Jeszcze 10 lat temu pomysł, żeby osobę z niepełnosprawnością intelektualną posadzić przed komputerem i oczekiwać, że będzie się nim posługiwała ze zrozumieniem, budził zdziwienie. Dziś wiemy, że nowe technologie informacyjno-komunikacyjne są świetnym narzędziem edukacji i terapii. Co więcej, wiadomo, że część dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną mogłaby wykonywać proste, zautomatyzowane czynności w niektórych aplikacjach, nawet w formie pracy zarobkowej. Wiele warsztatów terapii zajęciowej – miejsc, do których uczęszczają osoby z niepełnosprawnością intelektualną po zakończeniu nauki – czy szkół przysposobienia do pracy rozszerzyło swoją ofertę edukacyjną o zajęcia z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Osoby z niepełnosprawnością  intelektualną interesują się nowymi technologiami, jak wszyscy. Zajęcia przy komputerach, tabletach czy z wykorzystaniem innego sprzętu cyfrowego są dla nich atrakcyjne. Dzięki temu osoby te są zmotywowane do nabywania nowych umiejętności, do zdobywania wiedzy, do formułowania swoich myśli na portalach społecznościowych czy do podejmowania decyzji, a to wszystko rozwija i pozwala pełniej uczestniczyć w życiu społecznym.

W terapii i edukacji wykorzystywane są pakiety biurowe – głównie te darmowe – a w szczególności edytory tekstu i programy prezentacyjne. W niektórych pracowniach staje się tradycją, że gdy odchodzi uczestnik warsztatów (często do pracy) lub gdy jest jakieś ważne wydarzenie w  jego życiu, inni przygotowują mu prezentację – wspomnienie z kilku wspólnie spędzonych lat. Często w pracowniach komputerowych uczestnicy tworzą gazetki. 

Internet i aplikacje internetowe to podstawa. Wiele urozmaicenia w zajęcia wprowadzają portale z prostymi edytorami zdjęć, gdzie nie tylko można zdjęcie poprawić, ale też dodać dymek czy ramkę. Jednak największą wartość mają aplikacje internetowe stworzone specjalnie dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Część jest tworzona przez prowadzących takie pracownie pasjonatów, część to rezultaty różnych projektów. Ważnym elementem edukacji są portale z zadaniami edukacyjnymi dla osób dorosłych. Dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną nie powinny i nie chcą uczyć się na grach czy zadaniach dla dzieci. Ich nie interesuje liczenie żółtych i niebieskich kaczuszek. Ich interesuje sprawdzenie, czy potrafią określić wszystkie etapy robienia herbaty, trening ekonomiczny czy problemy sfery intymnej.

Smartfony i  tablety stały się dla nas wszystkich sprzętem codziennego użytku, więc także dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Terapeuci bądź rodzice wdrażają niektóre wspierane osoby do szerszego i praktycznego ich wykorzystania. Bardzo przydatne okazały się aplikacje bazujące na geolokalizacji. Uczestnicy warsztatów bądź innych placówek stają się bardziej samodzielne, mogą swobodniej poruszać się po okolicy, gdy są wspierane przez mapy i GPS. Również wiele korzyści przynosi korzystanie z programów do wyszukiwania połączeń komunikacyjnych i planowania podróży.

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną są też bardzo zachęcane do korzystania ze sprzętu multimedialnego. O plusach płynących z prowadzenia radia internetowego pisałam pod koniec ubiegłego roku. W terapii i edukacji wykorzystywane są także filmy, przede wszystkim filmy interaktywne i telewizja internetowa. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną pełnią role aktorów,  operatorów kamery, a nawet montażystów. Kamera filmowa czy mikrofon radiowy dodają odwagi, pozwalają pokazać się w innej, aktywnej roli społecznej.

W toku wdrażania nowych technologii nie wolno zapominać o kwestiach bezpieczeństwa. Szczególnie ma to znaczenie, gdy osoby z niepełnosprawnością intelektualną zaczynają korzystać z mediów społecznościowych, z portali randkowych czy sklepów internetowych. W placówkach trwa właściwie nieustająca edukacja na temat bezpieczeństwa w internecie. Prowadzone są warsztaty i kursy na ten temat. Nie zawsze skierowane one są do samych uczestników placówki. Często terapeuci i trenerzy potrzebują szkoleń pokazujących jak skonfigurować komputer, przeglądarkę czy YouTube, aby stały się bezpieczniejsze. PSONI wraz z partnerami z zagranicy stworzyło bazę danych z regułami dotyczącymi bezpiecznego korzystania z komputerów i internetu. W bazie można znaleźć zarówno artykuły skierowane do nauczycieli, terapeutów, rodziców, jak i filmy oraz artykuły w tekście łatwym do czytania dla osób z niepełnosprawnością.

Powstanie takiej bazy danych w szczególny sposób udowadnia, że technologie informacyjno-komunikacyjne zajęły specjalne miejsce w życiu, w terapii i edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną. Gdyby nie były wykorzystywane intensywnie, gdyby nie rozwijały i nie włączały w życie społeczne, taka baza nie byłaby potrzebna.

Anna Kwiatkowska - magister inżynier informatyki; wieloletnia pracownica dydaktyczna Politechniki Warszawskiej. Od ośmiu lat współpracuje z Polskim Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (PSONI) opracowując aplikacje wspierające terapię i edukację dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Ambasador EPALE.

Zobacz także:

Webinarium EPALE: Nowoczesne technologie w aktywizacji społecznej osób z niepełnosprawnością intelektualną - nagranie

Dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną w pracowni komputerowej - wywiad z informatykiem p. Adamem Krauze