Jednym z bardzo przydatnych narzędzi do pracy zarówno z klientami indywidualnymi, jak i z zespołami, są konstelacje. To nic innego, jak mający własną strukturę układ elementów tworzących wzór – żywa mapa klienta, która przedstawia jego wewnętrzny obraz relacji. Ułożenie tej mapy w przestrzeni sesji coachingowej, pozwala lepiej opisać świat klienta, dostrzec ukryte w nim dynamiki, odkryć wewnętrzne zasoby i ujawnić nowe informacje. To z kolei oznacza większą kontrolę klienta nad jego zdrowiem, pracą, finansami i związkami z innymi ludźmi.

CZYM SĄ I SKĄD SIĘ WYWODZĄ

Jednym z bardzo przydatnych narzędzi do pracy zarówno z klientami indywidualnymi, jak i z zespołami, są konstelacje. Wywodzą się one z prac Berta Hellingera i coachingu systemowego. To nic innego, jak mający własną strukturę układ elementów tworzących wzór – żywa mapa klienta, która przedstawia jego wewnętrzny obraz relacji. Ułożenie tej mapy w przestrzeni sesji coachingowej, pozwala lepiej opisać świat klienta, dostrzec ukryte w nim dynamiki, odkryć wewnętrzne zasoby i ujawnić nowe informacje. To z kolei oznacza większą kontrolę klienta nad jego zdrowiem, pracą, finansami i związkami z innymi ludźmi.

Konstelacje działają, ponieważ wszyscy nosimy w sobie nieświadomą mapę wszystkiego i wszystkich, z którymi byliśmy lub jesteśmy w relacji. 

^{(John Whittington)}

ZASTOSOWANIE KONSTELACJI

W pracy coachingowej można stosować ćwiczenia konstelacyjne w różnych kontekstach. Są one szczególnie użyteczne w momencie, gdy klient twierdzi, że utknął i ciągle powraca do niego ten sam problem, gdy w relacjach klienta lub w jego otoczeniu często pojawiają się konflikty lub gdy członkowie zespołu albo firmy nie szanują siebie nawzajem. Warto po nie sięgnąć także wtedy, gdy preferowane przez coacha metody pracy z klientem nie sprawdzają się i potrzebna jest nowa energia wyłaniająca się z pracy pozawerbalnej, z poziomu intuicji.

ETAPY PRACY Z KONSTELACJAMI

Pierwszym etapem ustawień systemowych jest tworzenie mapy. Gdy coach czuje, że wgląd w systemy klienta pozwoli odkryć nowe informacje i potencjalnie rozwiąże sytuację, może zapytać klienta o pozwolenie, by przyjrzeć się problemowi z innej perspektywy: „Czy chciałbyś spojrzeć na to z innego punktu widzenia?”.

Po uzyskaniu zgody na pracę, można przejść do mapowania – stworzenia przestrzennego obrazu sytuacji, w jakiej znajduje się klient. Do tworzenia mapy można wykorzystać przedmioty, które są pod ręką: filiżanki, długopisy, kartki samoprzylepne, jak również specjalnie w tym celu zaprojektowane narzędzia. Mogą to być kamienie i żetony, ale również klocki lego czy figurki z kolekcji dziecięcych zabawek. Warto zwrócić uwagę, by w przypadku kartek lub filiżanek ustalić razem z klientem, co mogą symbolizować poszczególne elementy układanki, np. uchwyty przy filiżankach czy strzałki narysowane na kartkach mogą być sposobem określania kierunku. 

Proces tworzenia mapy dzieli się na trzy fazy: wywiad, tworzenie mapy i zamknięcie.

