ok. 4 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

Może warto wzmocnić swoje kompetencje obywatelskie i w pełni uczestniczyć w życiu społecznym. Masz ochotę optymalnie wykorzystać swój potencjał poprzez dalszy rozwój swoich umiejętności – przeczytaj poniższy artykuł.   

Charakterystyka ruchów społecznych

Ruchy społeczne są wielowymiarowym zjawiskiem, które w ostatnich latach wyraźnie przybiera na sile. Stanowią one jedną z najbardziej rozpowszechnionych form zbiorowej aktywności społecznej. Według Manuela Castellsa, ruchy te są celowymi działaniami zbiorowymi, których wynikiem jest przekształcenie wartości i instytucji społeczeństwa^[1].

Pośród nowych form zaangażowania społecznego wyróżnić można ruchy miejskie, które od momentu powstania jasno określiły najważniejsze dla siebie wartości. Są to m. in.

• zrównoważony rozwój,

• partycypacyjna demokracja miejska zapewniająca podmiotowość mieszkańcom (poprzez współzarządzanie),

• solidarność społeczna stojąca na straży równości szans i sprawiedliwości społecznej.

^{Photo by Hannah Busing on Unsplash}

Integracja ruchów sprzyja ich wzmocnieniu i kreuje je jako nową siłę społeczną działającą na terenie miasta. Ich swoistymi elementami są obywatelskość oraz odniesienie do miasta/społeczności; są one zawsze usytuowane w określonej lokalności.

W Polsce występuje kilka typów ruchów miejskich, wśród których wymienić należy:

1) ruchy redystrybucyjne działające na rzecz nowego określenia przestrzeni miejskich, rozumianych jako środowiska oparte na dobru wspólnym,

2) ruchy społecznościowe aktywne na rzecz rozwoju tożsamości lokalnych, budujące przestrzeń jako sieć kreatywnej komunikacji oraz kulturowych innowacji,

3) ruchy obywatelskie skupione na rozwoju demokracji, współzarządzania mieszkańców przestrzenią miejską i stopniowej decentralizacji,

4) ruchy na rzecz ekologii uczące prowadzenia zdrowego trybu życia w przestrzeniach zurbanizowanych,

5) ruchy o charakterze genderowym, pracujące na rzecz równouprawnienia w zakresie prawnym i kulturowym^[2].

Wiele wskazuje na to, iż w ostatnich latach, liczne inicjatywy obywatelskie doprowadzały do zwiększonej aktywności ruchów miejskich. Integracja ruchów sprzyja ich wzmocnieniu i kreuje je jako nową siłę społeczną działającą na terenie miasta.

Ruchy społeczne jako miejsca uczenia się

Podmiotowość ruchów społecznych ulega obecnie wyraźnemu wzmocnieniu. Koncentrują się one w głównej mierze na działaniach niematerialistycznych, uwypuklając mocno znaczenie aspektów społecznych. Dzięki temu uwaga opinii publicznej kierowana jest na istotne kwestie, a to przyczynia się do odtworzenia osłabionych więzi społecznych. Nowe ruchy społeczne podejmują często zagadnienia nieobecne i marginalizowane dotychczas w dyskursie publicznym. Funkcjonując za sprawą mobilizacji zasobów, są na ogół bardzo skuteczne we wprowadzaniu zmian w środowisku lokalnym. Ich działania zorientowane są na wykształcenie grupowej solidarności. A ich członkowie uczestnicząc w publicznych debatach, wywierają presję na urzędników państwowych, namawiają do konsultacji, współpracy oraz lobbują za odpowiadającymi im rozwiązaniami prawnymi. Bardzo często swoje cele realizują we współpracy ze sformalizowanymi strukturami funkcjonującymi na określonym terenie.

Moda na ruchy społeczne

Trzeba powiedzieć, że w okresie alienacji obywateli od spraw publicznych ruchy społeczne odnoszą znaczący sukces. Odgrywają coraz większą rolę w sferze publicznej:

• prowadząc działania strażnicze,

• organizując debaty,

• oddziałując na liderów samorządowych,

• a przede wszystkim angażując mieszkańców do różnych inicjatyw.

W pewnym sensie można stwierdzić, że stają się modne. A swe działania opierają na istocie demokracji uczestniczącej, w której wspólne podejmowanie decyzji odbywa się w różnorodnych grupach. W ten sposób mieszkańcy zdobywają umiejętności niezbędne do brania udziału w życiu publicznym. Ruchy społeczne wspierają budowę społeczeństwa obywatelskiego i konstruują pozainstytucjonalną aktywność społeczną obywateli. Są kolejnym istotnym etapem rozwoju polskiej demokracji, poza działającymi już od lat sformalizowanymi stowarzyszeniami społecznymi oraz fundacjami. W konsekwencji dzięki działaniom nowych ruchów społecznych dochodzi do samodzielnego, odpowiedzialnego rozwijania własnej tożsamości oraz aktywizowania procesów uczenia się dorosłych. Partycypacja wpływa bowiem na budowanie więzi międzyludzkich i przyczynia się do budowania zaufania społecznego.

Transformacyjne uczenie się w działaniu

Powiązania pomiędzy edukacją a ruchami społecznymi są wielorakie i wielopłaszczyznowe. Edukacja dorosłych od dawna precyzowała postulat społecznego uczenia się, a podejście do niego przekształcało się z upływem czasu od mechanicznej percepcji i naśladowania innych, przez doświadczenie w świecie społecznym, modelowanie i transmisje aż po aktywność i uczestnictwo jednostek w społecznościach lub konstruowaniu społecznej rzeczywistości^[3].

Ruchy społeczne stanowią istotne miejsce uczenia się obywatelskości, rozumiane tu jako proces, w którego toku na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe modele zachowania się i działania, formy, które mogą służyć rozwojowi społeczności lokalnej i budowaniu silnego społeczeństwa obywatelskiego. Dzięki ruchom można zdobyć kompetencje kluczowe, umiejętności organizacyjne, przyswoić sobie niezbędną wiedzę, radzić sobie z konfliktami grupowymi, uczyć się zarządzania, dyskusji i argumentacji. Zdobycie tych różnorodnych kompetencji służy osobistemu i kolektywnemu rozwojowi. Dlatego też niełatwo oddzielić procesy indywidualnego uczenia się od uczenia zbiorowego.

---