Zamiast „gadającej głowy i slajdowiska” – angażujące zajęcia wprowadzające ludzi w doświadczanie nowych technologii. Fundacja Legalna Kultura udowadnia, że można. Przygotowała w tym celu specjalne scenariusze edukacyjne, filmy instruktażowe i cykl warsztatów dla instruktorów z metodyki nauczania dorosłych. Instruktorzy i instruktorki ruszają potem w Polskę i prowadzą szkolenia dla mieszkańców. Czy z tego skorzystają, czy Kolb i jego uczenie się przez doświadczenie trafi pod gminne strzechy? To się dopiero okaże.

Instruktor (de) konstruktor

Wśród instruktorów, którzy zgłosili się do programu J@ w internecie można spotkać różne grupy zawodowe: nauczycieli, pracowników gmin (często informatyków), szkoleniowców, właścicieli firm komputerowych, a od czasu do czasu trafi się np. ubezpieczyciel, który prowadzi własną firmę i na nowych technologiach się zna. Wszyscy oni muszą odbyć dwudniowe szkolenie rozwijające umiejętności trenerskie ułatwiające prowadzenie szkoleń z kompetencji cyfrowych, a następnie tak wyposażeni zaczynają szkolenia dla dorosłych mieszkańców, na bazie scenariuszy edukacyjnych opartych o cykl Kolba. Instruktorzy podczas szkoleń poznają zasady uczenia dorosłych i uczenia przez doświadczenie (duża część zetknęła się z cyklem Kolba po raz pierwszy), mają możliwość omówienia programu i metod proponowanych w scenariuszach szkoleń dla mieszkańców oraz przećwiczenia fragmentów warsztatu i otrzymania informacji zwrotnej od kolegów I koleżanek, na ile ich sposób prowadzenia był dla grupy angażujący. 

W praktyce, szkolenia na temat samego nauczania budzą w instruktorach duży opór. Przynajmniej na początku, bo jeśli to nauczyciele, to twierdzą, że wiedzą jak uczyć, szkoleniowcy tym bardziej, a dla części to często zupełnie nowe treści, a jak wiadomo nowe budzi opór. I choć opór jest naturalny, rodzi sie w nas już w momencie pierwszych kontaktów z naciskiem (zjedz zupkę!), początkowe godziny szkoleń dla instruktorów upływają na zachęcaniu do otwartości I  doświadczania. Zadaniem osoby prowadzącej szkolenia dla instruktorów jest więc często dekonstrukcja myślenia o szkoleniu.

Komputery i urządzenia na szkoleniu - 5 zasad

Szkolenia dla mieszkańców wymagają sali komputerowej lub sprzętu typu smartfon, a to nie ułatwia instruktorom budowania relacji z grupą, niemniej jednak do największych wyzwań urastają jasne, precyzyjne komunikaty i wsparcie każdej z osób indywidualnie w nauce. Wpatrzeni w ekrany odbiorcy zazwyczaj nie słuchają siebie nawzajem (oraz instruktora/ki) i to samo pytanie może padać na sali wielokrotnie, jedno zadanie może się przedłużać, bo ktoś nie zdążył wpisać adresu w przeglądarkę, albo stracimy uwagę uczestników, bo jeden już dawno się zgubił, a drugi się nudzi, czekając na pozostałych. Dlatego na szkoleniach z użyciem komputerów czy smartfonów warto przestrzegać kilku zasad:

1. Pamiętaj o dobrej kolejności: słuchanie - działanie - słuchanie

Działanie jest bardziej angażujące niż słuchanie – najpierw podaj instrukcję / powiedz co się będzie działo, a następnie zaproś do doświadczenia: otwarcia przeglądarki, pliku, aplikacji…

W odwrotnej kolejności prawdopodobnie nie będziesz słuchany/a.

1. Jedna rzecz na raz

Uważaj, żeby nie przechodzić do kolejnego polecenia, dopóki wszystkie osoby z grupy nie wykonają poprzedniego zadania. To znacznie spowalnia tempo, ale pozwala każdemu się uczyć.

2. Towarzysz, nie wyręczaj

Kiedy grupa pracuje samodzielnie, podchodź do osób uczestniczących, sprawdzaj jak sobie radzą. Pomagaj, zachęcaj, dodawaj otuchy. Uważaj jednak, żeby nikogo nie wyręczać. Nie można się nauczyć obsługi czegokolwiek, nie próbując.

3. Korzystaj z potencjału grupy

Doświadczenie w grupie jest zwykle zróżnicowane. Zapytaj, jakie kto już ma doświadczenia z danym programem, działaniem, aplikacją. Jeżeli ktoś już dany program zna dobrze - zachęć do wspierania tych, którzy dopiero zaczynają. Nowych “instruktorów” zapoznaj z zasadą “towarzysz, nie wyręczaj”.

4. Przypominaj o bezpieczeństwie danych

Przypominaj wielokrotnie, żeby wylogować się ze wszystkich aplikacji czy kont, których używało się podczas zajęć. Podkreślaj kwestie bezpieczeństwa danych, nie tylko podczas modułów o bezpieczeństwie

Scenariusze

Każdy z sześciu scenariuszy szkoleniowych zbudowany jest na takim samym schemacie: opis grupy docelowej, cele i założenia szkolenia, warianty jego realizacji, spis materiałów potrzebnych do przygotowania się do szkolenia i przebieg szkolenia w podziale na moduły i poszczególne kroki. Każdy  krok (oprócz modułu wprowadzającego i zakończenia) oparty jest o cykl Kolba, choć nie zawsze pełnego, gdyż często zastosowanie w jednym jest doświadczeniem w kolejnym kroku. Przykładowo krok drugi w scenariuszu szkolenia „Rodzic w internecie” zbudowany jest  w następujący sposób:

Krok 2. Wyszukiwanie zasobów i treści odpowiednich dla dzieci

Instrukcja dla OP (osoba prowadząca): zrób kopię dokumentu Google i przygotuj go do udostępnienia, z prawem do edycji dla OU- osób uczestniczących [przykładowy dokument]. Do tej części warsztatu przygotuj również tablet, smartfon lub upewnij się, że OU mają przynajmniej jedno urządzenie na cztery osoby do wykorzystania w trakcie spotkania.

Doświadczenie

1. Zapytaj OU w jakim wieku są ich dzieci oraz pod jakim kątem wybierają strony i treści w sieci dla swoich dzieci? Na co zwracają uwagę? Zbierz odpowiedzi i podkreśl, że w tej części będą mieli okazję poznać kilka serwisów, które przydatne są dla dzieci w różnym wieku.

2. Poproś OU o otworzenie w przeglądarce internetowej adresu dokumentu Google Docs, na którym będą pracować. Wyjaśnij podstawowe funkcje edytora zwracając uwagę na możliwość jednoczesnej współpracy i edycji przez wiele osób.

3. Pokaż, gdzie w przygotowanym dokumencie Google Docs jest gotowe miejsce na treści dla różnych kategorii wiekowych.

4. Następnie poproś o odnalezienie we wskazanych serwisach ciekawych i wartościowych treści dla dzieci. OU szukają w serwisach: lekcji wideo z matematyki na kanale Khan Academy na YouTube (w polskiej wersji językowej) na poziomie szkolnym adekwatnym do wieku dzieci OU, materiałów dot. bezpieczeństwa w sieci odpowiedniego dla wieku dzieci, który można będzie polecić nauczycielom w szkole, gry, która pomaga dzieciom w uczeniu się podstaw nauki liczenia, w aplikacji mobilnej YouTube Kids wideo dla dzieci OU z grupy, lektur szkolnych dla klas, w których są dzieci w grupie, w serwisie Wolne Lektury.

Refleksja

5. Omów i podsumuj doświadczenie OU. Dopytaj, co budziło szczególne trudności, wyjaśnij wątpliwości dotyczące korzystania ze stron.

Prezentacja OP

6. Omów najważniejsze cechy i różnice działania wyszukiwarek w stronach, których dotyczyło zadanie.

7. Zaprezentuj możliwości włączania filtrów rodzinnych (safe search) w popularnych wyszukiwarkach: Google, opcja wyszukiwania z włączonym filtrem safe search, YouTube, opcja wyszukiwania z filtrem safe search oraz aplikacja YouTube Kids. Zwróć też uwagę na ograniczenia stosowania takich automatycznych filtrów, które bywają nieskuteczne wobec niektórych treści, a czasem są zbyt restrykcyjne i blokują treści odpowiednie dla dzieci np. edukacyjne.

8. Przedstaw porady dotyczące sprawdzania stron i aplikacji dla dzieci: korzystanie z systemów oceny gier pod kątem wieku PEGI, sprawdzanie recenzji w zaufanych miejscach, takich jak strona saferinternet.pl (po polsku) i commonsensemedia.org (po angielsku), wyszukiwanie opinii na blogach i forach dla rodziców.

9. Przedstaw krótko ryzyka związane z wykorzystywaniem treści naruszających prawa autorskie: naruszenie praw autorskich jest naruszeniem przepisów prawa cywilnego, może wiązać się z usunięciem treści w sposób automatyczny np. na YouTube.

10. Podpowiedz, jak i gdzie sprawdzać legalność źródeł: baza legalnych źródeł na stronach Legalnej Kultury, baza otwartych zasobów.

Scenariusze są dostępne na stronie programu J@ w internecie i można z nich korzystać, oczywiście z podaniem źródła (Legalna Kultura, Program Ja w internecie ) i autora, w tym wypadku dwóch, bo nad materiałami pracowali Maja Branka, trenerka i psycholożka i Kamil Śliwowski, trener zajmujący się edukacją medialną i cyfrową.

A co dla mieszkańców?

Program zakłada, że mieszkańcy i mieszkanki zdobędą umiejętności, które ułatwią im funkcjonowanie w coraz bardziej złożonej i dynamicznie zmieniającej się cyfrowej rzeczywistości. Szkolenia planowane są dla osób o różnym stopniu zaawansowania i umiejętności korzystania z nowych technologii. Początkujący użytkownicy przejdą kurs wprowadzający w zakresie obsługi komputera, korzystania z Internetu, obsługi poczty elektronicznej oraz posługiwania się serwisami i aplikacjami ułatwiającymi funkcjonowanie w życiu codziennym. Kursy są tematyczne, sprofilowane, m.in. dla rodziców, rolników czy przedsiębiorców, likwidują bariery w dostępie do wiedzy, a także wyrównują szanse w korzystaniu z nowych technologii. Istotnym elementem szkoleń jest przygotowanie mieszkańców do korzystania z usług publicznych online (np. załatwianie spraw urzędowych, składanie wniosków o dopłaty dla rolników czy 500+), poruszania się w portalach społecznościowych, czy wykorzystywania Internetu we własnej działalności biznesowej. Uczestnicy zdobędą wiedzę na temat tworzenia stron internetowych i ochrony dzieci przed niepożądanymi treściami. Istotnym aspektem programu jest również zwiększenie dostępu mieszkańców do kultury, edukacji i informacji z legalnych źródeł. Jest więc z czego wybierać.

Program realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020; operatorem Ja w internecie jest Fundacja Legalna Kultura. 

Monika Hausman-Pniewska – trenerka i animatorka, od wielu lat związana z sektorem pozarządowym i edukacją dorosłych, zwłaszcza tą pozaformalną i nieformalną, w działaniu. Jest członkinią zarządu Stowarzyszenia Trenerów Organizacji Pozarządowych STOP. Pracuje w Federacji Organizacji  Socjalnych Województwa Warmińsko-Mazurskiego FOSa w Olsztynie. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Chcesz mieć rację czy relację?

Animować z głową

Jak się nauczyć człowieka starszego? Zrozumienie przez docenienie.

Edukacja w konsultacjach

JOBfirma, jako edukacyjne narzędzie inkluzji społecznej

JAK UCZY SIĘ SPOŁECZNOŚĆ? OBSZARY REWITALIZOWANE

   

Jesteś trenerem, szkoleniowcem? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na temat pracy trenera dostępne na polskim EPALE