Οι εταίροι του έργου Erasmus+, με τον διακριτικό τίτλο Salud+60 (Υγεία πάνω από τα 60), αποτελούν μια ομάδα εργασίας στην οποία συμμετέχουν οι φορείς Dafni Kek από την Ελλάδα, το Kerigma από την Πορτογαλία,η Ένωση Λαϊκών Πανεπιστημίων FEUP απο την Ισπανία και η ΜΚΟ Euroculture από την Κύπρο. Στην διαδρομή των οργανισμών μας και στην κατακτημένη εμπειρία μας , καθώς και  σε αυτές άλλων ιδρυμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων με τα οποία διατηρούμε επαφή, εντοπίσαμε μεγάλο αριθμό πρωτοβουλιών και εμπειριών που επικεντρώνονται στην κατάρτιση που σχετίζεται με την υγεία των ηλικιωμένων.  Αυτό επιβεβαιώνει την αρχική μας υπόθεση: οι προσπάθειες των διοικητικών μηχανισμών  λήψης αποφάσεων στην  υγεία  και αυτές των ιδρυμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων μπορούν και πρέπει να ενωθούν για να βελτιώσουν τις επιδόσεις και των δύο περιοχών, σε σχέση με την υγεία των ηλικιωμένων.

Η προσπάθεια που απαιτείται για την σύνδεση και εναρμόνιση αυτών των κριτηρίων είναι μεγάλη, γνωρίζουμε ότι ο κάθε φορέας έχει και διέπεται από τις δικές του αρχές δράσης που δεν έρχονται σε αντίθεση με αυτές των άλλων περιοχών (εκπαιδευτικών, στην περίπτωσή μας) ούτε επιδιώκουν στόχους εκτός της εμβέλειάς τους, γεγονός απολύτως φυσιολογικό που αντικατοπτρίζει άλλωστε  την ιστορική δυναμική τους, η οποία ως τέτοια δύναται και να μετασχηματιστεί  ανταποκρινόμενη στις νέες προκλήσεις.

Πώς?

Αναδεικνύοντας την συνέργεια δράσεων προκειμένου να επιτευχθεί ο κοινός σκοπός που δεν είναι άλλος από την βελτίωση της κατάστασης των πολιτών ανεξαρτήτως ηλικίας ή κοινωνικής προέλευσης, δίνοντας καθαρά έμφαση  στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ακούγεται προφανές και  στοιχειώδες, ωστόσο η πραγματικότητα  μας διαψεύδει.  Αποτελεί μια συνεχής  πρόκληση που με επίμονη εργασία  αναγκάζει όλους εμάς τους εμπλεκόμενους να αντισταθούμε στην  αποθάρρυνση η οποία μας  αποσπά από το απώτερο νόημα της βούλησης μας για μια εκπαίδευση ενηλίκων συνεχώς βελτιούμενη.

Η επίμονη και εντατική εργασία που απαιτείται  για την επίτευξη του στόχου μας, μπορεί  να πραγματοποιηθεί με την χρήση εργαλείων αναγκαίων για το σκοπό αυτόν. Τα εργαλεία είναι μικρά πράγματα που επιτρέπουν να γίνουν μεγάλα πράγματα. Αυτός είναι ο κατάλογός μας με τις καλές πρακτικές: ένα εργαλείο καθολικού τύπου, καθώς είναι χρήσιμο σε αναρίθμητες καταστάσεις και μπροστά σε ένα τεράστιο πλήθος ενδεχόμενων ή προκλήσεων.

Ο κατάλογος ως εργαλείο

Ο κατάλογος που καταρτίζουμε είναι, πρώτα απ' όλα, ένα περιγραφικό εργαλείο, καθώς μας βοηθά να κατανοήσουμε, μέσω της ανάλυσης του πλαισίου, τι κάνουμε και πώς το κάνουμε.

Επιμένουμε ότι η πρώτη από τις χρησιμότητες του καταλόγου είναι περιγραφική και αυτό πολλαπλασιάζει τον καθολικό χαρακτήρα της χρησιμότητάς του, μπορείτε να παρέμβετε μόνο σε ό,τι είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε σε όλες τις λεπτομέρειές του.

Ο κατάλογος θα αποτελείται από 12 καλές πρακτικές, τρεις που συλλέγονται από κάθε έναν από τους εταίρους που απαρτίζουν την ομάδα εργασίας, και στην παρουσίασή του μπορείτε να δείτε λεπτομέρειες που αναφέρονται στους επιδιωκόμενους εκπαιδευτικούς στόχους, τις μεθοδολογίες μάθησης, το διδακτικό σενάριο, τους πόρους κ.λπ. Με άλλα λόγια, προσπαθούμε να περιγράψουμε τι, πώς και γιατί πραγματοποιούνται αυτές οι εκπαιδευτικές πρακτικές, και το κάνουμε με την πεποίθηση ότι μπορούν να αναπαραχθούν, με την προσδοκία μας να τοποθετείται στην πιθανή επέκτασή τους σε άλλους τομείς ή ως μια  κοινωνικοποίηση βέλτιστων πρακτικών

Ο σκοπός της συγκέντρωσης και παρουσίασης ενός καταλόγου καλών πρακτικών στην αγωγή υγείας για άτομα άνω των 60 ετών είναι να παράσχει τη δυνατότητα μεταφοράς τους ως  εκπαιδευτικές πρακτικές πρότυπο.

