ok. 3 minuty czytania – polub, linkuj, komentuj!

We współczesnej humanistyce i w naukach społecznych funkcjonują obok siebie pojęcia, często utożsamiane ze sobą, lub traktowane jako jedność. Chodzi o wielokulturowość, międzykulturowość oraz transkulturowość. Opisują one nie tylko jakość i charakter zjawisk kulturowych, ale również definiują relacje kulturowe oraz wzorce tożsamości i osobowości. Wymienione terminy, choć różne zakresowo i semantycznie, stosowane są często w pedagogice zamiennie.

^{fot. shutterstock}

WIELOKULTUROWOŚĆ (ang. multiculturalism) określana jest najczęściej, jako kontrastywne ujęcie mnogości kultur. Na płaszczyźnie opisowej wskazuje na obecność i funkcjonowanie obok siebie wielu różnych i odrębnych kultur na określonym terytorium geograficznym, w ramach społecznych lub politycznych struktur. W tym ujęciu jest stwierdzeniem obiektywnego faktu zróżnicowania kulturowego danej społeczności, społeczeństwa czy nacji.

Terminem tym opisuje się także fakt empiryczny przejawiający się w wielorasowości, wielojęzyczności, wieloetniczności, wieloreligijności czy wielowyznaniowości, jak też w innych elementach kultury. Może on zatem dotyczyć warunków, w których człowiek funkcjonuje, jak też jego tożsamości, czyli wielości kultur w jednym człowieku. Możemy więc rozpatrywać i analizować wielokulturowość w kontekście lokalnym, regionalnym, państwowym, narodowym, kontynentalnym i globalnym.

MIĘDZYKULTUROWOŚĆ (ang. interculturalism) to ustawicznie kształtowana przestrzeń „między kulturami”, w której występują treści z obu lub większej liczby kultur, w której mają miejsce interakcje służące efektywnemu współżyciu i komunikowaniu się ludzi z różnych kultur na drodze dialogu i wzajemnej wymiany wzorców, poglądów, wartości, wzbogacającej życie i kulturę wchodzących w tę interakcję podmiotów. Istota „między” tkwi w uświadamianiu i prezentowaniu własnej kultury poprzez porównywanie, współpracę, wnikanie w istotę wzorów, symboli, wartości i zasad kultury odmiennej

TRANSKULTUROWOŚĆ to pojęcie, którym w naukach humanistycznych i społecznych określa się (także ze względu na jego etymologię) przestrzenne bycie „poza” granicą/-ami określonych kultur i przemieszania kulturowe, których efektem jest powstawanie nowych struktur i formacji kulturowych, zbudowanych z heterogenicznych sieci, zawierających komponenty wspólne z innymi transkulturowymi sieciami oraz elementy różnicujące. Transkulturowość to również koncepcja naukowa, zakładająca, iż współczesne kultury charakteryzuje zdolność do „dokonywania przejść” tj. transwersji, w związku z czym formowane są one na kształt puzzli (puzzling forms of cultures).

Edukacja wielokulturowa jest obecnie wyzwaniem dla współczesnego świata. Edukacja międzykulturowa jest rozumiana jako otwartość na świat poprzez nowe technologie i media, kulturę, język przeobrażenia międzynarodowe. Została więc umiejscowiona w ramach nauczania języka i poznawania kultury kraju rodzinnego.

Należy również pamiętać iż wielokulturowość jest nieodłącznym elementem Europy. Ludność Europy jest zróżnicowana etnicznie, językowo i religijnie. Współczesna cywilizacja europejska opiera się na dorobku przeszłości – kulturze greckiej i rzymskiej oraz tradycji chrześcijańskiej. Do państw historycznie wielonarodowych w Europie należą m.in.:

• Belgia, w której północną część kraju zamieszkują Flamandowie używający języka flamandzkiego (niderlandzkiego – język urzędowy w Holandii), a część południową Walonowie posługujący się językiem francuskim (walońskim);
• Wielka Brytania, w której mieszkają Anglicy, Szkoci, Irlandczycy i Walijczycy; językiem urzędowym jest angielski, ale zachowały się języki mniejszościowe: walijski, szkocki (gaelicki).

Warto pamiętać czym wielokulturowość jest i jak się przejawia oraz że pojęcia międzykulturowość i transkulturowość, mimo iż podobne to, nie są ze sobą tożsame.

Źródła:

• J. Nikitorowicz; M.Guziuk- Tkacz; Wielokulturowość – międzykulturowość – transkulturowość w kontekście pedagogicznym; Edukacja międzykulturowa nr 2; 2021
• K. Rędziński; I. Wagner(red); Wielokulturowość w przestrzeni edukacyjnej; Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie; Częstochowa 2006/2007
• https://zpe.gov.pl/a/zroznicowanie-ludnosciowe-i-kulturowe-wspolczesnej-europy/DXyq6516U