Nauczyciele, edukatorzy, trenerzy - czy wiecie, jak potoczyły się losy waszych uczniów? Co teraz robią, czym się interesują, czy niosą rozpalony przez was kaganek oświaty? Bo chyba go im nie zgasiliście?!

Publikowanie tekstów na blogu platformy EPALE to dla mnie duża przyjemność. Dzielenie się swoją pasją i doświadczeniem daje mi dużo satysfakcji. Miłe jest także otrzymywanie informacji zwrotnych od czytelników – osób mi mniej lub bardziej znanych.

Dziś zachęcam do zapoznania się z rozmową, którą odbyłam z pedagogiem, korepetytorką języka polskiego dla wolontariuszy długo- i krótkoterminowych programu Erasmus+, miłośniczką języków (zarówno jeśli chodzi o nauczanie, jak i uczenie się) i wykorzystywania rozmaitych środków dydaktycznych w obu procesach, a także moją byłą studentką Agnieszką Wierzchoń.

Pani Agnieszka skomentowała jeden z moich tekstów. Była to dobra okazja do dalszej rozmowy i zadania pytania o ten przysłowiowy kaganek. Okazało się, że także praktykuje wykorzystywanie śmiechu w edukacji i jak się później dowiedziałam  - ma okazję śmiać się z żartów, gdzie Polak, Niemiec czy Słowak opowiadają jej je osobiście!

^{Autor zdjęcia: Agnieszka Wierzchoń}

Nina Woderska: Jesteś nauczycielem języka polskiego dla obcokrajowców. Jak to się stało, że uczysz swojego ojczystego języka?

Agnieszka Wierzchoń: Droga do nauczania języka polskiego zaczęła się od tego, że od 2012 roku regularnie pełniłam (i nadal pełnię) rolę mentora dla wolontariuszy międzynarodowych, przyjeżdżających do Fundacji Wiatrak pracować w różnych projektach realizowanych w ramach programu wolontariatu europejskiego. Stały kontakt z wolontariuszami i koordynatorami oraz uczestnictwo w różnych imprezach organizowanych przez „Wiatrak” i wieloletnia, dobrze układająca się współpraca w połączeniu z moim zamiłowaniem do języków, poskutkowały propozycją udzielania wolontariuszom lekcji polskiego. Zgodziłam się i tak to się zaczęło.

Kim są odbiorcy Twoich zajęć?

W zdecydowanej większości są to uczestnicy programu wolontariatu europejskiego, czyli osoby w wieku 18-30 lat, ale zdarzają się także obcokrajowcy, którzy przeprowadzili się do Bydgoszczy ze względu na pracę. Do tej pory moimi uczniami byli Bułgarzy, Hiszpanie, Łotysze, Niemcy, Ormianie, Portugalczycy, Rumuni, Słoweńcy, Szwedzi, Turcy, Ukraińcy i Włosi.

Co jest Twoim zdaniem ważne w pracy z grupą tak zróżnicowaną kulturowo?

Tym, co odróżnia takie grupy od innych, jest konieczność świadomości istnienia pewnych różnic, zarówno językowych (np. obecność lub jej brak przypadków gramatycznych czy występowanie, lub nie rodzajników itp. w językach znanych uczniom), jak i kulturowych (różne tradycje, zwyczaje, rytm życia i rutyny dnia codziennego, powszechne zachowania itd.). Choć może często nie zdajemy sobie z tego sprawy, to każdy język jest częścią kultury i życia codziennego i nie istnieje w oderwaniu od nich. Ważnym wydaje mi się więc nie tylko nauczenie słownictwa czy struktur gramatycznych, ale także pokazanie jak dany język funkcjonuje w relacjach międzyludzkich, czy wspólne próby znalezienia odpowiedzi na pytanie - dlaczego pewne rzeczy wyrażamy w taki, a nie inny sposób, dążąc do tego, aby pewne elementy „czuć”, a nie tylko „wkuć”. Oczywiście ważne jest też poszanowanie innych języków i kultur, nie tylko pokazywanie różnic, ale i wskazywanie podobieństw między nimi.

