ok. 6 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Czy seniorzy na emeryturze mają być tylko obserwatorami i biernymi odbiorcami wydarzeń? Czy pozostaje im tylko patrzeć, jak inni się bawią? Nie, nie i jeszcze raz nie!

Dwanaście buntowniczek i buntowników wyszło naprzeciw temu stereotypowi. Ubrani w uśmiechy, z kieszeniami wypchanymi odwagą, pasją i twórczym zapałem wkroczyli na scenę. I tak powstała grupa SEPOR. Ta nazwa to skrót od słów: SENIORALNE PORUSZENIE, bo seniorki i seniorzy zebrali się właśnie po to, żeby wprowadzić poruszenie przez duże „P” wśród swoich rówieśniczek i rówieśników mieszkających w Domach Pomocy Społecznej w Poznaniu. W tym roku także powtórzyli te działania.

O kolejnej edycji tego projektu rozmawiam z koordynatorką i jedną z założycielek Grupy SEPOR – Kingą Mistrzak.

fot. Piotr Bedliński

Razem z Tobą współtworzyłam ten projekt - więc ja wiem, jednak przypomnijmy czytelnikom bloga na Platformie EPALE na czym polega jego idea. Jak byś ją określiła i opisała ten projekt?

Głównym celem projektu Grupy SEPOR jest wykreowanie przestrzeni spotkania dla osób w wieku senioralnym z różnych środowisk - zarówno osób starzejących się aktywnie, jak i tych mniej samodzielnych, bardziej wycofanych i samotnych.

Polem spotkania jest interaktywne przedstawienie przygotowane przez seniorów aktywnych - tworzących grupę SEPOR. Przedstawienie dedykowane jest ich rówieśnikom, którzy mieszkają w domach pomocy społecznej oraz osobom niewychylającym się poza osiedlowe kluby seniora.

Czy jest w nim coś wyjątkowego?

Wyjątkowość tego spektaklu polega na tym, że osoby w wieku senioralnym stają się tu nie tylko aktorami i aktorkami, ale także - w oparciu o własne wspomnienia i refleksje - tworzą scenariusz przedstawienia.

fot. Piotr Bedliński

W tym roku Grupa SEPOR ponownie stanęła na scenie. W czym ta edycja różniła się od poprzedniej?

Kiedy zaczynałyśmy działania z grupą seniorek i seniorów aktywnych w 2018 roku zaprosiłyśmy do współpracy trenerkę dramy Olgę Stobiecką-Rozmiarek. Z kolei w 2019 roku grupa pracowała z aktorką i reżyserką teatralną Grażyną Wydrowską. Metody pracy obu prowadzących doprowadziły do powstania dwóch różnych form spektakli improwizowanych. Trenerka dramy była łączniczką pomiędzy publicznością a osobami na scenie - kierując przebiegiem wydarzeń, czasem wyjaśniając, czasem zachęcając do interakcji. Z kolei reżyserka teatralna dała grupie więcej samodzielności, wycofując się ze sceny. Myślę, że Grażyna rozbudowała to, co wcześniej udało się wypracować Oldze - i dzięki temu Grupa SEPOR poszła o krok dalej, zyskując większą odwagę w wyrażaniu siebie na scenie i poza nią jaki umiejętność uważnego kontaktu i współdziałania z publicznością.

Istotną różnicą było także zaangażowanie do drugiej edycji projektu emerytowanego tancerza Juliusza Stańdy. Wspólnie z grupą wypracował on układ choreograficzny, który był niezwykle ważnym i cennym elementem spektaklu. Już  w czasie projektu w 2018 roku zauważyłyśmy, jak entuzjastycznie Grupa SEPOR podejmuje działania związane z tańcem i ruchem scenicznym, a także ile radości sprawia odbiorcom spektaklu wspólny taniec i kontakt fizyczny nawiązywany poprzez czuły i łagodny dotyk.

Co jest mocną stroną działań realizowanych przez Grupę?

