ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

W poprzednim miesiącu podzieliłem się z Wami moimi doświadczeniami i wiedzą związaną z realizowaniem aktywności z obszaru edukacji kulturowej w sieci. Teraz chciałbym kontynuować ten temat i skupić się na jeszcze jednym aspekcie. Jak w ogóle tworzyć relację z uczestnikami i uczestniczkami za pośrednictwem sieci?

Rzeczy o których warto pamiętać…

• relacja w sieci jest jednak bardziej jednostronna, trudniej o interakcję, o współdziałanie (jest to spore ograniczenie). Trudność w nawiązywaniu kontaktów (także między uczestnikami) pomoże nam użycie stworzonych do tego platform. Na przykład „discord” pozwala na mnogość interakcji o różnym charakterze. Narzędzie to jednak wymaga rozpoznania i zaznajomienia się. Jest rekomendowane do pogłębionej, procesualnej pracy. Wspólnego wyjścia na kawę czy „na fajkę” w przerwie warsztatów z pewnością nie zastąpi, ale pozwoli choć trochę ten brak zniwelować. Pamiętaj, że sieciowanie online wymaga dużo więcej czasu i kogoś kto to koordynuje
• no dobrze, ale jak trafiać do osób i je włączać do uczestnictwa jeśli praca na relacjach została przez nas „przegapiona” wcześniej (czyt. Nie wiemy zbyt wiele o publiczności, działaliśmy punktowo – akcyjnie)?

Niezależnie od tego jak bardzo refleksyjnie (lub nie) pracowaliśmy zanim rozpoczęliśmy wzmożoną pracę online, poznanie grupy, z którą chcemy pracować (w szerokim tego słowa rozumieniu) jest koniecznością. Rekomendujemy robić to konsekwentnie i stale: bardzo detalicznie, wnikliwie, by dostosowywać (jeśli jest to możliwe) narzędzia/kanały do charakterystyki grupy. Są grupy „prostsze” i „trudniejsze” jeśli chodzi o potencjał włączania. Jeśli nie stać nas na zaangażowanie profesjonalnych badaczy i badaczek warto przynajmniej „dialogować” z osobami wykorzystując dostępne narzędzia internetowe. Już proste formularze dostępne na Google pozwolą dowiedzieć się więcej. Ciekawie pod względem interakcyjności i tworzenia dynamiki procesu edukacyjnego/grupowego sprawdza się platforma mentimeter.com.

• pamiętajmy, że  nie punktowość działań, a ich powtarzalność, cykliczność, „wielodcinkowość” pomogą nam stworzyć relację w sieci z odbiorcami. Przytrzymać ich dłużej w naszej orbicie i lepiej realizować nasze cele. Stopniowe wypracowywanie / tworzenie relacji oznacza, że najpierw konieczne jest rozpoznanie nowych warunków, akomodacja, a potem działanie
• włączanie odbiorców do różnych realizowanych przez nas działań, „tkanie sieci relacji”  powinno oznaczać  wykorzystanie nie tylko prostej funkcji komentarzy ale też narzędzi, które pozwalają uczestnikom faktycznie włączać się w proces/wydarzenie (Miro, Mural, Google Docs, wideo blogi, etc). Uwaga ta odnosi się zarówno do bardziej kameralnych, zamkniętych sytuacji warsztatowych, jak i do większych wydarzeń – np. przedstawień czy performansów
• pamiętajmy o współautorstwie, współtworzeniu (oddawanie przestrzeni do działania np. prowadzenie przez jakiś czas naszego profilu na Instagramie przez naszych widzów/użytkowników. Robiło tak m.in. BWA Wrocław w ciekawy sposób angażując grono swoich odbiorców). Może to oznaczać np. zmianę formuły/formatu fanpage’a na FB, który prowadzimy z stricte informacyjnego i sprawozdawczego w przestrzeń, na której uwidaczniają się osoby, ich twórczość, i idee
• rekomendowana jest wielokanałowość kontaktu (nie tylko np. zoom, ale też czat, mejl, film na youtube – łączenie mediów, kanałów interakcji, grup). Dyskusja-rozmowa jest super istotna, trzeba ją wzmocnić różnymi narzędziami