Od czego warto rozpocząć naukę języka polskiego?

Ja zaczynam zawsze od poznania alfabetu i wymowy. Dla nas nasz alfabet jest oczywisty, ale dla ludzi nieznających naszego języka – nie. Nowością może być dla nich nie tylko wymowa, ale i zapis czy rozpoznawanie niektórych liter. Kiedy uczeń ma taką bazę, może nie tylko na lekcjach, ale i samodzielnie poznawać nowe słowa, którymi jesteśmy otoczeni prawie na każdym kroku.

Jakie są podstawowe trudności, a z jakimi elementami Twoi uczniowie już na początku radzą sobie bez większych problemów?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jest naprawdę mnóstwo elementów składowych, mających wpływ na łatwość lub trudność przyswajania poszczególnych zagadnień. Może to zależeć od tego, jaki jest język ojczysty ucznia, jaki jest język używany przez niego na co dzień (zwracam uwagę, że mogą to przecież być zupełnie różne języki), jakie są jego indywidualne możliwości, tempo pracy grupy i jeszcze wiele innych. Przestałam się już nawet nastawiać na postrzeganie jakichkolwiek tematów jako trudniejsze czy łatwiejsze, bo już nieraz uczniowie mnie zaskoczyli tym, jak daną rzecz odbierali czy przyswajali.

Na portalu EPALE Ambasador dr Paweł Nowak zamieścił artykuł, w którym podaje źródła on-line, z których warto korzystać przy przygotowywaniu materiałów do nauki języka dla dorosłych. Czy masz też swoje „sprawdzone” adresy?

Mam takie, do których chętnie wracam, ale też cały czas poszukuję nowych (np. Językowa Siłka). Sięgam zarówno do książek, czasopism, stron internetowych, jak i aplikacji, czy grup internetowych. Z niektórych materiałów korzystam w niezmienionej formie, inne stanowią dla mnie inspirację do tworzenia własnych. Przy nauce języka tak naprawdę wszystko może być źródłem wiedzy czy podstawą lekcji – internetowe wydanie gazety, książka, bajka, film, grupa tematyczna (związana np. z jakimiś zainteresowaniami), wiadomości telewizyjne czy radiowe… Myślę, że warto korzystać z dostosowanych do poziomu ucznia materiałów autentycznych. Cenię sobie także platformy stworzone właśnie z myślą o tworzeniu swoich materiałów i narzędzi (np. gier czy symulatorów). Korzystam nie tylko z tych, które z założenia są przeznaczone dla nauczycieli, ale i tych, które może nawet niekoniecznie kojarzą się na pierwszy rzut oka z nauką (np. generatory kodów QR). Możliwości jest mnóstwo i ogranicza nas chyba tylko wyobraźnia.

Czym Twoim zdaniem powinien charakteryzować się dobry nauczyciel?

Jest wiele cech, które przychodzą mi do głowy, zarówno kiedy myślę z perspektywy ucznia (wszak ja też nie przestaję się uczyć), jak i nauczyciela (co robię, żeby sprostać temu zadaniu), ale szczególnie istotne wydają mi się: otwartość, rozwijanie się, budowanie przyjaznej relacji z uczniem, autentyczność i kreatywność.

Dobry kontakt z uczniem to przyjemność przychodzenia na zajęcia dla obu stron. Niekiedy wymaga to pewnej elastyczności, bo każdy z nas ma inny sposób bycia, ale uczniowie (bez względu na wiek) potrafią to docenić. Tak samo, jeśli nie bardziej, doceniają autentyczność, tj. kiedy widzą w nas nie tylko nauczyciela, lecz i profesjonalistę i człowieka. Mam wrażenie, że to buduje zaufanie, naturalną atmosferę i obustronne zrozumienie.

Otwartość na drugiego człowieka wiąże się moim zdaniem ze zrozumieniem jego potrzeb i możliwości. Bardzo cenię sobie indywidualizację i wspaniałym jest, kiedy lekcja może być odpowiedzią na nie. Otwartość to też „otwarty umysł”, nie tylko skupienie się na swojej dziedzinie czy na tym, czego nauczyliśmy się wiele lat temu, ale poznawanie nowego, poszerzanie swojej wiedzy i świadomości, wchodzenie w rolę ucznia na różnych polach, doświadczanie. O kreatywności wspomniałam, ponieważ jak już mówiłam - sama lubię różnorodność i nie lubię nudy. Naukę da się prowadzić na tak wiele sposobów, dlaczego więc nie urozmaicać zajęć? Można posiłkować się różnymi materiałami tradycyjnymi, tworzyć własne narzędzia, używać nowoczesnych technologii, jak i rozwiązań „analogowych”, korzystać z tego, co nas otacza albo tylko z własnej głowy. Sama lubię uczestniczyć w zajęciach, na których nauczyciel robi coś ciekawego, innowacyjnego, rozwijającego mnie w wielostronny sposób i gdzie widzę jego zaangażowanie.

Wspomniałaś o ciągłym rozwoju. Jakie działania podejmujesz jako osoba dorosła, która naucza ale i sama chce się dalej uczyć?

W moim odczuciu rozwój jest bardzo ważny. Ucząc się nowych rzeczy, daję też przykład uczniom i pokazuję, że widzę sens w zdobywaniu nowych umiejętności i samodoskonaleniu. Dzisiaj dostęp do informacji i możliwość nauki (nawet samodzielnej) są tak łatwe, że szkoda z tego nie korzystać. Osobiście korzystam z platform e-learningowych, które dają możliwość uczenia się od ludzi z całego świata, najczęściej w dowolnym momencie. W zeszłym roku wzięłam udział w dwóch kursach związanych z nauczaniem, stworzonych  przez British Council oraz Cambridge Assessment English, z czego jeden poświęcony był nauczaniu języka online, co otworzyło przede mną kolejne możliwości. Teraz, cały nadchodzący rok szkolny mam zamiar poświęcić na rozwijanie się w obszarach swojej pracy. Wyjeżdżam na roczny projekt do Czech w ramach wolontariatu europejskiego, gdzie będę asystować nauczycielom oraz prowadzić swoje zajęcia z nauczanych przeze mnie języków w różnych grupach wiekowych.

Cieszę się, że wolontariat europejski był dla Ciebie pierwszym , a także i kolejnym etapem w karierze zawodowej. Dziękuję za rozmowę i życzę dalszych sukcesów! Hodně štěstí!

---

dr Nina Woderska - Doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki. Badaczka i trenerka edukacji obywatelskiej. Animatorka działań wolontaryjnych i prosenioralnych. Dzięki połączeniu pracy samorządowca oraz realizatora projektów w organizacjach pozarządowych wszechstronnie działa na rzecz integracji międzypokoleniowej i aktywizacji społecznej. Autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych. Pracuje również jako wykładowca uczelniany. Chętnie dzieli się wiedzą nie tylko ze studentami, ale także z młodzieżą, seniorami, pracownikami korporacji czy osadzonymi w zakładach karnych. Cały czas poszukuje nowych inspiracji i zawodowych wyzwań, dlatego w 2019 roku założyła Pracownię Integracji Pokoleń. Ambasadorka EPALE.

---

Interesujesz się edukacją językową? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod prowadzenia szkoleń, narzędzi trenerskich i niestandardowych form? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na temat językowej edukacji osób dorosłych dostępne na polskim EPALE!

---

Pracujesz z osobami zagrożonymi wykluczeniem cyfrowym? Działasz na rzecz włączenia społecznego lub aktywizacji osób niepełnosprawnych?  Szukasz sprawdzonych metod i narzędzi, które możesz wykorzystać w pracy w zakładach karnych lub domach pomocy społecznej? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!