istotny jak grywalizacja, gdyż dodaje elementy zabawy i kreatywności do procesu nauczania. Oto kilka ogólnych obszarów do wprowadzenia ludyzmu w edukacji dorosłych:

Kreatywne zajęcia: Zachęcanie uczestników kursów do angażowania się w zadania wymagające kreatywności, stwarzanie okazji do pracy kreatywnej. Wprowadzanie ćwiczeń, które pobudzają kreatywność. Mogą to być działania takie jak tworzenie projektów, scenariuszy, tworzenie tekstów. Wszystko to  sprzyja lepszemu przyswajaniu wiedzy i rozwijaniu umiejętności praktycznych.

Interaktywne warsztaty: Organizowanie interaktywnych warsztatów, gdzie uczestnicy mogą uczyć się przez zabawę, eksperymentować i współpracować w grupach, zwiększa zaangażowanie i pozwala na lepsze zrozumienie materiału.

Symulacje i role-playing (odgrywanie ról): Wprowadzenie symulacji oraz odgrywania ról w procesie nauczania pozwala uczestnikom na praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w realistycznych scenariuszach. Takie podejście sprzyja głębszemu zrozumieniu i zapamiętywaniu informacji. Często odgrywanie określonych scen sytuacyjnych, podparte wskazówkami od prowadzącego zajęcia rozładowuje napięcie wynikające z obaw przed zbyt trudnym tematem, bądź wyzwaniem edukacyjnym.

Zabawy edukacyjne: Proste gry edukacyjne – kalambury, zabawy z dzieciństwa, gry skojarzeniowe, które angażują całą grupę mogą być skutecznym narzędziem do powtórki i utrwalania wiedzy. Wprowadzają one element zabawy, co sprzyja lepszej koncentracji i motywacji do nauki.

Podsumowanie

Osobiście od bardzo dawna korzystam z grywalizacji i elementów ludyzmu. Na początku mojej pracy jako bibliotekarz często nie zdawałem sobie sprawy, że właśnie udało mi się wykorzystać elementy grywalizacji. Uważam, że można znacznie skuteczniej przekazać wiedzę jeśli wykorzystamy zabawę i gry. Należy też pamiętać, że dobrze wprowadzone i wykorzystane grywalizacja oraz ludyzm nie przysłaniają celu edukacyjnego, wręcz przeciwnie one go wzmacniają. W tym wpisie chciałem nakreślić ramy, w których można się poruszać, ale oczywiście nie wyczerpałem tematu. Mam nadzieję, że w kolejnych wpisach przybliżę kolejne aspekty wykorzystania grywalizacji. 

Karol Baranowski – Aktywnie działa w Stowarzyszeniu LABiB. Współorganizator Odjazdowego Bibliotekarza w Krakowie. W 2016 roku przez ponad miesiąc przebywał w Etiopii, gdzie w ramach międzynarodowej pomocy rozwojowej szkolił etiopskich nauczycieli, dyrektorów oraz rodziców z podstaw zarządzania, organizacji i prowadzenia bibliotek szkolnych. Bibliotekarz Roku 2019. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W swojej pracy Karol stawia na kreatywność, nowatorskie podejście do czytelnika i nowoczesne technologie, które w połączeniu z doświadczeniem owocują nieszablonowymi rozwiązaniami edukacyjnymi. Prowadzi zajęcia dla seniorów, lekcje biblioteczne oraz warsztaty dla dzieci i młodzieży, organizuje gry miejskie i gry biblioteczne. Ambasador EPALE.

Zobacz także:

Grywalizacja i ludyzm - jak je wykorzystać w edukacji dorosłych. Część II