Samenvatting Artikel 2 in de reeks 'Leren in de educatie, Lesgeven, begeleiden en faciliteren'

Volwassenen rekenen: de didactiek van gecijferdheid

Half juni is op www.oefenen.nl het tweede artikel verschenen in de reeks “Leren in de educatie” over de didactiek van gecijferdheid voor volwassen leerders. 
Zoals reeds eerder gemeld is de reeks “Leren in de educatie” een herziening van het in 2009 verschenen ‘Handboek NT1. Voor docenten en opleiders’. Deze herziening gaat niet meer uit van een papieren versie, maar bestaat uit een reeks artikelen die vrij te downloaden zijn. De artikelen zijn te vinden op www.oefenen.nl. Op EPALE verschijnen steeds samenvattingen van de artikelen.  
De artikelen betreffen het leren van Nederlandssprekende volwassenen die hun basisvaardigheden willen bijspijkeren of uitbreiden in formeel en non-formeel onderwijs. Het gaat hierbij om taal, rekenen, digitale vaardigheden, vaardigheden die je ook nodig hebt als het gaat om omgaan met gezondheid, opvoeding, werk, leren en rondkomen met je geld. 
Voor 2019 staan nog vier artikelen op de rol van in totaal twintig artikelen. Deze verschijnen in 2020 en 2021. De artikelen zijn bedoeld voor verschillende groepen gebruikers: docenten, (vrijwillige) begeleiders, uitvoerenden met specifieke taken (denk aan werving en PR), opleiders, managers, netwerkpartners, beleidsmakers en subsidiegevers (denk aan gemeenteambtenaren), sponsoren en opdrachtgevers.  

Volwassenen rekenen: de didactiek van gecijferdheid

Dit artikel over de aanpak van rekenen in het onderwijs aan volwassenen is van de hand van Monica Wijers en Vincent Jonker, beiden werkzaam bij het Freudenthal Instituut van de Universiteit van Utrecht. Net als het eerste wat meer algemene artikel over het leren van volwassenen richt ook het artikel over de didactiek van gecijferdheid zich op (beginnende) docenten in de volwasseneneducatie. Het artikel bespreekt de belangrijkste begrippen en uitgangspunten voor de didactiek van gecijferdheid, uitgewerkt in een viertal voorbeelden.
In de inleiding wordt ingegaan op het verschil tussen het begrip rekenen en het begrip gecijferdheid. Of in andere woorden: het schoolse rekenen en functioneel rekenen. Dat laatste gaat uit van het omgaan met getallen en het betekenis geven aan getallen, die volwassenen in het dagelijks leven en op het werk tegenkomen. Doel is niet om alle regels en begrippen te leren, zoals op de basisschool gebeurt, maar om vaardigheden te leren die je als volwassene kunt gebruiken om in je eigen maatschappelijke en persoonlijke context te kunnen functioneren.
Vervolgens zoomen de auteurs in op verschillende redenen waarom volwassenen soms ‘rekenangst’ hebben ontwikkeld en rekenen ervaren als iets waar ze op school ‘al niets van snapten’. Dat kan ertoe leiden dat volwassenen in hun latere leven situaties vermijden waarin gerekend moet worden en problemen ervaren als het gaat om geldzaken, het doseren van medicijngebruik, plannen of de weg vinden. Maar, zo betogen de auteurs, volwassenen hebben ondanks dat ook vaak weer hun eigen strategieën ontwikkeld om dergelijke problemen op te lossen: rekenen door te doen in plaats van het toepassen van eerder geleerde regels. Het is belangrijk voor de docent om te achterhalen hoe deelnemers dat doen.

Het tweede deel van het artikel geeft een aantal praktische handvatten voor de didactiek van gecijferdheid aan volwassenen: hoe je kunt aansluiten bij de leervraag en de directe dagelijkse context van de deelnemer en de strategieën die hij al heeft leren inzetten. Daarbij wordt ook ingegaan op de niveaus en domeinen van de voor de volwasseneneducatie wettelijk geldende Standaarden en eindtermen.
De auteurs beschrijven een 5-stappenplan voor de aanpak van rekenproblemen en een didactisch model. Beiden worden vervolgens gedetailleerd uitgewerkt in vijf praktische voorbeelden van situaties waarmee volwassenen in het dagelijks leven worden geconfronteerd: het afsluiten van een telefoonabonnement, het kiezen van de gezondste soort yoghurt, het berekenen van korting in procenten en het bepalen van de te kopen hoeveelheid laminaat voor de inrichting van een kamer.
Voor elk voorbeeld wordt op basis van het 5-stappenplan ingegaan op de verschillende oplossingsstrategieën die volwassenen kunnen hanteren. Doel is om deelnemers die aanpak te laten kiezen die het beste bij hen past.
Het artikel besluit met enkele literatuurverwijzingen voor wie meer wil weten. Net als het eerste artikel een handzaam en praktisch ingestoken stuk voor iedereen die lesgeeft in basisvaardigheden aan volwassen leerders!

Het volledige artikel is hier te downloaden. 

Dit bericht hoort bij het dossier Leren in de educatie