ok. 5 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!

W świecie ukształtowanym przez szybką globalizację i technologię, więź między młodszymi pokoleniami a ich kulturowymi korzeniami słabnie. Bogate tradycje, które kiedyś definiowały społeczności, przekazywane z pokolenia na pokolenie w nieformalnych warunkach, są zagrożone zapomnieniem. Jak zauważają ekspertki ds. kultury Sirpa Kokko i Anna Kyritsi, młodsze pokolenia w całej Europie są coraz bardziej oderwane od dziedzictwa kulturowego swojego kraju. Zjawisko to odzwierciedla szerszy trend, w którym tradycyjna wiedza i zwyczaje są tracone na rzecz nowoczesnych, zglobalizowanych wpływów. Jednocześnie starsze pokolenia, często pozbawione kontaktu z nowoczesnym stylem życia, społecznościami młodzieżowymi i narzędziami cyfrowymi, nie mają sposobu do przekazywania swojej mądrości i angażowania się w życie społeczności w sposób znaczący.

W przeszłości, gdy dziadkowie, rodzice i dzieci mieszkali razem, a dostęp do szkoły był ograniczony, nauka międzypokoleniowa była głównym sposobem przekazywania wiedzy, umiejętności i wartości w rodzinach i społecznościach. Starsi przygotowywali młodych do życia swoją mądrością, podczas gdy młodzi pomagali starszym dostosować się do zmian społecznych. Uczenie się międzypokoleniowe stało się zatem naturalnym sposobem zachowania dziedzictwa kulturowego i tożsamości między pokoleniami.

W dzisiejszym starzejącym się społeczeństwie odradza się idea uczenia się międzypokoleniowego (IGL) w celu wspierania spójności i zrównoważonego rozwoju. Obecnie formalne podejście pedagogiczne, IGL jest powiązane z różnymi dziedzinami, takimi jak umiejętności cyfrowe, edukacja ekologiczna i nauka języków, zapewniając wspólne korzyści dla pokoleń. Podstawą IGL są wzajemność i obopólność, gdzie wszystkie pokolenia wnoszą wkład i zdobywają wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne.

Nasz projekt StoryGen: Rozwój kompetencji cyfrowych poprzez uczenie się międzypokoleniowe miał na celu stworzenie znaczących dialogów międzypokoleniowych w celu zachowania dziedzictwa kulturowego, a jednocześnie zaoferowanie młodszym ludziom głębszej więzi z ich korzeniami.

Kto stoi za projektem

MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA w ŻORACH im. Ottona Sterna była koordynatorem projektu. Biblioteka odgrywa istotną rolę w krajobrazie kulturowym miasta. Swój podstawowy obowiązek gromadzenia  i upowszechniania zbiorów znakomicie łączy z ideą uczenia się przez całe życie. Poprzez oferowane formy aktywizacji jej użytkownicy uczestniczą w procesie indywidualnego rozwoju i samorealizacji. Zaangażowana w edukację nieformalną proponuje zróżnicowaną ofertę działań kulturalnych, edukacyjnych i wychowawczych, organizuje warsztaty i dyskusje panelowe na ważne tematy społeczne. Jest organizatorem jednego z największych festiwali literackich w Polsce pod nazwą „Żar Literatury”. Praca biblioteki na rzecz rozwoju kultury obejmuje także galerię sztuki, prezentującą profesjonalnych i amatorskich artystów z całego Śląska i spoza niego. Dzięki inicjatywie Biblioteki miasto Żory zaczęło gromadzić prace malarzy intuicyjnych pod nazwą „Barwy Śląska”. Za swoje zaangażowanie i wkład w ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego Biblioteka w Żorach została wyróżniona kilkoma nagrodami.

ASSOCIAZIONE CULTURALE EDUVITA E.T.S., Włochy. Centrum edukacji dorosłych ma siedzibę w Lecce, w południowych Włoszech i promuje uczenie się przez całe życie, aktywne starzenie się i relacje międzypokoleniowe. Założone w 2019 roku EduVita działa jako centrum coworkingu i nauki, skupiające się na rozwijaniu badań pedagogicznych i innowacyjnych metodologii międzypokoleniowych we współpracy z Uniwersytetem w Salento. Działania organizacji pozarządowej obejmują badania pedagogiczne nad edukacją międzypokoleniową, programowanie społeczne i kulturalne dla osób starszych oraz warsztaty, na których młodzi edukatorzy pomagają seniorom rozwijać umiejętności cyfrowe, językowe i społeczne. EduVita oferuje również kursy edukacji cyfrowej, takie jak „EduTecha” i ułatwia egzaminy na europejski paszport informatyczny. 

