ok. 4 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!

W projekcie Akademia Aktywnego Mieszkańca (AAM) w Krakowie, wspierany jest empowerment, pozwala on także opanować kompetencje społeczne i obywatelskie.

Kompetencje, czym tak naprawdę są?

To słowo, którego używają prawie wszyscy. Czy także je rozumieją? Wydaje się, że niektórzy wiedzą, o co chodzi, a tylko nieliczni potrafią w nieskomplikowany sposób to wyjaśnić. Prosty wzór na zapamiętanie, czym są kompetencje jest następujący:

Umiejętności + wiedza + postawy (zachowania) = kompetencje.

Kompetencje stanowią zestaw cech i praktycznych umiejętności, które umożliwiają i poprawiają efektywność podejmowanych działań. A w szeregu przypadków prowadzą do pomyślnego zrobienia czegoś. Pomagają wykonywać zadania oraz łączyć wiedzę z posiadanymi umiejętnościami. Zawsze są one oparte na wartościach.

^{Obraz Gerd Altmann z Pixabay}

Kompetencje kluczowe

Wśród mnóstwa kompetencji wyróżnić można osiem kluczowych^[1]. Warto zwracać uwagę na:

1. podnoszenie poziomu opanowania umiejętności podstawowych (rozumienia i tworzenia informacji, rozumowania matematycznego i podstawowych umiejętności cyfrowych) oraz wspieranie rozwoju kompetencji w zakresie umiejętności uczenia się jako stale udoskonalanej podstawy uczenia się i udziału w społeczeństwie w perspektywie całego życia,
2. podnoszenie poziomu kompetencji osobistych, społecznych i w zakresie umiejętności uczenia się, tak by usprawnić kierowanie życiem w sposób prozdrowotny i zorientowany na przyszłość,
3. wspieranie nabywania kompetencji w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM), z uwzględnieniem ich powiązania ze sztuką, kreatywnością i innowacyjnością, oraz zachęcanie młodych ludzi, zwłaszcza dziewcząt i młodych kobiet, do wyboru zawodu w dziedzinach STEM,
4. wspieranie i podnoszenie poziomu kompetencji cyfrowych na wszystkich etapach kształcenia i szkolenia, we wszystkich grupach ludności,
5. pielęgnowanie kompetencji w zakresie przedsiębiorczości, kreatywności i zmysłu inicjatywy,
6. podnoszenie poziomu kompetencji językowych oraz wspieranie osób uczących się w nauce różnych języków, które są istotne dla ich sytuacji zawodowej i życiowej lub mogą sprzyjać transgranicznej komunikacji i mobilności,
7. wspomaganie rozwijania kompetencji obywatelskich, tak by sprzyjać rozumieniu, czym są wspólne wartości, o których mowa w art. 2 Traktatu o UE oraz w Karcie praw podstawowych,
8. zwiększanie świadomości wszystkich uczących się i kadry edukacyjnej co do znaczenia nabywania kompetencji kluczowych i ich odniesienia dla społeczeństwa.

Uznanie kompetencji obywatelskich za jedną z ośmiu kompetencji kluczowych stanowi ważny sygnał o ich dużej istotności. Warto uświadomić sobie znaczenie tych kompetencji w życiu człowieka na różnych polach jego aktywności.

Akademia Aktywnego Mieszkańca jako poligon rozwijania kompetencji obywatelskich

Akademia Aktywnego Mieszkańca to cykl wykładów i warsztatów dla osób dorosłych mieszkających w Krakowie, które chcą aktywnie wspierać lokalną społeczność. Pomysłodawcą jest Referat ds. Partycypacji i Dialogu Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Urzędu Miasta Krakowa. A obecnie realizowana jest już trzecia edycja, trwającego każdorazowo kilka miesięcy, projektu.

Celem Akademii jest przekazanie wiedzy i umiejętności oraz kształtowanie postaw dorosłych tak, by mogli oni swobodnie funkcjonować w otaczającej i ciągle zmieniającej się rzeczywistości. Akademia wpływa na budowanie świadomości społecznej i obywatelskiej oraz własnej tożsamości. Ma przyczynić się do tego, by osoby stały się częścią społeczeństwa rozwijając sprawczość obywatelską. Społeczeństwa, w którym mogą korzystać ze swoich praw i wypełniać obowiązki. Udział w życiu obywatelskim jest bowiem niezbędny do utrzymania demokracji.

Akademia Aktywnego Mieszkańca pomaga w rozwijaniu i praktykowaniu przekonań i zachowań niezbędnych do partycypacji obywatelskiej. W swoich założeniach ma wspierać empowerment, umiejętność nawiązywania relacji, skuteczne komunikowanie się z partnerami, wymyślać nowe sposoby rozwiązywania problemów i skutecznie poruszać się w coraz bardziej cyfrowym świecie.   

Skuteczną metodą nabywania umiejętności obywatelskich w Akademii jest praktyka działania (codzienne doświadczenia społeczne), praca, edukacja, socjalizacja, działania w określonych sytuacjach. Takie doświadczenie dotyczyć może np. nauki, w jaki sposób rozwiązywać konflikty bez użycia przemocy, jak formułować własny osąd lub jak bronić praw i wolności człowieka.  W ramach takich praktyk istotne jest uczenie się sytuacyjne, metodą prób i błędów oraz naśladowanie społecznie kompetentnych modeli. Wśród form pracy należy wyróżnić m.in. spacery badawcze, wizyty studyjne, facylitację, czyli grupowe wypracowania nowych kreatywnych rozwiązań dzięki synergii wiedzy i kompetencji wielu osób. Warto pamiętać, że osoby angażujące się w różnorodne działania, nie tylko zmieniają swoje środowisko lokalne, ale również same ulegają transformacji. Co istotne, odpowiedzialne zaangażowanie wymaga otwartości na wiedzę.

Podsumowanie

Wydaje się, że zdolności obywatelskie jako kompetencje kluczowe będą w przyszłości coraz ważniejsze. Wysoki ich poziom pozwala na budowanie porozumienia ponad różnymi podziałami, tworzenia atmosfery współpracy, zaufania i otwartości. Jest sprawą oczywistą, że bez wyposażenia mieszkańców w kompetencje społeczne i obywatelskie, nie można mówić o rozwoju struktur społeczeństwa obywatelskiego i lokalnej demokracji. Warto więc kształtować je w ramach edukacji nieformalnej, jak w opisanym projekcie AAM. Dziś można już mówić o szerokim włączeniu się podmiotów samorządowych, jak i organizacji pozarządowych w rozwój tych kompetencji. Bo edukacja obywatelska jest niezbędnym komponentem procesu całożyciowego uczenia się dorosłych.

dr hab. Dorota Gierszewski – andragog, wykładowca akademicki, badaczka, trenerka, organizatorka społecznościowa. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zainteresowana problematyką nieformalnej edukacji dorosłych, obywatelskości, migracji, międzykulturowości. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Odnalezienie utraconego zaufania, czyli narzędzia cyfrowe a lokalna partycypacja

Działam, więc jestem. Kontekstualny charakter uczenia się partycypacji społecznej

Nieformalne przestrzenie uczenia się obywatelskości

Budżet obywatelski jako narzędzie edukacji o samorządności

Seniorzy współczesnej Europy. Problemy i wyzwania

Krytycznego myślenia nigdy za wiele…

Źródła: