KUL CAN - KUL potrafi! A Twoja uczelnia? Jak wspiera studentów z niepełnosprawnościami?
ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!
Uczelnie otwierają swoje drzwi dla studentów z niepełnosprawnościami i pomagają im w studiowaniu. I nie chodzi tylko o usuwanie barier architektonicznych, ale także o edukację wykładowców, dostosowywanie materiałów, metod pracy i uczenia się do potrzeb studentów. Coraz większą rolę w tym zakresie odgrywają biura wsparcia studentów z niepełnosprawnościami.
Przykładem biura, które stosuje wiele dobrych praktyk w tym zakresie jest Centrum Aktywizacji Osób z Niepełnosprawnością Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego KUL CAN. Centrum działa pod hasłem: „U nas możesz być pełnosprawnym studentem”.
Opowieść pani Mireli, niewidomej studentki italianistyki, która z powodzeniem uczy się i zdaje egzaminy m.in. z historii sztuki po włosku, pokazuje, że to nie tylko hasło reklamowe, a prawdziwe wsparcie dla studentów.
Jak pomóc osobie niewidomej od urodzenia wyobrazić sobie Katedrę na Wawelu? Jak pomóc jej zrozumieć położenie Włoch na mapie Europy? To codzienne wyzwania prowadzących zajęcia na italianistyce na KUL oraz pracowników Centrum Aktywizacji Osób z Niepełnosprawnością KUL.
W reportażu TV KUL pani Mirela opowiada jak się uczy i pokazuje pomoce, m.in. tyflografiki, czyli grafiki dotykowe, które umożliwiają jej studiowanie:
https://www.youtube.com/watch?v=1gZ-As0BS18&ab_channel=TvKUL-telewizjadlaCiebie%21
(historia Pani Mireli jest zawarta pomiędzy 7. a 13. minutą filmu). 
Zdjęcie: kadr z reportażu TV KUL - tyflografika
Pojawienie się studentów ze specjalnymi potrzebami wymaga także od wykładowców dostosowania sposobu pracy i materiałów.
Dr Aleksandra Krauze-Kołodziej, Adiunkt w Katedrze Akwizycji i Dydaktyki Języków, podzieliła się osobistą refleksją o swoim rozumieniu potrzeb osób niewidomych:
„Dzięki obecności naszej studentki, zupełnie inaczej zaczęłam patrzeć na proces dydaktyczny, na przygotowanie materiałów. Z jednej strony: prowadzę zajęcia z praktycznej nauki języka włoskiego, z drugiej te związane z analizą i interpretacją obrazu. Dzięki pomocy KUL CAN po pierwsze wiem już na jakie elementy zwracać szczególną uwagę podczas opisywania dzieła sztuki. Niektóre bowiem, które nam się wydają zupełnie naturalne i nie zwracamy zazwyczaj na nie uwagi, dla osoby niedowidzącej lub niewidomej mogą być nie do uchwycenia, np. przezroczystość jakiejś tkaniny ukazanej na obrazie czy też ułożenie dłoni w geście, który niesie za sobą znaczenie”.
Doktor Krauze-Kołodziej podkreśla konieczność współdziałania wszystkich uczestników procesu uczenia się:
„Dzięki współpracy i zaangażowaniu niewidomej studentki, prowadzących i pozostałych studentów z grupy, wychodzi to bardzo dobrze. Dodatkowo zawsze możemy liczyć na pomoc KUL CAN, którego pracownicy przygotowują nam adaptację materiałów do zajęć np. dzieł sztuki, gier językowych”.
Studentka korzysta także ze specjalnie przygotowanej dla niej mapy Włoch. Na bieżąco otrzymuje również dostosowane do jej potrzeb fragmenty podręczników i innych materiałów przeznaczonych na konkretne zajęcia.
Co jeszcze robi KUL CAN dla studentów z niepełnosprawnościami? Czego warto się od nich nauczyć?
Wsparcie dla wykładowców
Wykładowcy mają możliwość uczestniczyć w szkoleniach oraz wymieniać się swoimi doświadczeniami w pracy ze studentami z niepełnosprawnością. Przygotowano także dla nich poradniki ze wskazówkami, jak prowadzić zajęcia osobami niesłyszącymi i słabosłyszącymi, niewidomymi i słabowidzącymi, z niepełnosprawnością mowy, z niepełnosprawnością ruchową.
Materiały są dostępne na stronie: https://www.kul.pl/dla-wykladowcow,19970.html
Centrum Edukacji Niesłyszących i Słabosłyszących
Dzięki wsparciu Katedry Pedagogiki Specjalnej, na KUL języka angielskiego mogą uczyć się studenci głusi. Mają oni zapewniony specjalistyczny sprzęt, tłumaczy języka migowego i lektorat prowadzony w kilkuosobowych grupach.