ASSOCIAÇÃO MY MADEIRA ISLAND, Portugalia. Organizacja non-profit z siedzibą na wyspie Madera, której celem jest wspieranie kreatywnego, ekonomicznego i społecznego rozwoju wyspy. Skupiając się na umożliwieniu mieszkańcom budowania satysfakcjonującego życia lokalnie, stowarzyszenie promuje umiejętności cyfrowe, zatrudnienie online i przedsiębiorczość, jednocześnie wzmacniając kompetencje społeczne i osobiste zarówno młodzieży, jak i dorosłych. Działania stowarzyszenia obejmują lokalne i międzynarodowe projekty, kursy szkoleniowe, seminaria i wydarzenia edukacyjne oparte na edukacji pozaformalnej. W odpowiedzi na starzenie się populacji zespół organizuje programy, aby osoby starsze były aktywne i zaangażowane w życie społeczności.

BIBLIOTECA MUNICIPAL - AYTO. DE ARUCAS, Hiszpania. Biblioteka w Arucas jest istotnym elementem kultury na Wyspach Kanaryjskich, poświęconym promowaniu informacji, edukacji i wypoczynku poprzez czytanie. Znana z szerokiej gamy zajęć kulturalnych, służy jako centrum społeczne dla obywateli w każdym wieku i stała się najbardziej nagradzaną biblioteką w regionie. Regularne programy obejmują prezentacje książek, kluby czytelnicze, opowiadanie historii, wystawy i różnorodne warsztaty. Biblioteka organizuje konkursy literackie i fotograficzne, wspiera Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i często współpracuje z lokalnymi instytucjami edukacyjnymi. Biblioteka, która kładzie duży nacisk na zaangażowanie międzypokoleniowe, ma ponad 20-letnie doświadczenie w „Labrantes de la Palabra”, warsztatach opowiadania historii dla seniorów, które chronią lokalne dziedzictwo. W odpowiedzi na pandemię COVID-19 biblioteka rozszerzyła swoją ofertę edukacji cyfrowej dla osób starszych, zwiększając znajomość obsługi komputera i umiejętności cyfrowe.

Co zrobiliśmy

Projekt StoryGEN zabrał uczestników w podróż umożliwiającą docenianie dziedzictwa kulturowego, tworzenia historii cyfrowych i łączenie grup osób starszych i młodzieży.

Inicjatywa rozpoczęła się od wizyty studyjnej w EduVita w Lecce we Włoszech, gdzie 10 dorosłych edukatorów z różnych organizacji badało koncepcję uczenia się międzypokoleniowego (IGL) i jego zastosowania w edukacji. Uczestnicy brali udział w dyskusjach na temat wyzwań, z jakimi borykają się starsi uczniowie i zdobyli praktyczne doświadczenie w zakresie metodologii edukacji międzypokoleniowej. Odwiedzili lokalne instytucje i pod okiem starszych praktyków nauczyli się robić tradycyjne makarony z regionu Apulii!

Po powrocie do domu partnerzy utworzyli lokalne grupy międzypokoleniowe składające się zarówno z osób starszych, jak i młodych. Był to zespół projektowy, który pracował nad głównymi rezultatami tego projektu. EduVita podjęła się przygotowania strony internetowej projektu służącej jako platforma do eksploracji dziedzictwa kulturowego i opowiadania historii, które były istotnymi składnikami projektu. 

Wizyta w celu  wymiany doświadczeń na Maderze pozwoliła uczestnikom na udział w dyskusjach i warsztatach skupionych na lokalnym dziedzictwie kulturowym i opowiadaniu historii. Program obejmował eksplorację koncepcji dziedzictwa kulturowego, opowiadania historii i odwiedzenie kultowych miejsc na egzotycznej wyspie.

W tej fazie partnerzy poszukiwali najlepszych praktyk związanych z wykorzystaniem dziedzictwa kulturowego w edukacji dorosłych i edukacji międzypokoleniowej, ze szczególnym uwzględnieniem opowiadania historii w formie cyfrowej. EduVita stworzyła interaktywną mapę cyfrową tych praktyk i zintegrowała ją ze stroną internetową projektu. Lokalne grupy międzypokoleniowe badały również niematerialne dziedzictwo kulturowe swoich społeczności, rozwijając współpracę międzypokoleniową.

Następnym krokiem w wymianie doświadczeń była wizyta w Bibliotece w Arucas na Gran Canarii, skupiająca się na opowiadaniu historii w formie cyfrowej w edukacji dorosłych i uczeniu się międzypokoleniowym. Uczestnicy zdobyli wiedzę na temat tworzenia historii biorąc udział w zajęciach grupy seniorów zwanej „Labrantes de la Palabra” i dzielili się skutecznymi narzędziami cyfrowymi do opowiadania historii. Wspólną aktywnością partnerów było stworzenie dywanu solnego – fantastycznej lokalnej tradycji w Arucas! W dywanie umieściliśmy logo projektu, kontury naszych krajów w kolorze flag oraz flagę Unii Europejskiej.