Η δυνατότητα μεταφοράς προϋποθέτει ότι η περιγραφή κάθε πρακτικής πρέπει να περιέχει όλα όσα διευκολύνουν τρίτους εκπαιδευτικούς φορείς να τις μιμηθούν και να τις αναπτύξουν στους διάφορους εκπαιδευτικούς τους χώρους.

Η περιγραφή της πρακτικής πρέπει να επιδιώκει την αναπαραγωγιμότητά της. Και, ως εκ τούτου, πρέπει να περιέχει:

1.- Ονομασία της δράσης

2.- Στόχος

Περιγραφή του επιμορφωτικού στόχου. Σχέση με οποιονδήποτε από τους κύριους τομείς της υγείας, σωματικό, ψυχικό, κοινωνικό.

3.- Προέλευση

Περιγραφή της ανίχνευσης της ανάγκης για την έναρξη της  επιμορφωτικής δράσης

Απολογισμός των επαφών με εμπειρογνώμονες του τομέα υγείας για το σχεδιασμό ή την υλοποίηση της δράσης επιμόρφωσης.

4.- Χρησιμοποιηθείσα μεθοδολογία

Περιγραφή της εκπαιδευτικής στρατηγικής που τέθηκε σε εφαρμογή, η οποία με έναν τρόπο τείνει στην αναβάθμιση της υπάρχουσας παιδαγωγικής προσέγγισης  και, κυρίως, προσβλέπει στην ενίσχυση της χρησιμοποιούμενης διδακτικής: χώροι διδασκαλίας, εκπαιδευτικό υλικό, υγειονομικό υλικό, τεχνική-υγειονομική υποστήριξη κ.λπ.

Και, τέλος, έκθεση του μηχανισμού αξιολόγησης των επιτευγμάτων, είτε μέσω αντικειμενικών στοιχείων, είτε μέσω εκτιμήσεων ή αξιολογήσεων.

5.- Αναφορές 

Η αναπαραγωγιμότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την όσο το δυνατόν ακριβέστερη περιγραφή όλων όσων περιβάλλουν την ίδια την εκπαιδευτική δράση:

• Οι ώρες που αφιερώνονται στη δράση
• Προφίλ των εκπαιδευομένων και των παρατηρητών
• Καταγραφές των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν, γραπτά έγγραφα, εικόνες και φωτογραφίες, ηχητικά αρχεία, βίντεο κ.λπ.

6.- Συστάσεις

Η τελευταία ενότητα προορίζεται για τη διατύπωση συστάσεων προς τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ή τα ιδρύματα υγείας που επιθυμούν να εφαρμόσουν παρόμοιες πρακτικές στους αντίστοιχους τομείς τους.

Δεδομένης της αποδεικτικής αξίας των εικόνων, προτείνουμε, όποτε είναι δυνατόν, η συλλογή των εμπειριών να γίνεται σε βίντεο, είτε με προηγούμενη εγγραφή, είτε με καταγραφή επιλεγμένων στιγμών της εκπαιδευτικής δράσης.

Στο μέτρο του δυνατού, είναι καλό να επιδιώκουμε την προσέλκυση προσοχής σε οποιοδήποτε από τα πεδία που περιγράφονται παραπάνω, τονίζοντας τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με κάθε φάση (ανίχνευση, μεθοδολογία, κ.λπ.) Κατά τον ίδιο τρόπο που είναι εξαιρετικά χρήσιμο να επισημαίνονται, όποτε είναι δυνατόν, υποστηρικτικοί παράγοντες, για παράδειγμα, η διαθεσιμότητα της διοίκησης υγείας, των πόρων της ή των τεχνικών της, ο βαθμός συνεργασίας με άλλους φορείς, όπως οι δημοτικοί, η αρμονία με φορείς επιχειρηματικού τύπου, σωματεία, κ.λπ.

Η αναγνώριση των πρακτικών που εφαρμόζονται από τρίτους δεν έχει μια τελετουργική έννοια, της αναγνώρισης ή της επιβράβευσης. Η μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να αποδοθεί στους σχεδιαστές και τους επαγγελματίες της είναι η δυνατότητα αναπαραγωγής της αριστείας των αντίστοιχων προσεγγίσεών τους. Αυτό ακριβώς επιδιώκουμε με τον κατάλογο, να διευκολύνουμε την αναπαραγωγιμότητα και να ευνοήσουμε τον πολλαπλασιασμό του βέλτιστου.

Ο κατάλογος των Καλών Πρακτικών θα είναι άμεσα διαθέσιμος στην ιστοσελίδα του έργου: https://www.salud60.eu

Emilio Jurado Gómez