In september 2022 vond ons tweede studiebezoek aan een Learning Citie plaats (ons eerste bezoek was aan de eerste Learning City in Spanje, lees hier onze ervaringen). Deze keer hebben wij het Hongaarse Pécs bezocht, de op vier na grootste stad van Hongarije met 145.985 inwoners. Pécs, gelegen in het zuidwesten van Hongarije, is van oudsher een stad met etnische diversiteit en een schoolvoorbeeld van culturele en sociale cohesie.

In 2010 werd Pécs uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa en trad het toe tot het Creative Cities Network om creatieve industrieclusters te bevorderen. Toen de stad haar economische structuur moest veranderen van zware mijnbouw naar lichte industrie, leidde dit tot een afname van de bevolking en het verlies van veel geschoolde werknemers. Deze demografische verandering is een van de belangrijkste uitdagingen voor Pécs.
De stad heeft een geïntegreerde strategie voor stedelijke ontwikkeling opgesteld die innovatieve industriële groei in de richting van groene energie en duurzaamheid weerspiegelt. De praktijken van ngo's worden erkend via een zogenaamde 'Pécs Civic Gate Movement'. De stad zal de dialoog met haar burgers, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden uitbreiden om leerbehoeften vast te stellen en te realiseren met een bottom-up benadering.

Onze gastorganisatie was Civil Közösségek Háza, het House of Civic Communities. Dit prachtige pand biedt tal van educatieve en sociale organisaties en ook vinden er exposities en concerten plaats. Ons bezoek begon met een rondleiding door dit gebouw en een kennismaking met de organisatie. De rest van onze eerste dag maakten we kennis met tal van maatschappelijke organisaties:

• People First Association, een vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor het bevorderen van inclusiviteit voor mensen met een beperking. Ze hebben een campagne met toegankelijkheidsstickers en organiseren jaarlijks een festival ‘Toerisme zonder Barrières’ met zeilen en paardrijden, waaraan ook zo’n 500 tot 800 mensen met een beperking deelnemen.             
• Pécs Community, een soort Rotaryclub die jaarlijks enkele events voor fondsenwerving organiseert zoals een zwemwedstrijd en een live broadcast. Zo is er jaarlijks geld voor drie organisaties. Ze ondersteunt ook de zogenaamde Pecs bike maffia, die zo’n 200 porties voedsel rondbrengt bij arme mensen. Ook hebben ze een neighbourhood academy met een cursus van zes weken voor vrijwilligers en een bestuursacademie. 
• Retextil, een combinatie van sociale werkplaats en reïntegratietraject, waar 40 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kleding en ander textiel recyclen tot decoratiemateriaal voor festival en festiviteiten. ​​​​​​
• Élménytár Tanoda, een naschoolse opvang voor kinderen uit arme gezinnen, die thuis geen gas en water hebben, vooral veel Romakinderen. Er wordt veel aan studie en huiswerkbegeleiding gedaan, ze gaan ook veel in op de wensen van de jongeren, bijvoorbeeld leren gamen, de natuur in gaan, en het verder ontwikkelen van sociale vaardigheden. .  

Ook brengen we nog een bezoek aan het Zsolnay Cultuurpark bij de gelijknamige porseleinfabriek. De 19e-eeuwse industriegebouwen en de rijke villa’s waar ooit de eigenaren woonden zijn tot en met de grote fabrieksschoorstenen en het torentje van de oude ijskelder aan toe, opgeluisterd met prachtige kleurige jugendstil versieringen en beelden van Zsolnay porselein. Tegelijk zijn er bij de renovatie moderne gebouwen verrezen, zoals een galerie voor moderne kunst, een klein wetenschapsmuseum met veel doe-dingen voor jongeren, een supermodern planetarium en diverse afdelingen van de faculteit der kunsten van de Universiteit van Pécs. Tenslotte lopen we nog even binnen bij de nieuwe openbare bibliotheek, die zich ook verder moet ontwikkelen tot een regionaal educatief centrum

De bezoeken maken ons duidelijk dat de invulling van het Learning City concept in Pécs vooral ruim baan geeft aan een breed scala van door vrijwilligers gerunde burgerinitiatieven. De civil society staat centraal, en daarmee een aanpak van onderop (dit in tegenstelling tot wat we in het Spaanse Viladecans zagen). De betrokken organisaties zijn zich niet altijd bewust van dat Learning City concept, maar ze spelen er wel een belangrijke en onmisbare rol in.

