Rotterdam slaagt er in om een brede groep inwoners bij milieumaatregelen te betrekken! Hoe krijgen ze dat voor elkaar? Dat vraag ik aan Mimi Slauerhoff die voor het Rotterdams Milieucentrum de cursus Milieucoach ontwikkelde en al sinds 2011 een respectabel aantal van 350 milieucoaches heeft opgeleid. Het eerste wat zij zegt is: “Wij gaan naar de mensen toe!” En daar zit denk ik meteen de kern: naar-de-mensen-toe-gaan. Je bereikt mensen op de plekken die we bij de aanpak van laaggeletterdheid ‘vindplekken’ zijn gaan noemen. Deze aanpak blijkt dus ook zeer succesvol als je bewoners wilt bewegen tot het nemen van milieumaatregelen.

Foto: Karin Oppelland en Tom Pilzecker

Mimi licht verder toe: “We gaan naar de moskee, de Kaapverdiaanse vereniging, naar vrouwengroepen. We praten met de voorzitter en dan is er bijna altijd interesse. En natuurlijk sluiten we aan bij de locaties en de tijdstippen die hen goed passen. De werving gebeurt dus voor een belangrijk deel via bestaande buurtnetwerken. Zij benaderen sleutelfiguren in hun wijk met de vraag of ze willen deelnemen. Zo doen veel mensen mee die zich normaliter niet zo snel met klimaatsverandering of het milieu bezig zouden houden. Energiebesparing blijkt een makkelijk vehikel te zijn dat mensen motiveert tot actie.”

Tijdens de cursus leren de aanstaande milieucoaches in vier avonden hoe zij zelf energie kunnen besparen en duurzame maatregelen in huis kunnen nemen. En ze leren ook hoe ze in hun eigen omgeving voorlichting hierover kunnen geven aan kleine groepjes mensen. Na afloop krijgen de deelnemers een certificaat waarmee ze vervolgens in hun eigen omgeving aan de slag kunnen: in eigen straat, in de ouderkamer op school, tijdens het slachtfeest of in gesprek met medehuurders. Daarbij maken de milieucoaches gebruik van ‘milieupunten’: dit zijn grote kasten die op plekken staan waar het meestal flink druk is, zoals wijkgebouwen, bibliotheken en bij bewonersinitiatieven. In deze kasten zitten allerlei besparingsmaterialen, een recente Besparingsladder en een quiz. Overigens licht de voorlichting nu even stil vanwege de corona.

Deze uitspraken van cursusdeelnemers spreken voor zich:

1. “Ik gebruik nu geen chloor meer en ’s avonds doe ik alleen de lampen aan die nodig zijn!”
2. “Tweedehands spullen gebruiken is echt geen armoede hoor, het is handig en hip, net zoals ruilen!”
3. “Als ik niet aan deze cursus had meegedaan had ik nooit geweten hoe ik kan bezuinigen in mijn huis. Ik zette mijn verwarming altijd op één temperatuur, dag en nacht hetzelfde.”
4. “Alles wat ik geleerd heb op de cursus deel ik nu met anderen. Er zijn nu al zeker zes huizen waar meer aan het milieu gedacht wordt dan voorheen en dat wil ik nu verder uitbreiden.”

Dit filmpje is weliswaar al wat ouder maar geeft nog steeds een goede indruk van de cursus. Mij lijkt het dat het Rotterdams Milieucentrum met de cursus Milieucoach een krachtig exportproduct in handen heeft…!

Ik vraag Mimi Slauerhoff om nog wat meer te vertellen over de Rotterdamse aanpak:

“Onlangs hebben we zeven trainers opgeleid die goede contacten in hun wijk hebben en die op hun beurt milieucoaches opleiden. Deze trainers kunnen uit een palet van informatie en materialen kiezen, al naar gelang de groep die ze voor zich hebben. Daarbij zit ook het nieuwe cursusboekje. Hierin staan onder meer tekeningen, waarmee je door je huis kan lopen met een energiebril op. Die tekeningen werken erg goed, zowel voor mensen die de Nederlandse taal niet goed beheersen als voor hoger opgeleide deelnemers. De trainers zorgen er allereerst voor dat iedereen zich welkom en op zijn gemak voelt. Daarom komen tijdens de eerste bijeenkomst alle cursisten op een persoonlijke manier aan het woord. We vragen wat ze willen leren en besteden aandacht aan de groepsvorming. Het gaat in de cursus immers om gedragsverandering (energie besparen) en het veranderen van gewoontes doe je nu eenmaal makkelijker in contact met anderen, door je te spiegelen aan anderen. De werkvormen zijn gevarieerd. Per avond is er een inhoudelijk deel en verder zijn de cursisten meer dan de helft van de tijd zelf aan het woord of werken ze in groepjes aan opdrachten. Ze krijgen huiswerk en leren hoe ze, met behulp van de materialen, voorlichting kunnen geven aan anderen. Tijdens de laatste bijeenkomst vertelt iemand over andere milieu-initiatieven in de buurt, want de deelnemers willen vaak meer voor het milieu gaan doen. De uitreiking van de certificaten is op een leuke locatie en daar maken we een goed feestje van.”

Tenslotte vermeldt Mimi nog een mooi bijkomend effect van de cursus: “Mensen die elkaar normaal niet zo snel tegenkomen ontmoeten elkaar bij onze cursus en op dat moment vervallen veel verschillen tussen mensen. Ik merk dat dit de saamhorigheid en de motivatie vergroot en dat dit leidt tot empowerment!”

De voorlichting die de milieucoaches geven zou je bijna kunnen vergelijken met de bekende Tupperware-party’s: ze nodigen een groepje van 7-8 bekenden (van bekenden) uit om laagdrempelig informatie te geven over energiebesparing in huis.

Het Rotterdams Milieucentrum onderhoudt de relatie met de milieucoaches via sociale media, nieuwsbrieven en websites als de groene agenda en opZuinig. Milieucoaches kunnen hun kennis bovendien actueel houden bij het Energiecafé. Dit is een soort terugkomdag met workshops die twee keer per jaar gehouden wordt.

Dit bericht hoort bij het Dossier: Duurzaamheid en volwasseneneducatie