Siłą naszych działań (i jednocześnie ich fundamentalnym założeniem) jest wykorzystanie potencjału osób w wieku senioralnym do aktywizacji i inkluzji społecznej swoich rówieśników. Seniorzy aktywni stają się tutaj animatorami seniorów zależnych, wycofanych i będących w trudniejszej sytuacji życiowej. Seniorzy i seniorki występują tu w roli ekspertów w swojej własnej dziedzinie i mogą kreować wydarzenia, które uznają za ciekawe i warte zaangażowania.

Myślę, że mocną stroną projektu jest także to, że improwizowane przedstawienia Grupy SEPOR są wydarzeniami kulturotwórczymi o charakterze terapeutycznym. Przekonanie o terapeutycznej funkcji (szeroko rozumianej) kultury jest mi bardzo bliskie i uważam, że warto wprowadzać tego typu działania nie tylko do takich miejsc jak domy pomocy społecznej czy kluby seniora, ale także do instytucji kultury.

fot. Piotr Bedliński

Nad czym Twoim zdaniem trzeba jeszcze popracować?

Jeżeli chodzi o rzeczy, które wymagają dopracowania, moim zdaniem, jest to dbałość o proces grupowy. Osoby tworzące Grupę SEPOR potrafią razem pracować nad przygotowaniem spektaklu, ale nie zawsze potrafiły współpracować przy rozwiązywaniu sytuacji trudnych pojawiających się przy okazji pracy twórczej. Częściowo wynika to moim zdaniem z tego, że Grupa SEPOR nie spotyka się regularnie. Przy okazji pierwszej edycji projektu w 2018 roku pracowaliśmy razem przez trzy miesiące i podobnie było w tym roku. Jest to oczywiście rezultatem braku stałego finansowania i wpisuje się w szerszy kontekst pracy w kulturze.

Projekt ten, w którym seniorzy tworzą improwizowane spektakle dla innych seniorów, jest moim zdaniem bardzo innowacyjny - scala pokolenia od środka. Seniorzy sami są wsparciem dla innych osób w późnej dorosłości. To dla mnie bardzo ważne. A co dla Ciebie było istotne w tym projekcie, że ponownie postanowiłaś zostać jego koordynatorką?

Przede wszystkim chciałam, aby Grupa SEPOR mogła spotkać się ponownie i dalej rozwijać swój potencjał, który ujawnił się przy okazji pierwszego spektaklu. W 2018 roku zgłosiło się do nas dwanaście niezwykle twórczych osób, które będąc już w wieku senioralnym, aktywnie poszukiwały możliwości uczestnictwa w kulturze i to nie w roli biernych odbiorców. Bardzo to doceniam. Myślę, że my jako animatorki i koordynatorki projektu jesteśmy odpowiedzialne za to, aby stwarzać (albo przynajmniej wskazywać im) inne możliwości podobnych działań. Poza tym chciałam przygotować kolejną propozycję dla osób z domów pomocy społecznej i z klubów seniora, ponieważ nasz pierwszy występ naprawdę spotkał się ze wspaniałą odpowiedzią z ich strony. Widoczne było zaangażowanie, wzruszenie, radość i ogromna wdzięczność. Myślę, że skoro udało nam się wypracować coś, co trafia do ludzi i daje im pole do spotkania, wytwarzając coś więcej niż powierzchowne relacje i fasadową zmianę, to jest to warte kontynuacji.

fot. Piotr Bedliński

Jestem tego samego zdania. I także nadal mam wiele energii do rozwijania tego projektu. Na koniec powiedz proszę, jaką radę miałabyś dla osób, które chciałby także angażować seniorów do podejmowania animacyjnych działań w obszarze kultury? Na co powinni zwracać uwagę, o czym pamiętać, na co uważać?