WYWIAD

W pierwszej fazie coach zadaje klientowi pytania i zachęca go do spojrzenia na problem z szerszej, systemowej perspektywy. Pytania, jakie można zadać na tym etapie, to:

1. Czy mógłbyś w kilku słowach opisać problem?

2. Co by się dla Ciebie zmieniło, jeśli ten problem zostałby rozwiązany?

3. Jeśli mielibyśmy stworzyć mapę tego problemu, to jakie elementy powinny się na niej znaleźć?

Coach zaprasza klienta do nazwania trzech lub czterech kluczowych elementów, które łączą się z jego problemem. Może go poprosić, by zrobił to ze swojej perspektywy lub przyjął punkt widzenia osób związanych z problemem.

Biznes i inne ludzkie przedsięwzięcia są systemami... a my skupiamy się na ogół na fragmentach wyizolowanych części systemu i zastanawiamy się, dlaczego nasze najgłębsze problemy zdają się nigdy nie znajdować rozwiązania.

^{(Peter Senege)}

TWORZENIE MAPY

Aby stworzyć mapę, dzięki której można będzie przyjrzeć się systemowi, najpierw trzeba zakreślić jego granice. Sekwencja pytań przy tworzeniu mapy może być następująca:

1. Jak by to było, gdyby blat tego stołu reprezentował całą firmę, a ta kartka papieru twój zespół?

2. Teraz wybierz figurkę, która Cię reprezentuję i ustaw ją na mapie w takim miejscu, które w twoim odczuciu wydaje się prawdziwe. Jakie znaczenie ma wielkość lub kolor tej figurki?

3. Ustaw pozostałych członków zespołu na mapie we wzajemnej relacji. Zwróć uwagę na kierunek i odległość. W którą stronę patrzy twój zespół? Jak daleko lub blisko znajdują się od siebie? Gdybyś stał w innym miejscu, to w którą stronę skierowana byłaby twoja uwaga? 

4. Czy coś jeszcze jest tu ważne? Czy kogoś lub coś należy uwzględnić na tym etapie?

5. Wstań i spójrz na swoją mapę z różnych stron. Co zauważasz, kiedy na nią patrzysz?

6. Wybierz jeden z przedmiotów na swojej mapie i zobacz, gdzie możesz go przesunąć. Co się zmieniło?

Tworzenie mapy może trwać od dziesięciu minut do pół godziny, uwzględniając nowe informacje i punkty widzenia, które będą się pojawiać podczas tworzenia perspektywy klienta.

ZAMKNIĘCIE

Dobrym sposobem zamknięcia tej części jest zadanie klientowi pytania: „Jakie nowe informacje zdobyłeś, dzięki tej metodzie?”.

Tworzenie mapy może zatrzymać się w momencie, gdy klient ma już wgląd w swoją sytuację oraz informacje, które może wykorzystać na dalszym etapie pracy coachingowej. W miarę nabywania doświadczenia, coach może ponownie zaprosić klienta do ułożenia konstelacji i dołożyć do niej dwa najważniejsze procesy – ruch i zdania. Są one kluczowe w dalszej pracy z ukrytymi dynamikami w systemie. 

***

Niniejszy artykuł powstał jako rezultat projektu „Elevate”, realizowanego przez Fundację Wspierania Rozwoju Innowator i współfinansowanego w ramach programu Unii Europejskiej Erasmus+ Akcja 1. Mobilność edukacyjna, Mobilność kadry edukacji dorosłych (Numer umowy 2018-1-PL01-KA104-049658). Projekt został sfinansowany ze środków Komisji Europejskiej. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną oraz za sposób wykorzystania zawartych w niej informacji. BLOG Fundacji Wspierania Rozwoju Innowator jest licencjonowany na podstawie Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe License (link).

Uprzejmie prosimy, by w przypadku cytowania naszych wpisów, wyraźnie podawać autora wpisu oraz źródło: „Tekst pochodzi z bloga Fundacji Wspierania Rozwoju Innowator i znajduje się pod adresem [tu link do odpowiedniego wpisu] Autor tekstu: [imię nazwisko]”.

Źródła:

Ustawienia systemowe w coachingu. Zasady, praktyka i zastosowanie, John Whittington