ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Projekt Żywa Biblioteka, czyli metoda edukacji o prawach człowieka (stosowana od 2000 roku w kilkudziesięciu krajach świata, od kilkunastu lat w Polsce, a od 2011 roku w Koszalinie) jest sposobem na oswajanie z innością i zapobieganie dyskryminacji oraz wykluczeniu społecznemu. Projekt realizowany jest poprzez zorganizowanie otwartego spotkania z przedstawicielami grup dyskryminowanych lub zagrożonych dyskryminacją. Jego celem jest dotarcie do jak największej grupy osób z informacją, że „inny” nie znaczy gorszy czy mniej wartościowy. Celami Żywej Biblioteki jest również tworzenie przestrzeni dialogu i porozumienia.              

Zauważyliśmy w naszym środowisku lokalnym potrzebę propagowania tolerancji i wrażliwości na tzw. inność. Poprzez projekt włączyliśmy się do wymiany poglądów na temat stereotypów i dyskryminacji. Takie zetknięcie z innością, która tylko niepoznana budzi lęk, a więc też niechęć czy agresję, jest rewelacyjną metodą ułatwiająca funkcjonowanie społeczeństwa różnorodnego i przez to wewnętrznie bogatego.

Impreza jest zrealizowana w formie biblioteki, czyli występują w niej Książki – osoby reprezentujące grupy dyskryminowane lub narażone na stereotypizację czy wykluczenie; zapraszani są Czytelnicy, tj. wszyscy, którzy zechcą w tym dniu odwiedzić KBP i porozmawiać z wybraną Żywą Książką. Nad całością czuwają Bibliotekarze – osoby obsługujące Żywą Bibliotekę, udostępniające ten wyjątkowy żywy księgozbiór. To szczególne spotkanie „twarzą w twarz” Czytelnika i Książki ma przede wszystkim wpłynąć na stereotypy i uprzedzenia względem konkretnej grupy - mniejszości, którą dana Książka reprezentuje.

Wydaje się, że biblioteka publiczna (dostępna dla wszystkich) jest doskonałym miejscem na realizację edukacji o wzajemnym szacunku, równości i prawach. Zgodnie ze Standardami wypracowanymi przez sieć Żywych Bibliotek w Polsce podczas seminarium „Budowanie sieci Żywych Bibliotek w Polsce” w  2014 roku, zorganizowanego przez Stowarzyszenie Diversja – organizatora Żywej Biblioteki Wrocław, we współpracy z Human Library Organization, Żywa Biblioteka nie realizuje celów politycznych, religijnych, ideologicznych, reklamowych/komercyjnych czy niezgodnych z prawem.

Cieszy nas, że takie wyjątkowe wydarzenie jest realizowane w Koszalinie, w naszej bibliotece. Żywa Biblioteka to dla nas, organizatorów, ważne doświadczenie oraz pełen różnorodności czas spędzony w przyjemnej atmosferze. W naszym mieście Koszalińska Biblioteka Publiczna spotkanie z Żywymi Książkami zorganizowała w tym roku po raz szósty.

Tegorocznej Żywej Bibliotece towarzyszyły – jak zawsze - wykłady promujące ideę poszanowania praw człowieka i tym samym wprowadzające w świat Żywej Biblioteki. Pierwszy wygłosiła Sylwia Chutnik, opowiadając o bańkach mentalnych, w których żyjemy.  Jego tytuł brzmiał "Wyjść z bańki mydlanej". Drugi referat przedstawił dr Marek Górka z Wydziału Humanistycznego Politechniki Koszalińskiej, pt. „Mowa nienawiści – realny i wirtualny problem społeczny”.

Wszyscy chętni między godziną 11.00 a 18.00 mogli porozmawiać z Żywymi Książkami. Książka w Żywej Bibliotece ma wyjątkowe znaczenie. Jej rola polega na szczerej rozmowie z Czytelnikiem, który zdecydował się Ją „wypożyczyć”. Rolą Książki nie jest jednak promocja swojego stylu życia czy światopoglądu. Rozmowa z Czytelnikiem jest dialogiem, próbą zrozumienia, poznania się, oswojenia z innością.