Myślę, że ważne jest, aby od samego początku nie myśleć o projekcie, ale o procesie długofalowym. Wiem, że to bardzo trudne. Osoby zajmujące się animacją i edukacją kulturową bardzo często zmagają się z licznymi problemami, które utrudniają (lub wręcz uniemożliwiają) planowanie długoterminowych działań. Często są to osoby zatrudniane na umowę o dzieło lub umowę zlecenie, co nie daje gwarancji kontynuacji rozpoczętej pracy. Poza tym zazwyczaj funkcjonują w systemie grantowym - działając od konkursu do konkursu. Jednak możemy więcej zyskać, kiedy planujemy działania na dłuższą metę. Po pierwsze pozyskana grupa odbiorców stopniowo będzie się rozrastać. Po drugie relacje będą się naturalnie pogłębiać. Po trzecie mamy czas, aby lepiej poznać zrekrutowane osoby - zapytać, jakie są ich pomysły i potrzeby. Myślę, że ma to znaczenie szczególnie wtedy, gdy nasze działania kierujemy do osób starszych, ponieważ seniorki i seniorzy są bardzo odpowiedzialni - nie opuszczają spotkań, przychodzą punktualnie, przyzwyczajają się, a jak im się coś spodoba, to oczekują kontynuacji.

Dziękuję Ci Kingo za rozmowę. Mam nadzieję, że będzie ona inspiracją dla kolejnych koordynatorek i koordynatorów projektów prosenioralnych.

fot. Piotr Bedliński (Nina Woderska, Kinga Mistrzak, Romualda Knast i Juliusz Stańda)

Kinga Mistrzak – animatorka, artystka, kognitywistka. Autorka projektów z zakresu animacji i edukacji kulturowej dla młodzieży i osób dorosłych, w tym szczególnie dla osób w wieku senioralnym. Instruktorka intermedialnych warsztatów rozbudzających indywidualny potencjał twórczy osób w różnym wieku, często opartych na współpracy międzypokoleniowej. Laureatka konkursu „Współdziałanie w kulturze” (Bardzo Młoda Kultura, 2016). Otrzymała wyróżnienie honorowe w konkursie 8. Festiwalu IN OUT za film Droga do gwiazd (Gdańsk, 2014). Autorka indywidualnej wystawy Muzeum Psów w Galerii Siłownia w Poznaniu (2013). Przez 5 lat realizowała działania ze społecznością lokalną osiedla Przyjaźni w Poznaniu jako pracownica Osiedlowego Domu Kultury "Słońce". Obecnie pracuje w Centrum Inicjatyw Senioralnych oraz w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu.

dr Nina Woderska - Doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki. Badaczka i trenerka edukacji obywatelskiej. Animatorka działań wolontaryjnych i prosenioralnych. Dzięki połączeniu pracy samorządowca oraz realizatora projektów w organizacjach pozarządowych wszechstronnie działa na rzecz integracji międzypokoleniowej i aktywizacji społecznej. Autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych. Pracuje również jako wykładowca uczelniany. Chętnie dzieli się wiedzą nie tylko ze studentami, ale także z młodzieżą, seniorami, pracownikami korporacji czy osadzonymi w zakładach karnych. Cały czas poszukuje nowych inspiracji i zawodowych wyzwań, dlatego w 2019 roku założyła Pracownię Integracji Pokoleń. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

O bilansie życiowym i umiejętności ciągłego korygowania planów

Jak angażować seniorów do aktywności fizycznej? „Podnosić im poprzeczkę!” – rozmowa z Trenerem Senioralnym AWF

91 lat i pierwszy tweet

Zwierzaki prawdziwymi przyjaciółmi seniorów vol 2 - rekomendacje i podsumowanie innowacji społecznej

Senioralne poruszenie przed sceną i na scenie. Widzoaktorstwo jako metoda inkluzji seniorów i seniorek zależnych

***

Platforma EPALE to miejsce, w którym edukatorzy osób dorosłych, szkoleniowcy i trenerzy mogą znaleźć inspiracje, propozycje nowych metod nauczania oraz sposobów motywowania dorosłych do nauki. Społeczność EPALE tworzą praktycy chcący rozwijać swoje kompetencje zawodowe, prowadzić dyskusje, rozmawiać na temat warsztatu swojej pracy.