ok. 9 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!

Artykuł przygotowany we współpracy zespołu Fundacji Edukacji Rozwoju i Innowacji z Krakowa oraz Babahusky z Rovaniemi

Przywództwo ESG w erze zrównoważonego rozwoju: jakie umiejętności muszą mieć liderzy?

Era zrównoważonego rozwoju przynosi nowe wyzwania i oczekiwania wobec liderów biznesowych, a jednym z kluczowych obszarów stało się ESG — zarządzanie w zakresie ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego. Przywództwo ESG wymaga od menadżerów nie tylko wrażliwości na zmieniające się potrzeby konsumentów i inwestorów, ale również umiejętności dostosowania strategii i operacji firmy do rosnących wymagań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób nowoczesne przywództwo może wspierać organizacje w efektywnym wdrażaniu założeń ESG, aby zbudować stabilne, etyczne i innowacyjne środowisko pracy, które odpowiada na wyzwania współczesności.

^{fot. shutterstock}

Zrozumienie czym jest ESG i jaki ma wpływ na otoczenie biznesowe

ESG to akronim od angielskich słów dotyczących trzech zakresów: środowiska (environmental), społeczeństwa (social responsibility) oraz ładu korporacyjnego (governance). Postrzeganie organizacji wśród klientów, współpracowników i innych interesariuszy coraz częściej będzie uzależnione od tego, czy (a jeśli tak, to na jakim poziomie) kadra zarządzająca ma świadomość wpływu przedsiębiorstwa na te trzy obszary. Zlekceważenie którejkolwiek kwestii może negatywnie wpływać na konkurencyjność firmy, na skutek zarówno zwiększonych kosztów, jak i odpływu klientów oraz mniejszego dostępu do utalentowanych pracowników. Z tego powodu kluczową kompetencją liderów jest proaktywne śledzenie trendów i zagadnień związanych z ESG. Liderzy muszą rozumieć wskaźniki ESG oraz umieć interpretować dane, aby skutecznie mapować obszary wymagające poprawy.

Elastyczność i umiejętność adaptacji

Wyzwania dotyczące prowadzonej działalności – i to zarówno te związane z nowymi wymogami prawnymi, ewolucją podejścia klientów oraz pracowników, jak i skutkami zmian klimatu – wymagają od liderów umiejętności działania w warunkach niepewności i zdolności do dostosowania się do nowych sytuacji rynkowych. Powinni umieć dostrzegać zagrożenia dla już prowadzonych działalności, oraz pojawiające się szanse wypełnienia rynkowych nisz powstałych na skutek zmieniających się oczekiwań interesariuszy oraz nowych uwarunkowań. Organizacje, które najlepiej i najszybciej odpowiedzą na te wyzwania, mają szansę rozszerzyć swoją działalność o nowe obszary i zaoferować nowe produkty i usługi zgodne z duchem ESG i zrównoważonego rozwoju.

Zdolność do innowacji i myślenia strategicznego

Podejmowanie nowych przedsięwzięć powinno uwzględniać długoterminowe skutki, dzięki czemu wprowadzane inwestycje będą bardziej skuteczne i pozwolą zbudować, a także utrzymać, przewagę. Warto przy tym uwzględnić (i aktualizować) w strategii prowadzonego biznesu zasady ESG. Ułatwi to zapewnienie równowagi pomiędzy innowacyjnością, a tworzeniem produktów etycznych i przyjaznych środowisku, które pomogą zdobyć nowych klientów czy inwestorów^[1].

Kreatywność

Ze względu na niepewność, jaka wiąże się z koniecznością wprowadzenia ESG do procesów biznesowych w organizacji, konieczne jest tworzenie niekonwencjonalnych, a czasami zupełnie nowych rozwiązań. Z tego powodu kreatywność jest cechą, która w tych warunkach szczególnie przyda się liderom, niezależnie od tego, czy chodzi o stworzenie nowych albo udoskonalenie istniejących produktów lub usług, usprawnienie procesów biznesowych w celu ograniczenia śladu węglowego czy poprawę poziomu inkluzywności.