^{Źródło: Pexels, Antoni Shkraba}

Plusy prowadzenia edukacji kulturowej online

- wartością dodaną pracy online, jej rozproszenia (podzielenia się autorstwem) jest większe przejmowanie inicjatywy przez osoby uczestniczące. Udaje się również realizacja kolejnych rzeczy przez same osoby uczestniczące niejako obok  głównego nurtu/scenariusza wydarzenia. Jest to właśnie ta sprawczość, o którą również bardzo chodzi w podejściu edukacyjnym/kulturowym

- stosując narzędzia zapośredniczające odbiór, np. prowadząc kamerę i wskazując określone rzeczy „możemy prowadzić oczy odbiorcy”, „mamy większą kontrolę nad tym co widzi widz”. Online pozwala to kontrolować – tworzyć niejako scenariusz „edukacyjnego filmu” live. Sytuacja taka ma swoje plusy (np. osoby uczestniczące w sesjach muzykoterapeutycznych z udziałem osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi za pośrednictwem internetu mogą dostrzec elementy muzykoterapii, które mogły były „przegapić” w realu) i minusy (musimy być świadomi, że w jakimś stopniu manipulujemy patrzeniem. Wskazanie „na co patrzeć”, może się znudzić)

- można poszerzać grono odbiorców. Ów atut ma oczywiście także swoją słabszą stronę. Sieciowa wszechdostępność/wszechobecność stanowi jednocześnie trudność/wyzwanie dla tych, którzy chcą dotrzeć do bardzo konkretnej, lokalnej grupy. Niezbędny jest wówczas właściwy risercz (przeszukiwanie grup na FB, forów, etc  - ale też konieczne jest „zajawienie” zdalności/online’u w realu np. na plakatach na klatkach schodowych, słupach ogłoszeniowych)

Minusy. Uważaj na…

- to, że (prawie) wszyscy robią coś w sieci, jest mnogość komunikatów, oferty programowej. Warto zadbać by Twoja propozycja była nie tylko unikatowa, ale precyzyjnie odpowiadała na potrzeby grupy/osób, które wcześniej poznałeś_łaś i wobec których masz plan dłuższej obecności

- to, czy działania w sieci, będą miały dalsze konsekwencje, (będą kontynuowane) poza siecią. Taka kompaktowość, a przynajmniej pamiętanie o ewentualnym ciągu dalszym, będzie dowodziło Twojego gruntownego przemyślenia tematu.

Rozważ także...

- ważnym aspektem do rozważenia jest to, czy mówimy o działaniach które od początku dzieją się online, czy o takich, które z czasem są tam przenoszone? W niektórych przypadkach prostsze jest budowanie relacji online, gdy od początku wszyscy wiedzieli, że trzeba będzie się nimi posługiwać (narzędziami online) i że to potrwa,  natomiast gdy mogliśmy się zobaczyć/poznać w realności to przejście do online może być ostatecznie trudne… Trudno sobie wyobrazić rozwijanie tych relacji online.

Inne przykłady pokazują jednak, że może być odwrotnie (co tylko oznacza, że różna jest specyfika różnych grup, odbiorców, i że warto je poznać). Małe księgarnie dobrze radziły sobie w czasie lock downu. Realizowały zarówno sprzedaż jak i program czytelniczy online. Brak trwogi o uciekających czytelników wynikał z dobrego poznania ich potrzeb, wcześniejszego stworzenia grona, wspólnoty miłośników książek. Działalność w sieci tym samym nie była tak trudna.

Edukacja, włączanie do aktywności kulturalnych w sieci może zajmować trochę czasu. Podejdź do tego zadania/wyzwania jak do  ćwiczenia. Przygotowanie  nas samych do pracy online trochę trwa, nie inaczej jest z odbiorcami niekoniecznie znającymi nowe narzędzia. Ich dostosowanie do potrzeb i możliwości wszystkich potencjalnych uczestników, np. seniorów, będzie jeszcze zajmowało nam wszystkim trochę czasu…

---

dr Bartek Lis – animator kultury, edukator, socjolog i badacz społeczny, kurator projektów społecznych w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu. Twórca działań włączających zróżnicowane publiczności i wrażliwych na kwestie dostępności. Ambasador EPALE. Ambasador EPALE.

---

Interesujesz się edukacją kulturową dorosłych? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form w obszarze edukacji muzealnej?  Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!

---

Zobacz także:

Edukacja kulturowa w sieci

Odnowa – sztuka i edukacja

O fetyszyzowaniu narzędzi i nowych technologii

Osoby starsze w projektach edukacyjnych

Czym jest „rozwój publiczności”? Krótki przewodnik – część 3