ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

O programie „Coaching w zakładzie karnym”, który stworzyłam 6 lat temu, pisałam na blogu już kilka razy. Zyskał on aprobatę nie tylko samych osadzonych, ale i czytelników, którzy po przeczytaniu moich tekstów pytali, jak to możliwe, że w więzieniu – miejscu potencjalnie uznawanym za brak potencjału – udało mi się wskrzesić u osadzonego, który odbywa karę pozbawiania wolności (zazwyczaj długoterminowo), ducha walki, walki o siebie i zmianę.

^{Photo by Edward Howell on Unsplash}

Proces coachingowy został przeze mnie poddany modyfikacji, ze względu na otoczenie, w którym się odbywał, a także w związku z rzeczywistymi warunkami pracy. Wyszłam z założenia, że skoro osadzeni otrzymują go w nagrodę, to musi on być dla nich ciekawy i skuteczny, bo tylko wtedy zagwarantuje dynamikę zmiany, która w wielu przypadkach będzie dla osadzonych motywacją do dalszej pracy.

Wsparciem procesu okazały się narzędzia, które z powodzeniem wykorzystywałam, pracując z klientami penitencjarnymi. Moim autorskim narzędziem jest „Portret”, służący do określania zasobów klienta. Wyglądem narzędzie to przypomina ramkę do zdjęcia.

^{Narzędzie „Portret”}

„Portret”

Klient otrzymuje narzędzie w postaci wydrukowanej, a coach prosi klienta:

1. Wpisz swoje imię w środek ramki.
2. Zastanów się, jakie są Twoje mocne i słabe strony. Określ je w kontekście celu, który wybrałeś na proces.
3. Wypisz dwie mocne (czerwone) i dwie słabe strony (żółte).

Kiedy klient wykona powyższe polecenia, coach zadaje mu pytania:

1. Skąd wiesz, że to Twoje mocne strony? Jakie masz na to dowody?
2. Jak / w jaki sposób wykorzystałeś je do swojego rozwoju?
3. Po czym poznajesz, że to Twoje słabe strony? Jakie masz na to dowody?
4. Jakie (konkretnie) działania podjąłeś, by je wzmocnić?
5. Co daje Tobie świadomość mocnych i słabych stron?

Coaching pracuje na zasobach klienta. Skupianie się na silnych stronach wzmacnia klienta. Natomiast pytanie o słabe strony ma służyć uświadomieniu klientowi tego, że też ma słabe strony, które oczywiście nie będą wspierały go w zmianie, ale mogą okazać się dla niego zagrożeniem podczas realizacji obranego celu, co z kolei może skutkować brakiem motywacji czy nawet przerwaniem procesu. Kiedy wiem, że mam słabe strony, kiedy umiem wskazać, w jaki sposób i  w jakich sytuacjach determinują obrany przeze mnie cel, to już jest pół sukcesu. Praca z klientem ma być pracą świadomą. Klient ma zaangażować się w proces, który przechodzi, a ten z kolei ma na celu nie tylko wzmocnienie klienta, ale i uświadomienie mu, że zmiana nie dzieje się od razu, bez jakichkolwiek nakładów pracy, że sama w sobie jest mozolna, ale przynosi satysfakcję.

Uważam, że wsparcie procesu coachingowego narzędziami pozwala klientowi na zmianę perspektywy, wzbogaca sam proces i angażuje klienta jeszcze bardziej. Oczywiście, narzędzie coachingowe powinno zostać zastosowane w odpowiednim momencie, powinniśmy mieć na to zgodę klienta i powinno ono go wspierać, a nie powodować zakłopotanie czy nawet frustrację, wynikające z użycia narzędzia, które do klienta nie trafia.

Karty

Narzędziem, z  którego bardzo często korzystam w pracy z osadzonymi są również karty. Osadzeni lubią je, są one urozmaiceniem procesu wsparcia. Korzystam z wielu rodzajów kart, dziś opiszę pracę z wykorzystaniem kart Dixit (Marzenie). Są one doskonałym narzędziem w pracy z grupami defaworyzowanymi. Pomagają nie tylko nawiązać kontakt z osadzonym, rozwijają umiejętność rozpoznawania i nazywania uczuć, nazywania ich w kontekście celu, nad którym pracuje, ale również uczą podejmowania określonych czynności, budują u osadzonego realne poczucie własnej wartości, pomagają w procesie sprawstwa i tym samym wzięcia odpowiedzialności za realizowany cel.

^{Karty często wybierane przez klientów penitencjarnych w procesach coachingowych}

Instrukcja pracy z kartami, według mojego doświadczenia:

1. Wybierz spośród kart jedną (karty są ułożone obrazkami do góry). Pamiętaj, że ta karta powinna coś mówić o Tobie i Twoim życiu.
2. Co zadecydowało, że ją wybrałeś?
3. Co na niej widzisz? Opisz swoimi słowami.
4. Jak / w jaki sposób ta karta odzwierciedla Twoje życie?
5. Kim/czym są postaci na karcie? Opisz je.
6. Co ta karta mówi o Tobie?

Osadzony buduje swoją historię w oparciu o rysunek na karcie, nazywa to, co jest dla niego ważne, zwraca uwagę na sprawy, które go martwią, przestraszają, zastanawiają. Karta zostaje wybrana przez niego podczas pierwszej sesji coachingowej. Na ostatnim spotkaniu, w dniu zakończenia procesu, pokazuję osadzonemu kartę, którą wybrał na początku i pytam:

1. Co dziś mówi o Tobie ta karta?
2. Jak / w jaki sposób postrzegasz dziś siebie i otaczający świat?
3. Czy ta karta jest nadal „Twoja”, czy dziś wybrałbyś inną?
4. Co zmieniło się w Twoim życiu wskutek procesu coachingowego?
5. Jak Ty się zmieniłeś?
6. Z czym kończysz nasze spotkanie?
7. Co zabierasz ze sobą w dalszą podróż?

Na pewno zastanawiacie się, czy to działa, na ile wsparcie procesu coachingowego narzędziami jest skuteczne. Odpowiem: działa, jest skuteczne. Uruchamia wyobraźnię klienta, pozwala mu mówić o rzeczach dla niego trudnych za pomocą metafory, rozwija go i motywuje do działania, a przede wszystkim pokazuje, że postęp zawsze jest możliwy. Ważne jest, by tylko chcieć, by się nie bać i zaufać sobie oraz procesowi zmiany, który nastąpi.

 

*Osoby zainteresowane otrzymaniem tzw. formatek narzędzi, proszę o kontakt: celszkolenia@gmail.com , w tytule maila proszę wpisać: formatki – narzędzia.

---

Marta Kaźmierczak – akredytowany coach ACC ICF, wykładowczyni na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym SWPS w Warszawie. Autorka innowacji "Coaching w zakładzie karnym", metody wsparcia procesu zmiany osadzonych. Specjalistka z zakresu pracy z więźniami długoterminowymi. Pełni również funkcję job coacha w projektach aktywizacji zawodowej grup defaworyzowanych. Ambasadorka EPALE.

---

Pracujesz z osobami zagrożonymi wykluczeniem? Działasz na rzecz włączenia społecznego?  Szukasz sprawdzonych metod i narzędzi, które możesz wykorzystać w pracy w zakładach karnych lub domach pomocy społecznej? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!

      

Zobacz także:

Specyfika procesu coachingowego w warunkach izolacji penitencjarnej

Coaching w zakładzie karnym

Zmiana w poczekalni

Dorosnąć, by żyć

Projekt JA