Dat wordt nog eens benadrukt in een gesprek dat we hebben met de locoburgemeester Gábor Zag en Balasz Nemeth, hoogleraar en onderzoeker bij de Universiteit van Pécs. Het initiatief om zich te ontwikkelen tot een Learning City dateert uit 2001, toen een samenwerkingsverband van verschillende organisaties ontstond, dat aan de basis stond van Pécs als culturele hoofdstad in 2010. Daarbij levert het departement Volwasseneneducatie van de Universiteit een belangrijke initiërende en ondersteunende rol, samen het House of Communities. De gemeente ondersteunt dat. Daarom organiseren ze ieder jaar een festival, waar het belang van een leven lang leren centraal staat. Met nadruk op intergenerationeel, intercultureel en het belang van een smart city. Burgers wordt gevraagd wat ze willen, de opzet is community-based. De ondersteuning van de lokale overheid is onmisbaar, er moet politieke continuïteit inzitten, er moet vertrouwen zijn in de civil society. In 2016 is Pécs geaccepteerd als lid van het UNESCO Global Learning Cities netwerk en in 2017 won de stad de UNESCO Learning City Award voor haar aanpak. De visie van de gemeente is het versterken van lokale gemeenschappen en het delen van ideeën en beste praktijken met andere GLCN-leden. De stad hoopt ook de regionale samenwerking met potentiële belanghebbenden verder te verbeteren. En belangrijke ontwikkeling is dat ook steeds meer bedrijven meedoen. Zij tonen dat het niet alleen om werk gaat, maar ook om het gezin, de familie, het sociale leven.

De tweede dag van ons bezoek namen we deel aan de jaarlijkse Learning City conferentie die de Universiteit van Pécs organiseert in het kader van het Learning Festival. Het format van de conferentie was hybride: een combinatie van online en face-to-face presentaties. Naast de interessante online bijdrage van Yukiko Savano (Japan) over Learning Cities en leven lang leren in Japan sprak de presentatie van Zsuzsa Koltai van de Universiteit van Pécs over de rol van musea in een Learning City het meest tot de verbeelding. Ook de uitwisseling met Indonesische studenten was zeker de moeite waard. Het is een mooie traditie, zo’n jaarlijkse internationale conferentie omdat het een goede gelegenheid is om het concept van de eigen Learning City te bezien tegen de achtergrond van de ervaringen elders en het biedt tevens de mogelijkheid tot verdere internationale samenwerking. 

De derde dag hebben we het plaatselijke Learning Festival bezocht. Door de hele stad waren er activiteiten in tenten, kraampjes en bij diverse organisaties op locatie. De staatssecretaris van onderwijs opende het festival. Veel scholen kwamen met hun klassen hierop af. Er waren veel scholen die aan de slag gingen met techniek: robots maken, knutselen et cetera, of uitleg kregen hoe een brandweerwagen werkt. Bij de organisaties werden workshops gehouden. Op het plein traden leerlingen van de muziekschool op. Het festival wordt gecombineerd met een ander festival dat de stad zelf organiseert: een braderie met streekproducten en muziekoptredens. Op deze manier wordt leven lang leren bij het grote publiek onder de aandacht gebracht. Het festival is duidelijk gericht op het lerend vermogen van jong tot oud. Mooi om te zien was ook hoe verschillende bedrijven allemaal aan het festival verbonden zijn.

Wat is het meeste bijgebleven van het bezoek aan Pecs?

De wijze waarop in de stad veel dingen met elkaar verbonden worden en de juiste mix van samenwerkingspartners. Verder de opvallende rol van de gemeente, die wel wil ondersteunen en faciliteren, maar zelf geen direct actief betrokken partij wil zijn. Ten slotte de integrale aanpak, de samenwerking tussen gemeente, universiteit en lokale instellingen, waarbij gewerkt wordt vanuit het principe dat men luistert naar wat bewoners willen.  Dit kan leiden tot een situatie waarin mensen optimaal kunnen functioneren en deelnemen aan de samenleving.