Samenvatting artikel 4 in de reeks Leren in de educatie. Lesgeven, begeleiden en faciliteren. Het onderwerp van het vierde artikel is: 'Laaggeletterdheid: cijfers buitelen over elkaar heen'.

Inleiding

Er is weer een nieuw artikel in de reeks Leren in de educatie. In deze bijdrage van Maurice de Greef wordt ingegaan op de vele onderzoeken naar de omvang van laaggeletterdheid, de verschillende cijfers die daarover de ronde doen en de relatie met cijfers over andere contexten zoals gezondheid en werk.

De reeks Leren in de educatie is een herziening van het in 2009 verschenen Handboek NT1. Voor docenten en opleiders. Deze herziening gaat niet meer uit van een papieren versie, maar bestaat uit een reeks artikelen die vrij te downloaden zijn. De artikelen zijn te vinden op www.oefenen.nl. Op EPALE verschijnen steeds samenvattingen van de artikelen.

De artikelen betreffen het leren van Nederlandssprekende volwassenen die hun basisvaardigheden willen bijspijkeren of uitbreiden in formeel en non-formeel onderwijs. Het gaat hierbij om taal, rekenen, digitale vaardigheden, vaardigheden die je ook nodig hebt als het gaat om omgaan met gezondheid, opvoeding, werk, leren, rondkomen met je geld. 

De artikelen zijn bedoeld voor verschillende groepen gebruikers: docenten, (vrijwillige) begeleiders, uitvoerenden met specifieke taken (denk aan werving en PR), opleiders, managers, netwerkpartners, beleidsmakers en subsidiegevers (denk aan gemeenteambtenaren), sponsoren en opdrachtgevers.

In totaal verschijnen zeker twintig artikelen. Dat is mogelijk met middelen van het Steunpunt Basisvaardigheden ve, Fonds 1818, de Kaderregeling subsidies OCW, SZW en VWS, Stichting Dioraphte, EPALE en Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl.

Laaggeletterdheid: cijfers buitelen over elkaar heen

De laatste jaren komen we in publicaties over basisvaardigheden en laaggeletterdheid steeds meer en steeds andere cijfers tegen. Sommigen afkomstig uit internationaal onderzoek, soms uit nationaal onderzoek. Hoe betrouwbaar zijn al die cijfers eigenlijk, zijn ze onderling te vergelijken en hoe moeten we die verschillende cijfers interpreteren? 

In een kort overzicht zet Maurice de Greef in dit artikel de verschillende cijfers op een rijtje. Hij neemt daarbij de gegevens uit het PIAAC-onderzoek (2013) als uitgangspunt en laat zijn licht schijnen over andere cijfers.

Duidelijk wordt dat veel cijfers onderling moeilijk te vergelijken zijn. Soms omdat de doelgroep die onderzocht is niet overeenkomt, met name als het gaat om leeftijd. Dit is bijvoorbeeld het geval als je de cijfers van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer (2016) van 2,5 miljoen laaggeletterden vergelijkt met de uitkomsten van het PIAAC-onderzoek dat uitgaat van 1,3 miljoen laaggeletterden.

Maar soms zit er ook verschil in wat onder laaggeletterdheid wordt verstaan en gaat men uit van verschillende niveauomschrijvingen. Zo zijn de niveaus van het internationale PIAAC-onderzoek niet dezelfde als de niveaus die worden beschreven in de wettelijke Standaarden en eindtermen volwasseneneducatie. 

Het artikel laat zien dat het nog ingewikkelder wordt als je de cijfers over laaggeletterdheid (en gecijferdheid) gaat relateren aan cijfers met betrekking tot andere basisvaardigheden die volwassenen nodig hebben om op alle terreinen van het dagelijks leven te functioneren.

De Greef geeft een overzicht van de laatste onderzoeken rond basisvaardigheden op vier beleidsterreinen:

• Gezondheid
• ICT
• Financiën
• Werk

Naast een overzicht van de meest recente onderzoeken wordt in een korte toelichting ingegaan op de interpretatie van de cijfers. Zo kun je je bijvoorbeeld afvragen of gezondheidsvaardigheden altijd iets te maken hebben met taalvaardigheden? Of kun je ook minder goede gezondheidsvaardigheden hebben als je niet laaggeletterd bent?  Of weten we daarvoor eigenlijk nog te weinig?

Al met al biedt dit artikel een handig overzicht van de laatste onderzoeken en cijfers voor iedereen die zich bezighoudt met de aanpak van basisvaardigheden en de relatie tussen basisvaardigheden en andere vaardigheden op de genoemde beleidsterreinen en soms door de bomen het bos niet meer ziet. 

Het volledige artikel is hier te downloaden.

Dit bericht hoort bij het dossier Leren in educatie