Wszyscy partnerzy podsumowali swoją wiedzę z poprzednich działań i opracowali metodologię dla edukatorów, która uwzględniała IGL, dziedzictwo kulturowe i opowiadanie historii cyfrowych. Polski partner nadzorował stworzenie publikacji z opisem metod rozwijania kompetencji cyfrowych i poznawania dziedzictwa kulturowego poprzez międzypokoleniowe opowiadanie historii. Następnie uczestnicy wdrożyli lokalne działania z grupami IGL, tworząc cyfrowe historie, które podkreślały dziedzictwo kulturowe ich społeczności. Historie zostały przetłumaczone na język angielski i opublikowane na stronie internetowej projektu, przyczyniając się do interaktywnej biblioteki.

Ostatnie spotkanie partnerów odbyło się w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Żorach, gdzie cyfrowe historie i wyniki projektu zostały zaprezentowane lokalnym interesariuszom i społeczności podczas dwóch wydarzeń upowszechniających. Były to: rajd rowerowy „Odjazdowy Bibliotekarz” i występ Zespołu Pieśni i Tańca „Mały Śląsk”. Uczestnicy dowiedzieli się o dziedzictwie kulturowym Śląska i Żor oraz o działaniach edukacyjnych biblioteki. Otrzymali także zaproszenie do dalszego tworzenia międzypokoleniowych opowieści. Niezapomniane było także wypiekanie własnego chleba i robienie masła zgodnie z lokalnymi tradycjami!

Najważniejsze: aby poznać rezultaty projektu – cyfrowe historie, e-publikację, interaktywną mapę z dobrymi praktykami i wiele więcej – odwiedź stronę internetową projektu: https://storygen.eu/ , platformę rezultatów lub kanał YouTube Biblioteki w Żorach:

https://www.youtube.com/watch?v=4eaPB4qWwHk&t=126s

https://www.youtube.com/watch?v=Tn3RpwqD9kQ&t=60s

A tutaj możesz pobrać e-publikację:

https://mbpzory.pl/pliki/plik/storygenpublication-protected-1729000090.pdf

Biblioteka w Żorach przygotowała również wideo podsumowujące 4 Międzynarodowe Spotkania Projektowe:

Czego się nauczyliśmy

W dzisiejszym szybko ewoluującym świecie więź między pokoleniami jest często zagrożona zanikiem. Jednak nauka międzypokoleniowa wyłania się jako transformacyjne podejście, które nie tylko pielęgnuje relacje między młodymi i starszymi osobami, ale także ożywia dziedzictwo kulturowe.

Nasz projekt StoryGEN zaangażował młodzież i osoby starsze we wspólny wysiłek na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego. Mówiąc prościej, w wielu społecznościach młodsze pokolenia często czują się odłączone od lokalnych tradycji, podczas gdy starsi, strażnicy pamięci kulturowej, mogą nie mieć umiejętności cyfrowych, aby dokumentować swoją wiedzę. StoryGEN łączy te sprawy, umożliwiając bogatą wymianę mądrości i umiejętności, która przynosi korzyści obu stronom.

Dziedzictwo kulturowe — obejmujące tradycje, języki, artefakty i krajobrazy — jest kamieniem węgielnym naszej tożsamości, łącząc nas z naszą przeszłością, jednocześnie kształtuje naszą teraźniejszość i wpływa na naszą przyszłość. Docenianie tego dziedzictwa jest kluczowe nie tylko dla nostalgii, ale także dla zwiększenia zbiorowego dobrostanu. W miarę postępu globalizacji ochrona tych wyjątkowych przejawów kultury staje się coraz ważniejsza dla społeczności dążących do zachowania swojej tożsamości dla przyszłych pokoleń.

W czasach, gdy więzi łączące pokolenia są bardzo słabe, inicjatywy takie jak StoryGEN pomagają ożywić dziedzictwo kulturowe poprzez naukę międzypokoleniową. Wykorzystując moc opowiadania historii, możemy zasypać przepaści między młodymi i starymi, zapewniając, że nasze narracje kulturowe zostaną zachowane i przekazane przyszłym pokoleniom. Poprzez te działania pielęgnujemy poczucie przynależności, dumy i ciągłości, wzbogacamy nasze społeczności i wzmacniamy tkankę naszych wspólnych tożsamości.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską