ok. 4 minuty czytania - polub, linkuj, komentuj!

Wraz z końcem maja 2022 roku – jako przedstawiciele Zarządu STOP – Anna Skocz i Grzegorz Idziak wzięli udział w konferencji poświęconej edukacji osób dorosłych pn. Transformative Learning and Values. Wydarzenie zorganizowane przez European Association of Adult Education odbyło się stacjonarnie w Mechelen, w Belgii. Wyjazd na konferencję został zrealizowany w ramach projektu Erasmus+ Kompetentni i otwarci na różnorodność trenerzy na europejskim rynku 2.

^{Anna Skocz, Gina Ebner i Grzegorz Idziak podczas konferencji Transformative Learning and Values.}

Po 2 latach doświadczenia pandemii i wszystkich strat, komplikacji i strachów z tym związanych, uczestnicy konferencji próbowali spojrzeć w tył i przyglądnąć się dorosłym uczącym się w tym niepewnym świecie. I konkluzja jest jedna. Uczenie (się) dorosłych i przygotowywanie ich do lepszego funkcjonowania na rynku pracy jest paradygmatem wymagającym rozszerzenia, ponieważ patrzenie na dorosłych z poziomu lepszych pracowników to perspektywa zdecydowanie za wąska, ignorująca ludzki potencjał, niesprawdzająca się w obliczu wyzwań współczesnego świata tj. pandemia czy zmiany klimatyczne.

W aktualnych czasach potrzeba nam dorosłych przygotowanych do życia w świecie złożonym i zmiennym, kompetentnych do radzenia sobie z nieprzewidywalnościami, rozumiejących lepiej siebie i innych, myślących krytycznie, mniej egocentrycznie, szerzej i bardziej społecznie, otwartych, inkluzywnych i sprawiedliwych. Bo tylko dzięki tym wartościom jesteśmy w stanie przechodzić przez pułapki nowoczesności i trudne czasy, takich lat jak ostatnie, obronną ręką.

WIĘCEJ INFORMACJI: EPALE discussion: Transformative learning and life skills – dyskusja moderowana przez Ginę Ebner and Christinę Cieslak z EAEA, uczestnicy George A. Koulaouzides i Suzanne Kyle.

Uczenie (się) transformatywne

O takiej edukacji mówi idea transformatywnego uczenia (się).

W ogólnym zarysie „Transformatywne uczenie (się)” to termin zawierający w sobie zmianę na 3 poziomach:

• psychologicznym (w rozumieniu i rozwijaniu swojego „self”)
• przekonań (w rozumieniu systemu wartości)
• behawioralnym (zmiana na poziomie zachowań i codziennych wyborów).

Według Jacka Mezirowa, amerykańskiego profesora Uniwersytetu Columbia, uczenie transformatywne występuje w obliczu „dezorientującego dylematu”, powiązanego najczęściej z kryzysem życiowym (ponieważ jako ludzie z natury nie lubimy się zmieniać, a kryzys niejako zmianę wymusza) lub w obliczu skumulowanych doświadczeń, w tym tych wynikających ze stosowanych wobec nas pedagogik i procesów edukacyjnych.

Zdolność do krytycznej refleksji jest zdaniem Mezirowa istotą uczenia się ludzi dorosłych, a transformacja i doskonalenie swojej emancypacji  – celem edukacji dorosłych.

Zatem uczenie (się) transformatywne to koncept zdecydowanie szerszy niż edukacja oparta na wiedzy, przesuwający środek ciężkości w kierunku postaw i wartości.

George A. Koulaouzides, podczas dyskusji EPALE, definiuje uczenie się tranformatywne jako „dialogiczny proces inspirowania, kontemplacji, refleksji, który może zaprowadzić nas DALEJ od indywidualistycznego i egocentrycznego rozumienia siebie, innych i planety”. Jednocześnie eksperci EAEA podkreślają, że definicji w Europie jest wiele więcej i że wzajemnie powinniśmy z nich czerpać, podobnie jak z dobrych praktyk związanych z wdrażaniem uczenia (się) transformatywnego.

WIĘCEJ INFORMACJI:

1. Teoria uczenia się transformatywnego autorstwa Jack’a Mezirowa, Pleskot- Makulska Krystyna (2007), Rocznik Andragogiczny nr 14, str. 81-96
2. Uczenie się dorosłych, Chmielecka M. (2019), Polish Journal of Continuing Education nr 4/2019, DOI: 10.34866/e9fc-7×67
3. Jack Mezirow, Who Transformed the Field of Adult Learning ( Joe Levine, www.tc.columbia.edu)
4. Transformative learning (Wikipedia)

Dlaczego uczenie (się) transformatywne jest ważne?

Z jednej strony uczenie (się) transformatywne mówi o wartościach, zmianie i rozwoju, które z założenia w progresywnym świecie kultury „zachodniej” jako cele i kierunki przyjmowane są bez zastrzeżeń.

Z drugiej jednak, kiedy popatrzymy na wyzwania współczesnego świata, szybko da się zauważyć, że bycie dobrym pracownikiem nie wystarczy, by uniknąć niekontrolowanego rozprzestrzeniania się wirusa, katastrofy klimatycznej, wojny czy zanieczyszczonego powietrza. Edukacja obywatelska, świadoma, budująca współodpowiedzialność za społeczeństwo i świat (jakkolwiek brzmi patetycznie) jest jednocześnie NIEZBĘDNA. Nie jest opcjonalna, możliwa czy użyteczna. Stoimy w obliczu wydarzeń, gdzie bez wspólnoty, wspólnej pracy i wspólnych działań będziemy tylko i wyłącznie tracić. Wszyscy.

Jaki z tego wniosek?

W planowaniu procesów edukacyjnych powinniśmy brać pod uwagę wartości, powinniśmy zmieniać obowiązujący paradygmat edukowania dobrych pracowników na inny, promujący rozwój i edukację ludzi w kierunku budowania społeczeństwa otwartego, zaradnego, współpracującego (a co za tym idzie zintegrowanego) w obliczu wyzwań, gdzie dostrzegane są ludzkie wszystkie potrzeby i tożsamości, nie tylko ta stanowiąca o naszej użyteczności zawodowej, gdzie dostrzegamy potrzeby emocjonalne, towarzyskie, bezpieczeństwa, rozwoju i współodpowiedzialności, gdzie patrzymy szerzej, z metapoziomu, przez soczewkę wartości humanistycznych i wartości jednostki ludzkiej, nie przez pryzmat samej użyteczności, celebrującej dyktat produktywności.

Takie przesłanie wynoszę z majowej konferencji.

Jak dobrze, że znów ktoś mi przypomniał o wartości jednostki ludzkiej jako takiej, niebędącej trybikiem produktywności. Jak dobrze było znów usłyszeć o wartościach.

Artykuł powstał w ramach projektu Skrzydła dla STOP realizowanego przez Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych finansowanego ze środków otrzymanych z NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO.

Zobacz także:

PODCAST EPALE: Andragogika praktycznie – uczenie się transformatywne w procesach rozwojowych - Monika Gromadzka i Monika Chmielecka #11

Cywilizacja to edukacja – czyli niespokojne czasy w spokojnych (pozornie) Helsinkach