ok. 4 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Biblioteki to instytucje kultury, które od dziesięcioleci nieustannie redefiniują swoją rolę i pełnione funkcje. Można zaryzykować stwierdzenie, że są to instytucje, które niezwykle szybko adaptują się do zmieniających się realiów współczesnego świata. Dotyczy to zarówno odpowiadania na lokalne potrzeby użytkowników jak i reagowania na wielkie wydarzenia oraz globalne problemy. Przykładem może być włączanie się bibliotek w promowanie i realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Agenda 2030

W 2020 roku upłynie pięć lat od podpisania przez 193 państwa członkowskie ONZ dokumentu zatytułowanego “Przekształcamy nasz świat: Agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju.” Jest to kontynuacja milenijnych celów rozwoju zapoczątkowanych w 1992 roku w Rio de Janeiro i skonkretyzowanych w “Deklaracji Milenijnej” w 2000 roku. Agenda, której postanowienia weszły w życie w 2016 r. zobowiązuje swoich sygnatariuszy do realizacji wizji rozwoju opartej o zasadę 5P (People, Planet, Prosperity, Peace, Partnership). Dzięki temu świat ma stać się lepszym miejscem, w którym zostanie położony kres ubóstwu, a ludzie będą cieszyli się pokojem i dobrobytem, oraz, co najważniejsze, zaczną odpowiedzialnie traktować swoją planetę. 

Biblioteki i cele zrównoważonego rozwoju

Agenda 2030 wyznacza 17 Celów Zrównoważonego rozwoju oraz uzupełniające je 169 zadań. Stanowisko bibliotek dotyczące wspierania wdrażania postanowień zawartych w dokumencie od początku jest reprezentowane przez Międzynarodową Federację Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich IFLA. W Polsce natomiast wszelkie działania w tym zakresie wspiera Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, które uruchomiło stronę pod hasłem Biblioteki, rozwój i Agenda ONZ. Na stronie sbp.pl można znaleźć wskazówki w jaki sposób biblioteki mogą realizować poszczególne Cele (tzw. SDGs).   

Warto zwrócić uwagę na to, że wiele książnic już wcześniej prowadziło działania zgodne z rezolucją ONZ. Od wielu lat bowiem biblioteki na całym świecie oferują szeroką gamę produktów i usług, które przybliżają nas do osiągnięcia celów. Przede wszystkim umożliwiają bezpłatny dostęp do informacji, wspierają alfabetyzację oraz ideę uczenia się przez całe życie (cel 4.), są bezpiecznym miejscem, otwartym dla wszystkich ludzi (cel 11.) bez względu na ich pochodzenie czy status społeczny (cel 5, 16.). Prowadzą nieustanne działania będące odpowiedzią na potrzeby lokalnych społeczności. Usprawniają integrację cyfrową poprzez dostęp do technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT)(cel 17.). Oferują możliwość bezpłatnego korzystania z internetu oraz edukują społeczności w zakresie wykorzystania narzędzi cyfrowych (cel 10.). Pracują na rzecz wspierania świadomości ekologicznej wśród użytkowników (cel 13, 11). Promują innowacje, kreatywność i dostęp do wiedzy (cel 9.). 

Wśród Polskich instytucji intensywnie i bardzo świadomie w realizację celów włączyły się biblioteki z województwa śląskiego. W 2017 roku Biblioteka Śląska we współpracy z Ośrodkiem Informacji ONZ w Warszawie zorganizowała warsztaty pt: “Rzecznictwo dla bibliotek: Agenda 2030”. Przeprowadzone warsztaty zainaugurowały spotkania bibliotekarzy województwa śląskiego w sprawie współpracy w promocji Celów Zrównoważonego Rozwoju w bibliotekach publicznych.

Jak promować SDG w bibliotekach?

W 2016 roku z inicjatywy IFLA został uruchomiony Międzynarodowy Program Rzecznictwa (International Advocacy Programme). Jego główne cele to:

• podniesienie poziomu świadomości na temat Celów Zrównoważonego Rozwoju wśród pracowników bibliotek na poziomie społeczności lokalnych i krajowych oraz promowanie ważnej roli, jaką biblioteki mogą odegrać w rozwoju, przyczyniając się do realizacji Agendy ONZ 2030;
• zwiększenie udziału stowarzyszeń bibliotecznych i przedstawicieli bibliotek publicznych w działaniach rzeczniczych na poziomie krajowym i regionalnym w celu zapewnienia trwałego publicznego dostępu do informacji za pośrednictwem usług i programów bibliotecznych.

Dzięki programowi IAP zostały opracowane materiały, które przedstawiają powiązania działań bibliotek z Celami Zrównoważonego Rozwoju, które mają wspierać promowanie Agendy przez przedstawicieli bibliotek w kontaktach z samorządami, instytucjami i mieszkańcami. Dodatkowo na platformie Library Map of The World w zakładce SDG Stories znajdują się przykłady dobrych praktyk realizowanych przez instytucje z całego świata. Zespół Library Map przygotował podręcznik, instruujący co i w jaki sposób można opublikować na platformie.  

W Polsce obok podejmowania szeroko zakrojonych działań edukacyjnych wśród społeczności lokalnych dotyczących problematyki poruszanej w Agendzie, biblioteki mogą promować Cele Zrównoważonego Rozwoju poprzez:

• realizację z instytucjami, organizacjami pozarządowymi i szkołami w regionie wspólnych działań promujących Cele Zrównoważonego Rozwoju;
• zamieszczanie informacji o promowaniu Celów przez biblioteki publiczne na stronach internetowych;
• podkreślanie w materiałach promocyjnych znaczenie konkretnych Celów Zrównoważonego Rozwoju i publikowaniu ich ikon;
• dzielenie się dobrymi praktykami i relacjami z wydarzeń upowszechniających Cele Zrównoważonego Rozwoju;
• rozpowszechnianiu ulotki Biblioteki na rzecz Agendy 2030 ONZ wśród czytelników.

W 2018 roku, trzy lata po podpisaniu Agendy powstał Raport o Celach Zrównoważonego Rozwoju, który pozwala śledzić postępy poczynione przez poszczególne kraje w zakresie realizacji wybranych SDG. Według niego podniosła się jakość życia ludzi w ostatniej dekadzie, jednak wzrost ten jest nierównomierny. Stoimy ponadto w obliczu wyzwań globalnych związanych ze zmianą klimatu, konfliktów, nierówności oraz stałych obszarów ubóstwa i głodu. Jeśli cele mają być osiągnięte, ważne jest podjęcie natychmiastowych i przyspieszonych działań ze strony poszczególnych państw. Potrzebna jest ścisła współpraca pomiędzy rządami, biznesem, społeczeństwem obywatelskim i innymi interesariuszami. 

Monika Schmeichel-Zarzeczna – historyk sztuki, trenerka, animatorka kultury, bibliotekarka i kurator wystaw. Obecnie kieruje Filią nr 38 w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie gdzie organizuje wydarzenia dla różnych grup wiekowych. Członkini Stowarzyszenia LABiB. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Seniorzy w sieci wspomnień – kursy komputerowe i inne biblioteczne działania wprowadzające seniorów w cyfrowy świat

Poza biblioteką... Akcje promujące czytelnictwo w przestrzeni miejskiej – dobre praktyki

“Radość uczenia się przez całe życie według metody Marii Montessori dla Seniorów” – rozmowa z Jolantą Janiec

Wędrówki Bibliotekarzy – ogólnopolski program wymiany „Praktyka dla Praktyka”

Źródła:

Cele Zrównoważonego Rozwoju, www.un.org.pl, dostęp 25.02.2020

Libraries for SDG, www.ifla.org/libraries-development, dostęp 25.02.2020

Biblioteki, rozwój i Agenda ONZ, www.agenda2030.sbp.pl/, www.sbp.pl/artykul/?cid=21189&prev=507 

Oficjalne statystyki SDG - wskaźniki dla priorytetów krajowych: sdg.gov.pl/statistics_nat/