W tym niezwykłym księgozbiorze znalazły się w tym roku Tytuły:

Ateistka
Były więzień
Feminista
Feministka
Para gejów
Kierowczyni autobusu
Matka osoby z niepełnosprawnością
Niepijący alkoholik
Osoba aseksualna
Osoba biseksualna
Osoba edukująca dziecko samodzielnie w domu
Osoba po kryzysie psychicznym
Osoba uzależniona
Osoba wytatuowana
Osoba z chorobą afektywną dwubiegunową
Osoba z mieszkania treningowego
Osoba zakażona HIV
Rodzic osoby nieheteronormatywnej
Staruszka
Ukrainka

Żywa Biblioteka cyklicznie przerasta nasze oczekiwania, oczywiście w pozytywnym znaczeniu. Udaje nam się zaprosić ciekawe Żywe Książki - osoby otwarte, interesujące i bardzo sympatyczne. Pozytywnie też reagują Czytelnicy, najpierw ostrożnie wypożyczają Żywe Książki, potem coraz śmielej sięgają po kolejne Tytuły. Atmosfera jest rewelacyjna - czuć sympatię i szacunek wobec różnorodności.  Książki w wolnej chwili chętnie wypożyczają też siebie nawzajem.

Wśród naszych Czytelników zdecydowanie przeważają kobiety. Czytelnicy wyrażają w ankietach chęć uczestniczenia w Żywej Bibliotece w przyszłym roku (jako czytelnicy, a w kilku przypadkach jako Książki). 99% Czytelników przyznaje, że akcje tego typu są potrzebne w naszym regionie i mieście. Czytelnikami są głównie ludzie bardzo młodzi (poniżej 20 r.ż. oraz między 22-29 r.ż.). Nie brakuje jednakże osób starszych oraz rodzin.

Warto wymienić tytuły Książek, z którymi można było rozmawiać przez 6 lat obecności Żywej Biblioteki w Koszalinie: Aktywistka i freeganka, Alkoholiczka, Ateista, Ateistka, Bezwyznaniowiec, Były więzień, Feminista, Feministka, Gej, Kobieta, która nie chce mieć dzieci, Lesbijka, Matka dziecka ciemnoskórego, Matka lesbijki, Matka po stracie dziecka, Niepijąca alkoholiczka, Osoba 50+, Osoba ciemnoskóra, Osoba niesłysząca, Osoba po kryzysie psychicznym, Osoba po uzależnieniach, Osoba pochodzenia żydowskiego, Osoba starsza, Osoba transpłciowa, Osoba z niepełnosprawnością, Osoba z chorobą afektywną dwubiegunową, Osoba żyjąca z wirusem HIV,  Para gejów, Para lesbijek, Pozarządowiec, Rom, Syryjczyk, Ukrainiec, Ukrainka, Weganin, Weganka, Wegetarianka, Żyd.

Początkowo urozmaicaliśmy Żywą Bibliotekę wystawami, projekcjami filmów o prawach człowieka, konkursami, koncertami, warsztatami antydyskryminacyjnymi, spotkaniami autorskimi, wykładami, turniejami czy nawet Pecha Kuchą. Z czasem zorientowaliśmy się, że ludzie chcą po prostu wypożyczać Żywe Książki, że dostarcza to im tyle wrażeń, że pozostaliśmy przy wykładzie, który za każdym razem wprowadza nas w tematykę praw człowieka, dyskryminacji, tolerancji, równości i przy czytaniu Żywych Tytułów oczywiście.

Żywa Biblioteka jest organizowana przez 3 bibliotekarki i graficzkę – czteroosobowy zespół, który utworzył się przez lata współpracy. Ogromnego wsparcia udziela  Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich oraz pozostali współpracownicy Koszalińskiej Biblioteki Publicznej. W tym roku do realizacji projektu, w którym wzięło udział 21 Żywych Książek,  zostało zaangażowanych kilkanaście osób.

Ta akcja pokazuje, że z naszą tolerancją i otwartością nie jest tak źle, chyba że w Żywej Bibliotece uczestniczyli tylko ci, którzy poważnie myślą o prawach człowieka i przestrzegają ich w życiu codziennym. Ważne jest dla nas, aby tytuły Książek z naszego katalogu odpowiadały na bieżące problemy i wpisywały się w lokalny kontekst. Takie spotkanie osoby reprezentującej „obcą” dla nas grupę, czyli inność, może odpowiedzieć na pytania, których nie mielibyśmy szansy zadać w innych okolicznościach.

Interesujesz się edukacją osób dorosłych w bibliotekach? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod prowadzenia szkoleń i niestandardowych form?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!