Bariery Architektoniczne
Uczelnia dostosowała także swoje budynki. Dla studentów z niepełnosprawnością ruchową zapewniono windy, platformy schodowe, odpowiednio przystosowane toalety oraz transport na zajęcia.
Na korytarzach przygotowano stanowiska komputerowe z regulowaną wysokością, przystosowane dla osób poruszających się na wózku.
Zamieszczono także tablice informacyjne w brajlu w budynkach uczelni.
Do rozmowy o wyzwaniach i dobrych praktykach KUL CAN zaprosiłam Pawła Robaka, Dyrektora Centrum Aktywizacji Osób z Niepełnosprawnością Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Barbara Habrych: Korzyści dla studentów z niepełnosprawnościami z wprowadzonych udogodnień są oczywiste. A jakie korzyści ma Uczelnia?
Paweł Robak: Uczelnia w tym zakresie także ma wiele korzyści. Z pewnością do pierwszej grupy możemy zaliczyć korzyści wizerunkowe, bowiem to pokazuje, że KUL jest uczelnią otwartą, przyjazną dla wszystkich, w tym w szczególności dla osób z niepełnosprawnościami. Jest to korzyść wymierna, bowiem przekłada się to na rekrutację wszystkich studentów, nie tylko tych z niepełnosprawnościami.
Drugą grupą są korzyści „pracownicze”. Dzięki obecności naszych studentów duże grono pracowników może wypełniać swoje obowiązki i rozwijać pasje oraz zainteresowania. Zespół KUL CAN liczy 11 osób. Każda z nich odpowiada za konkretną grupę studentów i to właśnie dla nich świadczy oczekiwaną oraz dedykowaną pomoc.
W przypadku kiedy któryś ze studentów kończy swoją przygodę z Uczelnią z jednej strony jest to dla nas radość, bowiem wiemy, że „wypuszczamy w świat” osobę, która jest świetnie przygotowana do życia, pracy i codziennych obowiązków, ale z drugiej strony to także smutek, bowiem przez blisko 5 lat nawiązujemy z tymi osobami bardzo bliskie, często przyjacielskie relacje.
B.H.: Co było (lub nadal jest) największym wyzwaniem dla KUL CAN?
P.R.: W latach poprzednich, ogromnym wyzwaniem dla KUL CAN była trudna dostępność poszczególnych materiałów wykorzystywanych do adaptacji materiałów dydaktycznych. Wiązało się to także z ogromną trudnością w dostępnie do maszyn i oprogramowania, dzięki którym takie adaptacje są wykonywane. Problemem były także środki finansowe, które często były niewystarczające aby zapewnić pomoc na oczekiwanym przez studentów poziomie.
Dziś, kiedy świat pozwala na wiele, kiedy nie ma problemu z zakupem materiałów eksploatacyjnych oraz maszyn, ten problem znikł. Obecnie ogromnym problemem, który dotyczy nie tylko nas, ale każdej Uczelni wyższej w Polsce jest coraz mniejsza liczba studentów ogółem, a w sposób szczególny coraz mniejsza liczba studentów z niepełnosprawnościami. Pomimo ogromnej „walki” o kandydata, aby to właśnie na KUL rozpoczął swoją edukację, zauważamy problem braku chęci podejmowania studiów, na rzecz pracy. Jest to z pewnością największe wyzwanie, przed którym stoi KUL CAN oraz inne jednostki wspierające studentów z niepełnosprawnościami.
B.H.: Jak planujecie rozwijać KUL CAN?
P.R.: Musimy pamiętać, że tylko ciągły rozwój jest „lekarstwem” na bieżące problemy. I tak więc, KUL CAN od 2020 roku jest na drodze intensywnego rozwoju. Dzięki realizacji zewnętrznego projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju pn.: „KUL – Uczelnia bez barier” jesteśmy w stanie jeszcze lepiej dopasować się do oczekiwań naszych studentów. Projekt ten zakłada przede wszystkim ogromne doposażenie sprzętowe. Dotarły już do nas m.in. drukarki 3D oraz skaner 3D, za pomocą których drukujemy pomoce dydaktyczne dla studentów z dysfunkcją wzroku.
Projekt ten zakłada ponadto wymianę systemu identyfikacji wizualnej na całej Uczelni, aby był on dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami (tabliczki w języku brajla, QR kody z dedykowanymi informacjami, odpowiedni kontrast oraz wysokość umieszczanych informacji).
Na KUL powstanie ponadto pierwszy w regionie pokój rehabilitacyjno-rekreacyjny, w którym studenci z niepełnosprawnościami będą mogli odpocząć pomiędzy zajęciami czy też zintegrować się ze swoimi koleżankami i kolegami. Pokój wyposażony będzie m.in. w lampy antydepresyjne, artykuły rehabilitacyjne do prowadzenia samodzielnych ćwiczeń czy też kanapy i fotele. Idea jest taka, aby student w tym pokoju mógł poczuć się jak w domu, aby była to przestrzeń komfortowa, ciepła i przyjazna. Pomieszczenie to w sposób szczególny dedykowane będzie studentom ze spektrum autyzmu.
B.H. Jakich rad można udzielić uczelniom, które dopiero tworzą swoje biura wsparcia dla studentów z niepełnosprawnościami?
P.R.: Po pierwsze: BĄDŹCIE OTWARCI! Pokażcie, że to Wy jesteście dla studenta, a nie student dla Was. Bardzo ważne jest, aby już na samym początku przekonać do siebie studenta, aby wiedział, że pracownicy biur są przyjaciółmi, a nie zwykłymi pracownikami administracji.
Po drugie: KORZYSTAJCIE Z DOŚWIADCZEŃ INNYCH! Bardzo ważne jest, aby wymieniać się doświadczeniami z jednostkami, które we wsparciu studentów z niepełnosprawnościami mają większe doświadczenie. Dla KUL CAN to wielka radość jak kilka razy do roku gościmy pracowników innych biur na wizytach studyjnych. Wiemy wtedy, że to co robimy jest słuszne i naszą pracę doceniają pracownicy innych ośrodków naukowych. Wszystkich chętnych do zobaczenia naszej pracy serdecznie zapraszamy.
Po trzecie: ROZMAWIAJCIE O OSOBACH Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI. Niezwykle istotne jest aby w swoich środowiskach uświadamiać wszystkich jakie potrzeby, jakie trudności mają właśnie studenci z niepełnosprawnościami. Konieczne są więc spotkania pracowników biur z władzami uczelni, z władzami Wydziałów czy też kierownikami poszczególnych jednostek administracyjnych na uczelniach, aby zainteresować ich tematem niepełnosprawności i konieczności funkcjonowania dedykowanej jednostki. Dzięki takim spotkaniom i rozmowom uczelnie będą stawały się jeszcze bardziej przyjazne i otwarte, a także świadome obowiązku jaki na nich ciąży, aby oferować szczególne i dedykowane wsparcie osobom z niepełnosprawnościami.
Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.
Zobacz także:
Uniwersytet Sukcesu – szansa na sukces w cyfrowym świecie
Czy (i jak) lider może budować poczucie własnej wartości pracownika?
Tutoring rodzinny, jako forma wspierania rozwoju dorosłych i dzieci
Kiedy szkolenie to za mało, czyli jak projektować programy rozwojowe dla pracowników?
Komentár
U nas na UAM wygląda to tak:…
U nas na UAM wygląda to tak: https://amu.edu.pl/deklaracja-dostepnosci
Dużo w tym zakresie robią osoby z niepełnosprawnościami, które same wskazują, jakie mają potrzeby. W budynku, w którym ja pracuję numeracja sal jest na przykład zapisana także alfabetem Braille’a oraz informacjami w kodzie QR (na wysokości klamki). Pracownicy dydaktyczni i administracyjni mają możliwość uczestniczenia w szkoleniach dotyczących pracy ze studentem z określoną niepełnosprawnością. Najczęściej są to szkolenia dotyczące pracy ze studentami w spektrum autyzmu, z niepełnosprawnością wzroku lub słuchu. Mimo że dużo się dzieje w tym zakresie, to i tak jest jeszcze wiele potrzeb i możliwości poprawy sytuacji.
Przykład studentki historii…
Przykład studentki historii sztuki jest b. ciekawy na wielu poziomach. Oczywiście bardzo istotne jest zwrócenie uwagi na przygotowanie materiałów dydaktycznych oraz na sposób prowadzenia zajęć i wykładów. Ale praca z osobami z niepełnosprawnością wzroku oferuje często dość innowacyjne podejście do sztuki, do jej interpretacji i doświadczenia osobom, które odbierają sztukę konwencjonalnie za pomocą wzroku. Wystarczy wspomnieć o haptycznym doświadczeniu rzeźby. Wówczas kiedy poznajemy ją również dotykając zmienia się odbiór i niekiedy diametralnie. Inny przykład, to wszelkiego rodzaju próby przekładania doświadczeń wzrokowych na haptyczne, o których zresztą mowa w podlinkowanym filmie. Pojawiają się wówczas problemy, nad którymi historyk sztuki zastanawia się rzadko. Inaczej mówiąc, wachlarz korzyści jaki w przypadku historii sztuki daje praca z osobami z niepełnosprawnościami wykracza daleko poza kwestie wizerunkowe, promocyjne i pracownicze, o których wspomina dyrektor KUL CAN.