Zarządzanie ryzykiem ESG

Liderzy muszą umieć oceniać ryzyka środowiskowe, społeczne i związane z zarządzaniem – szczególnie te, które mogą wpłynąć na reputację oraz stabilność organizacji. Główną trudnością z identyfikowaniem ryzyk związanych z ESG jest ich przekrojowy charakter. Mogą one odnosić się zarówno do prowadzonej działalności, jak i otoczenia biznesowego^[2]. Zrozumienie i monitorowanie zagadnień związanych z ESG pomaga liderom diagnozować ryzyka w procesach biznesowych, a co za tym idzie, sprawniej opracowywać i wdrażać rozwiązania, które ułatwiają przezwyciężanie wyzwań, jak również wzmacnianie swojej pozycji na rynku.

Zdolności komunikacyjne

Stworzenie nowych rozwiązań to dopiero połowa sukcesu. Aby przekuć włożoną pracę w opracowanie produktów i usług zgodnych z ESG i zrównoważonym rozwojem w zysk, trzeba jeszcze w odpowiedni sposób przedstawić korzyści klientom. Z tego powodu obok “twardych” umiejętności, jak analiza danych czy myślenie strategiczne, liderzy powinni poświęcić czas na rozwijanie u siebie również kompetencji miękkich, które pozwolą im w łatwiejszy sposób trafiać do odbiorców z nowymi pomysłami. Zdolności komunikacyjne pozwolą z jednej strony przekonać inwestorów i współpracowników do wdrożenia innowacji przyjaznych środowisku, z drugiej zaś ułatwią zdobycie zaufania konsumentów, poprzez pokazanie zalet w stosunku do istniejących na rynku rozwiązań.

Umiejętność budowania zespołów

Liderzy ESG muszą umieć budować zespoły. W idealnych warunkach byłyby one złożone z osób świadomych zmian dotyczących choćby zrównoważonego rozwoju. Jednak to sytuacje rzadkie, dlatego kompetencją lidera ESG musi być skuteczne przekonywanie do swoich racji i inicjatyw również tych, którzy są nastawieni sceptycznie lub nie mają dość wiary w szanse powodzenia. 

Jak zwykle, przy budowaniu zespołów, duże znaczenie odegrają działy i liderzy HR^[3], którzy muszą działać w porozumieniu z menadżerami odpowiedzialnymi za ESG.

Działanie w zgodzie z zasadami ESG sprzyja tworzeniu bardziej włączających i zrównoważonych środowisk pracy, które uwzględniają chociażby takie aspekty, jak neuroróżnorodność oraz starzenie się społeczeństwa. 

Zatrudnianie osób o różnych sposobach myślenia – zarówno tych neurotypowych, jak i neuroatypowych – pozwala zespołom czerpać z szerokiego wachlarza perspektyw i podejść do rozwiązywania problemów, co z kolei przekłada się na innowacyjność i większą elastyczność. Uwzględnienie neuroróżnorodności wymaga jednak od liderów ESG dostosowania, a nierzadko zindywidualizowania metod zarządzania i komunikacji.

Ponadto, z uwagi na starzejące się społeczeństwo, kluczowe staje się tworzenie ról zawodowych i programów rozwojowych, umożliwiających zatrudnienie osób starszych. Ze względu na zmiany demograficzne do lamusa odchodzi era "młodych i dynamicznych zespołów". Włączenie osób starszych w struktury organizacji sprzyja wymianie doświadczeń, a także promuje równowagę pokoleniową, pozytywnie wpływając na stabilność i kulturę pracy.

Zarządzanie zmianą 

Zarządzanie zmianą to proces, który pomaga organizacjom w płynny sposób wprowadzać nowe rozwiązania i dostosowywać się do zmieniającego się otoczenia^[4]. Umiejętne zarządzanie zmianą jest kluczowe na wszystkich poziomach kierowania organizacją, dlatego warto, aby menadżerowie ESG rozwijali się w wywieraniu wpływu na współpracowników i interesariuszy organizacji. Jest to szczególnie istotne w okresie przejściowym, aby wdrożyć konieczne zmiany w procesach biznesowych. 

Etyczne przywództwo i transparentność

Ważną częścią ESG są kwestie społeczne i etyka. Choć wiele publikacji skupia się głównie na ochronie środowiska i przeciwdziałaniu zmianom klimatu, nie należy zapominać, że równie istotne w kontekście zrównoważonego rozwoju są także takie aspekty jak sprawiedliwe podejście do pracowników, transparentność oraz angażowanie się w rozwiązywanie problemów społecznych. Etyczne przywództwo wiąże się z uczciwym podejściem do każdej osoby, z którą współpracujemy, niezależnie od jej cech takich jak m.in. wiek, płeć, rasa, wyznanie, czy miejsce zatrudnienia. Z kolei transparentność prowadzenia biznesu pozwala wypracować wiarygodność i zwiększyć wartość marki.

