Dr Melanie R Brown, direktorica i voditeljka servisa rehabilitacije na Nacionalnom institutu konduktivnog obrazovanja u Birmingemu, UK, objašnjava šta je to konduktivno obrazovanje i na koji način odrasli sa neurološkim motornim smetnjama mogu imati koristi od njega.

Konduktivno obrazovanje

Konduktivno obrazovanje potiče od rada mađarskog doktora András Pető. Pető je razvijao svoje ideje tokom rada sa djecom i odraslima neurološkim motornim smetnjama u Budimpešti, Mađarska, nakon Drugog svjetskog rata. Zainteresovanost za ovaj sistem, u Ujedinjenom Kraljevstvu, javila se tokom šezdesetih godina i brzo se širila osamdesetih nakon dokumentarca BBC televizije Standing Up for Joe. Dok je fokus ovog dokumentarca bio na konduktivnom obrazovanju za djecu sa cerebralnom paralizom, 1984. godine Udruženje lica sa Parkinsonovom bolešću  iz Ujedinjenog Kraljevstva je poslalo radnu grupu na Pető Institut da posmatra rad sa odraslima koji boluju od Parkinsonove bolesti. Ovo je dovelo do predloga da se konduktivno obrazovanje uspostavi u Ujedinjenom Kraljevstvu za odrasle u Birmingemu. Ove aktivnosti započete su 1990. godine.

Ko može imati benefita?

Konduktivno obrazovanje je obrazovni pristup osposobljavanju i rehabilitaciji odraslih i djece sa neurološkim motornim smetnjama. Motorne smetnje javljaju se kada oštećenje centralnog nervnog sistema utiče na sposobnost lica da kontroliše pokret. Svako ko ima motoričke smetnje može imati potencijalan benefit od konduktivnog obrazovanja. Na primjer:

• Cerebralna paraliza tokom životnog vijeka
• Parkinsonova bolest i parkinsonizam
• Multipla skleroza i stanja koja izazvaju demijelinizirajuće bolesti
• Moždani udar
• ataksija.

Medicinski ili obrazovni pristup?

S

Izvor: conductive-education.org.uk

Petőov rad je bio revolucionaran u tome što je kombinovao obrazovne metode kao dopunu njegovog medicinskog znanja. Ovo je proizvelo integrisani sistem rehabilitacije odraslih što je izazvalo isključivo medicinski model. Medicinski model fokusiran je na toku stanja; razmatra nivo oštećenja centralnog nervnog sistema i moguće djelotvorne tretmane. Iza ove ekspertize često se krije pretpostavka da je stvarni tok stanja u velikoj mjeri poklopljen oštećenjem centralnog nervnog sistema. Dok je ovo neurološki tačno, konduktivno obrazovanje vjeruje da uticaj i dejstvo simptoma mogu biti potpomognuti putem učenja kako ponovo dobiti kontrolu nad tijelom i činiti pokrete koji su pogođeni posebnom prirodom stanja. Da bi se ovo postiglo, veliki broj principa podučavanja i učenje se koriste kako bi se uspostavile nove veze sa mozgom. Opšta prihvaćenost plastičnosti mozga i veze sa potencijalnim unapređenjem desio se tek unutar posljednje decenije.

Ova informacija sama po sebi nije dovoljna. Unutar medicinskog modela, pominjemo lica sa neurološkim stanjem kao „pacijente“. To navodi da su oni pasivni, bolesni i zasigurno ne mogu imati kontrolu nad svojom budućnošću. U konduktivnom obrazovanju, ljude posmatramo kao „one koji uče“, lica koja treba da usvoje vještine i tehnike koje su se prije automatski sprovodile. Tako se pomjera pristup rehabilitaciji daleko od medicinskog modela u obrazovni model. To je model koji razmatra na koji način ljudi uče, prije nego što se fokusiraju na to šta treba da nauče.

Izvor: conductive-education.org.uk

Medicinskim modelom će se pretpostaviti da pacijent želi da uči; u maloj mjeri će se razmotriti metodi definisanja termina „želi“. Jednako su nedostatak motivacije, depresija i gubitak samopouzdanja i samopoštovanja česte posljedice neuroloških stanja. Ukoliko smatramo da je sveopšti cilj cjelokupne rehabilitacije unapređenje kvaliteta života, onda moramo uzeti u obzir pojedinca kao onoga koji uči i radi paralelno sa psihološkim i fiziološkim uticajem na svakodnevni život. Sada se priznaje da kvalitet života ne zavisi samo od ozbiljnosti invaliditeta, već i od psihološkog blagostanja.

Konduktivno obrazovanje zatim integriše medicinsko znanje sa obrazovnim metodama, omogućavajući licu da uči NA KOJI NAČIN da povrati kontrolu nad svojim pokretima. Ovo za uzvrat povećava samopouzdanje, samopoštovanje i omogućava vještine za rješavanje problema za dnevne aktivnosti.

Format sesije konduktivnog obrazovanja

Za odrasle sesija obično traje 1,5 do 2 sata. Tokom ovog vremena, pojedinac će raditi kao dio male grupe ljudi koji su istog zdravstvenog stanja. Grupni rad se posmatra kao neophodan dio filozofije konduktivnog obrazovanja, budući da nudi priliku za pojedince da dijele rješenja za probleme. On takođe omogućava medijum za pozitivno okruženje za učenje. Predavač će raditi na obezbjeđivanju da svi članovi grupe postignu uspjeh, suoče se sa izazovima i nauče nove vještine u lagodnom okruženju što za nagradu ima ulaganje napora a ne samo rezultate.

Tokom sesije, grupa će obavljati zadatke zasnovane na pokretima u ležećem, sjedjećem i stajaćem položaju. Serije zadataka osmišljene su da obuhvate sve pokrete tijela i specifične elemente stanja kako je potrebno, npr. za lica sa Parkinsonovom bolešću može biti uključen rad na pisanju i facijalnoj ekspresiji; za lica sa multipla sklerozom mogu biti obuhvaćeni zadaci disanja sa pražnjenjem bešike i pokretima očima.

Zadaci

Izvor: conductive-education.org.uk

Zadaci se posmatraju kao pokreti koje treba naučiti. Predavač pruža podršku licu da nauči kako da ispravi pokret. Uloga predavača jeste da vodi lice do rješenja prije nego da izvodi zadatak umjesto njega. To zahtijeva veoma opreznu upotrebu facilitacije, budući da pojedinac mora osjetiti dio procesa učenja. Konduktivno obrazovanje funkcioniše kao praktično obrazovanje između predavača i lica koje ima zdravstvenu smetnju. Polazna osnova jeste to šta zajednički mogu postići to lice i predavač, t.j. ustajanje. Postepeno, predavač prenosi vještine na to lice, omogućavajući mu da uči kako da stoji sam. Kao i kod svakog praktičnog obrazovanja, predavač mora da zadrži povjerenje lica koje uči. Prenošenje vještina treba da bude pozitivan i uspješan proces. Svako lice koje pohađa ovaj model mora da iskusi uspjeh i vidi pomak, u suprotnom oni brzo postaju demotivisani i osjećaju da ne mogu dalje napredovati.

Predavač u velikoj mjeri koristi metode podučavanja da ovo postigne. Zadaci se mogu uskladiti prema pojedincu; podrška će se mijenjati po potrebi, a vještine koje lica posjeduju se promovišu prije nego što će se fokusirati na onim vještinama koje su izgubili.     

Upotreba ritma

Konduktivno obrazovanje povezuje govor, misao i pokret. U praksi, ovo znači da predavač izgovara zadatak koji će se izvršiti, npr. Podižem svoju desnu ruku; grupa će zatim ponoviti ovo i izvesti pokret brojanjem od jedan do pet. Na ovakav način, predavač može pomoći licu da se usredsredi na pokret koji izvodi, i omogućavamu optimalan vremenski raspon za obavljanje radnje, na taj način podučavajući lice kako da prevaziđe simptome i uspješno realizuje pokret. Upotreba govora pomaže licu da internalizuje pokret i ovo koristi izvan sesije konduktivnog obrazovanja. Na primjere, kada je kod kuće, lice često izgovra samom sebi pokret koji izvodi i to radi uz brojanje koje je naučilo. Veoma je važno da oni koji pružaju njegu i članovi porodice takođe budu podučeni da koriste ove strategije kako bi pomogli da se primjenjuju vještine na sve aspekte svakodnevnog života.

Dr Melanie R Brown je glavna izvršna direktorica i predavač na Nacionalnom institutu za konduktivno obrazovanje, Birmingem, Ujedinjeno Kraljevstvo.