Ciekawym zagadnieniem w kontekście etycznym jest kwestia rankingów ESG. Według raportu firmy doradczej ERM, zapotrzebowanie wśród profesjonalnych inwestorów na tego typu zestawienia jest obecnie bardzo wysokie i z roku na rok rośnie^[5], ponieważ są one bazą decyzji inwestycyjnych. Jednak zaufanie do istniejących na rynku rankingów jest ograniczone, ponieważ nie dość skutecznie odróżniają realne działania od aktywności będących greenwashingiem – działaniem pozornie ekologicznym, które nie przynosi realnych korzyści dla środowiska. Tu warto zaznaczyć, że tego typu praktyki w dłuższej perspektywie nie są opłacalne, bo w momencie ujawnienia organizacja naraża się na utratę zaufania klientów oraz dotkliwe kary finansowe (nawet do 10% rocznego obrotu obrotu^[6]). Wracając do kwestii samych rankingów – liderzy ESG stawiając na transparentną komunikację, mogą przyczynić się do budowania przejrzystości już na poziomie mechanizmów rynkowych. 

Umiejętność decydowania w oparciu o dane

Jedną z kluczowych kompetencji liderów w czasach zmiany jest podejmowanie decyzji w oparciu o dostępne dane. Szczególnie ważne przy tym jest sprawdzanie i ocenianie informacji pod kątem wiarygodności. Dane pozwalają firmom dokładnie walidować i monitorować ich wpływ na otoczenie, co przekłada się na bardziej świadome i odpowiedzialne rozstrzygnięcia. 

Decyzje liderów ESG nierzadko opierają się o wyniki pracy algorytmów uczenia maszynowego. To dzięki milionom bitów analizowanym w każdej sekundzie przez sieci neuronowe, organizacje identyfikują ryzyka i szanse, lepiej alokują zasoby oraz unikają działań pozornych. W tym wszystkim ważne, by liderzy ESG mieli świadomość istniejących uprzedzeń (obecnych również w wynikach analiz prowadzonych przez algorytmy) i, podejmując decyzje, uwzględniali te ograniczenia, aby unikać niezamierzonych konsekwencji, które mogą prowadzić do niesprawiedliwości lub wykluczenia.

Empatia i zaangażowanie społeczne

W czasach ESG konieczne jest wyjście przed szereg i wykazanie się większym zrozumieniem dla potrzeb współpracowników, a także angażowanie się w społeczne inicjatywy. I choć ta ostatnia kwestia bardziej dotyczy społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR czyli corporate social responsibility), warto pamiętać, że te zagadnienia nie są całkowicie odrębne i doskonale się uzupełniają, co należy uwzględnić w tworzeniu strategii organizacji na kolejne lata. Działania dla społeczności, czy to lokalnych czy też o szerszym charakterze, które wykraczają poza standardową działalność operacyjną przedsiębiorstwa, idealnie współgrają z ideami opisywanymi za pomocą metryk ESG. 

Podsumowanie

Skuteczne przywództwo ESG wymaga od liderów szerokiego zestawu kompetencji, które umożliwiają odpowiedzialne zarządzanie organizacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Kluczowe są: zrozumienie wskaźników ESG i umiejętność interpretacji danych, elastyczność, długoterminowe myślenie oraz kreatywność w tworzeniu rozwiązań zgodnych z ESG. Kadra kierownicza powinna również skutecznie zarządzać ryzykiem i komunikować korzyści z podejmowanych działań, a także rozwijać zespoły świadome potrzeby zrównoważonego rozwoju. Etyczne podejście, decyzje oparte na danych oraz zaangażowanie społeczne pozwalają liderom pozytywnie wpływać na otoczenie i wspierać długoterminowy sukces organizacji.

Artykuł powstał w ramach projektu „Zielona siła - Green Power” (nr 2023-1-PL01-KA210-VET-000153832), który jest finansowany ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Wszystkie rezultaty wypracowane w ramach projektu „Zielona siła – Green Power” udostępniane są na zasadzie otwartych licencji (CC BY-SA 4.0 DEED). Można z nich korzystać bezpłatnie i bez ograniczeń. Kopiowanie lub przetwarzanie tych materiałów w całości lub w części bez zgody autora jest zabronione. W przypadku wykorzystania rezultatów niezbędne jest podanie źródła finansowania oraz jego autorów.

Źródła: