Działania międzypokoleniowe są jak … Kurs Archipelag Pokoleń 2020

ok. 14 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Działania międzypokoleniowe są jak: kropla drążąca skałę - wcześniej czy później przyniosą zamierzony efekt; jak nauka bez książek i podręczników; jak powiew wiosennego i jesiennego wiatru; jak coś nieoczekiwanego.

Kto tak twierdzi? Uczestnicy internetowego kursu Archipelag Pokoleń 2020. Jedna z tych odpowiedzi jest moja, ponieważ i ja uczestniczyłam w tym wyjątkowym wydarzeniu. Prób zdefiniowania działań międzypokoleniowych jest znacznie więcej, bowiem wraz ze mną na kurs zapisało się ponad czterysta osób, z czego ponad połowa swoje doświadczenia, przemyślenia i wyniki wspólnie realizowanych zadań opublikowała w sieci!

Bezpośrednim celem kursu jest wspieranie kompetencji kadr pracujących z osobami starszymi i grupami międzypokoleniowymi w Polsce, Niemczech i Wielkiej Brytanii poprzez rozwijanie kursu on-line oraz wspólne wypracowanie materiałów dydaktycznych: dobrych praktyk i zbioru metod działań. [1]   

 Z kursu wyniesiesz tyle, ile dasz od siebie

Czym są działania międzypokoleniowe dla organizatorów kursu? [2] Postrzegają je jako narzędzie „służące do rozwiązywania problemów społecznych, z których rozwikłaniem miałaby problem pojedyncza grupa pokoleniowa działająca w odosobnieniu. Umożliwia to wprowadzanie produktywnych zmian społecznych poprzez zapewnienie pośrednictwa między ścierającymi się tradycjami i innowacjami”. [3]

Nie powinien zatem dziwić fakt, że organizatorzy już od samego początku postawili na dużą i co ważne, nieskrępowaną aktywność i kooperację uczestników.

Dlaczego dużą?

Kurs jest skonstruowany tak, żeby jego uczestnicy uczyli się od siebie nawzajem. Z materiałami udostępnianymi w określonych tygodniach zapoznawałam się we własnym zakresie, natomiast prawdziwa nauka odbywała się podczas dyskusji na forum i w wirtualnych zespołach, których członkowie – tak jak w moim przypadku – mieszkający na co dzień w różnych zakątkach Polski, spotykali się „w sieci”, by wspólnie realizować kolejne zadania oraz wymienić się uwagami, komentarzami i dobrymi praktykami.

Dlaczego nieskrępowaną?

Jedną z wielu zalet kursu było elastyczne podejście do czasu jego trwania i możliwości angażowania się w niego. Z założenia kurs, który rozpoczął się w kwietniu, przewidziany został na sześć tygodni i sześć zadań do wykonania. Każde zadanie poprzedzone zostało udostępnieniem dużej dawki wiedzy za pomocą różnorodnych materiałów. Często były to krótkie filmy z wypowiedziami ekspertów, wystąpienia z konferencji TED, artykuły, cytaty, rysunki, infografiki czy publikacje ze zbiorami metod międzygeneracyjnych działań. W praktyce kurs mógł trwać krócej lub dłużej, w zależności od możliwości czasowych każdego uczestnika i jego zespołu.

Autor: Agnieszka Olaszkiewicz. Efekt działań międzypokoleniowych

Od samego początku trwania kursu spotykałam się cyklicznie z członkami, a właściwie członkiniami mojej grupy - raz na tydzień, dlatego dla nas ta podróż już dobiegła końca. Sześć tygodni jednak wystarczyło, by nawiązać taką relację, że jednogłośnie postanowiłyśmy dalej ją utrzymywać i dalej wspierać się w tworzeniu pomysłów na działania międzypokoleniowe. Mam przeczucie, że nie będziemy odosobnione w tym postanowieniu i inni uczestnicy również podejmą taką decyzję. Miejscem do dalszych dyskusji może być grupa na Facebooku, która po zakończeniu kursu nadal będzie dostępna dla zainteresowanych.

Marię Krause – jedną z uczestniczek poprzedniej edycji „Archipelagu Pokoleń” w 2017 roku poproszono o udzielenie rady osobom, które dopiero zaczynają działania międzypokoleniowe. Stwierdziła, że warto poznać pasje i życie codzienne uczestników; wszyscy ludzie bowiem podzielają do pewnego stopnia te same potrzeby, lęki, życzenia i marzenia...[4]

Taką możliwość mieliśmy także i my. Każdy z uczestników miał za zadanie przedstawić się na forum, opowiedzieć o swoich motywacjach i doświadczeniach.         

Doświadczenia i pasje członków mojego zespołu

Kolejnym z zadań było stworzenia wirtualnego zespołu. Zachęcano nas do tego, by był on międzypokoleniowy. Czy to się udało? O tak! Miałam okazję współpracować z czterema niezwykłymi osobami, o różnych doświadczeniach i na różnych etapach życia. To, co nas połączyło, to chęć dalszego rozwoju i zwiększenia umiejętności oraz kompetencji w realizacji działań międzypokoleniowych dedykowanych mieszkańcom naszych miejscowości  (dużych jak Warszawa czy Poznań czy znacznie mniejszych – na przykład we wsi liczącej obecnie 157 mieszkańców)! Miło mi przedstawić Czytelnikom EPALE członkinie mojego zespołu (w ciekawej formie - za ich zgodą, ich słowami):

• Anna: „Jestem jedną z założycielek wiosek tematycznych w naszym rejonie. Sama prowadzę też zagrodę edukacyjną „Zagroda pod Dębami”. W ramach tej zagrody przyjmuję grupy wycieczkowe, najczęściej dzieci, prowadzę lekcje ekologiczne i warsztaty plastyczne. Organizuję też różne imprezy kulturalne dla społeczności wiejskiej i nie tylko. Należę do wielopokoleniowej grupy muzyczno-teatralnej, organizujemy wspólnie spektakle i koncerty. Współpracuję też z miejscowym kołem KGW oraz z klubem seniora. Działalność społeczna to moja pasja. Mam nadzieję, że udział w tym kursie dostarczy mi dużo nowych pomysłów, a dzięki tej grupie poznam wielu innych ludzi - społeczników, a może nawet nawiążemy owocną współpracę i przyjaźń. Mam 63 lata”.

• Adrianna: „Witam wszystkich. Mam na imię Adrianna, numer PESEL twierdzi, że mam 45 lat, ale wewnątrz czuję, jakbym miała max 25! Mieszkam i pracuję w Warszawie jako koordynator i animator w Miejscu Aktywności Lokalnej. Działam zarówno z dziećmi, młodzieżą, jak i grupami seniorów. Moją pasją jest muzyka i śpiew. Po pracy angażuję się w działania NGO, aktywnie uczestniczę w Dzielnicowej Komisji Dialogu Społecznego. Szukam inspiracji do dalszego rozwoju zawodowego”.

• Agnieszka: „Mam 52 lata, miałam być artystą - zostałam dziennikarzem ekologicznym, na wiele lat. Później znowu miałam być artystą, a zostałam animatorem edukacji ekologicznej w ramach fundacji, którą prowadzę od ośmiu lat. To fundacja „Chlorofil”. Jak dotąd jedyne moje doświadczenie międzypokoleniowe to projekt międzypokoleniowego teatru cieni, który stworzyłam dla dzieci z opiekunami (jako formę edukacji ekologicznej). Było super - bo był wspólny temat, możliwość dzielenia się i magia podświetlanego ekranu, na którym ożywały postacie i opowieści. Ale mam też takie doświadczenie, gdzie w zastępstwie za instruktora plastyki w jednym z Domów Kultury, nie mogłam w ogóle wejść w dialog ze starszymi osobami. Każdy pracował sam. Choć senior przychodził w grupie, zamiast coś razem tworzyć, coś tam sobie odtwarzał, a moja rola została zredukowana do oceniania czy jest ładnie... To była porażka... Sami rozumiecie więc, że tu jestem. Bardzo się cieszę, że mogę Was poznać i skorzystać z Waszej wiedzy i umiejętności”.

Do zespołu dołączyła także Judyta, która od czterech lat pracuje w małej wiejskiej bibliotece przy Samorządowym Ośrodku Kultury. Jak nam opowiedziała - głównymi czytelnikami jej biblioteki są ludzie starsi. Judyta aktywnie współpracuje z kołem Związku Emerytów. Interesują ją podróże, przyroda oraz rękodzieło.

W każdym tygodniu kursu toczyłyśmy ożywione dyskusje, wymieniałyśmy się dobrymi praktykami, ale także i obawami i takimi doświadczeniami, które można by niekiedy opisać jednym słowem „porażka”.

Jednym z efektów aktywnego uczestnictwa w kursie jest otrzymanie certyfikatu od organizatora kursu – Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”. Jednak dla mnie nie ten dokument jest najważniejszy, a nawiązane relacje oraz wypracowane pomysły na działania międzypokoleniowe.

Przedstawiłam już swój zespół. Czas uchylić rąbka tajemnicy i przedstawić zatem wypracowane pomysły.

 ^{Autor: Agnieszka Olaszkiewicz. Efekt działań międzypokoleniowych}    

Nasze pomysły na działania międzypokoleniowe

Ostatnie – finałowe zadanie dotyczyło stworzenia i opisania pomysłu na działanie międzypokoleniowe, a także zebrania informacji zwrotnych od członków zespołu. Moja idea związana jest z przygotowaniem grupy uczniów – młodzieży do wejścia w rolę rodzinnych detektywów i prowadzeniem przez nich cyklicznych rozmów telefonicznych z najstarszymi członkami rodziny. Rozmowy wnuków z seniorami, którzy w okresie pandemii nie wychodzą z domów lub robią to zdecydowanie rzadziej, mają być lekarstwem na duszę i nadzieją, że najmłodsi członkowie rodziny o nich pamiętają, a także szansą na dobre wykorzystanie tego czasu i pogłębienie relacji między nimi. Przygotowałam szczegółowy plan na realizację tego działania. Jedyne czego mi brakowało to nieoczywiste pomysły na tematy do rozmów. Nieoczywiste, czyli takie, których odpowiedzi nie dałoby się zamknąć w jednym słowie „tak” lub „nie”. Marzy mi się wręcz opowieść, która rozpoczynałaby się słowami: „A wiesz, że nigdy nikt mnie o to nie zapytał?! To dopiero historia – z chęcią Ci ją opowiem… `Jak doprowadzić do takiego rozwoju wydarzeń? Na pomoc nie musiałam długo czekać. Koleżanki z grupy wsparły mnie takimi radami:

• "Niech zapytają seniorów o ich pierwszą miłość,

• A może niech zapytają o szkołę - jej wygląd i metody nauczania;

• Niech zapytają o atrakcje i wspomnienia z wypraw, każda podróż jest w jedną stronę, coś przynosi, może wszystko zmienić, albo tylko odrobinkę”.

Jestem przekonana, że jeszcze usłyszę wiele ciekawych propozycji. Te otrzymane  teraz - z pewnością wykorzystam!

Agnieszka myśli natomiast o międzypokoleniowym i zarazem ekologicznym projekcie dotyczącym żab. Ten projekt pozwala więc za jednym razem objąć to, co najważniejsze dla edukacji ekologicznej: szacunek dla świata żywego, autorytet i wiedza starszych, możliwość własnego działania, które zmienia świat, a w tym projekcie pomaga żabom – zauważyła Ania.  

Tytuł projektu Agnieszki to „Żabi koncert”. Dlaczego? Jak wyjaśniła nam Agnieszka-dwadzieścia lat temu żab było mnóstwo. Koncerty słychać było nawet dziesięć kilometrów od miejsca żabich godów. Dzisiaj w tym samym miejscu słychać tylko jedną, dwie żaby. Co się z nimi stało przez ostatnie lata? Starsi mieszkańcy jej miejscowości będą mieli możliwość przypomnieć to sobie i przekazać tę wiedzę młodszym. Co się z tym miejscem stało? Zostało zabudowane, wyschło, osuszono i przez środek przeprowadzono drogę? Totalnie zarosło i zdziczało? Konieczna będzie burza mózgów i wspólny spacer – dodaje Agnieszka. Następnie nastąpi „Kruszenie stereotypów” – będzie to praca z łopatą przy pogłębianiu lub czyszczeniu oczka, dolewaniu do niego wody czy łapaniu żab, żeby sprawdzić, czy są zdrowe i silne: to może i młody i stary. Starsi będą mogli dać przykład, młodsi usprawnić pracę zręcznością i siłą.

Adrianna i Judyta pracujące w bibliotece zamierzają kontaktować się online z seniorami, informować, a jednocześnie zapraszać do nowych projektów, a przy okazji wypytać o najważniejsze dla nich wspomnienia, potrzeby i oczekiwania. Adrianna będzie także realizować projekt (wpierw online, docelowo jednak w niewirtualnej rzeczywistości), który polega na dostosowaniu terenów zielonych okalających jedną z bibliotek miejskich w taki sposób, by czytelnicy mogli czytać wypożyczone książki w otoczeniu kwiatów, siedząc na leżakach. To, jak będzie to miejsce wyglądać, będzie zależało jedynie od międzypokoleniowego zespołu, który go stworzy.

Anna natomiast stworzyła autorski scenariusz projektu „Być kobietą”. To projekt skierowany do różnych grup wiekowych w tym seniorów, oparty na wspomnieniach dotyczących piosenek i melodii o kobietach, które najbardziej utkwiły w pamięci. Jak mówi – „zaprosimy do projektu, porozmawiamy, udzielimy w razie potrzeby wsparcia psychologicznego i tym sposobem wzmocnimy pozytywną samoocenę uczestników i ich wiarą w siebie”. Zwieńczeniem projektu będzie wspólny występ artystyczny, ukazujący talent, zaangażowanie potencjał, radość tworzenia i poczucie dumy każdej z kobiet biorącej udział w projekcie. Wiek, wykształcenie, status zawodowy zostanie odsunięty i na ten czas zapomniany.

Co dalej? Zaproszenie

Mam nadzieję, że kulisy Archipelagu Pokoleń 2020 widziane moimi oczami zachęcą następnych edukatorów, trenerów czy nauczycieli do wzięcia udziału w kursie. Wiosenna edycja kursu praktyk między­pokoleniowych dla animatorów i edukatorów dobiega końca, jednak na szczęście dla tych, którzy nie wzięli jeszcze w nim udziału, przygotowywana jest nowa – jesienna.

Może warto już teraz zacząć się zastanawiać, czym dla Ciebie są działania międzypokoleniowe?

1. Archilepag Pokoleń – strona projektu https://archipelagpokolen.pl/o-projekcie/

2. Kurs powstał w ramach 2-letniego partnerstwa strategicznego „Archipelag Pokoleń”, sfinansowanego w ramach Kluczowej Akcji 2 unijnego programu Erasmus+. Stworzyły go 3 organizacje zajmujące się międzypokoleniowością: Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” (Polska), Beth Johnson Foundation i Linking Generations Northern Ireland (Wielka Brytania) oraz Kreisau-Initiative (Niemcy). Kurs powstał w oparciu o materiały z kursu ECIL (European Certificate in Intergenerational Learning), opracowanego przez międzynarodowe partnerstwo organizacji z Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Szwecji i Słowenii, a także z wykorzystaniem 10 lat doświadczeń konkursu dotacyjnego „Seniorzy w akcji”, prowadzonego przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Aktualna edycja kursu finansowana jest ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.

3. Działajmy międzypokoleniowo. Zbiór pomysłów na działania międzypokoleniowe (2018), L. Johnston, M. Teffel (red.), Kreisau-Initiative e.V.,Linking Generations Northern Ireland (Beth Johnson Foundation) Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę“, s. https://archipelagpokolen.pl/wp-content/uploads/2018/01/ap-lets_go_intergenerational_pl.pdf

4.  Tamże

dr Nina Woderska - Doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki. Badaczka i trenerka edukacji obywatelskiej. Animatorka działań wolontaryjnych i prosenioralnych. Dzięki połączeniu pracy samorządowca oraz realizatora projektów w organizacjach pozarządowych wszechstronnie działa na rzecz integracji międzypokoleniowej i aktywizacji społecznej. Autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych. Pracuje również jako wykładowca uczelniany. Chętnie dzieli się wiedzą nie tylko ze studentami, ale także z młodzieżą, seniorami, pracownikami korporacji czy osadzonymi w zakładach karnych. Cały czas poszukuje nowych inspiracji i zawodowych wyzwań, dlatego w 2019 roku założyła Pracownię Integracji Pokoleń. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Puk puk! Kto tam? Pułapki w myśleniu i prokrastynacja w czasie kwarantanny

(Nie) widzialna ręka – wsparcie seniorów w czasie kwarantanny

Jak stracić wolontariusza w 10 dni?

„Kocha, tuli, szanuje”. O tym, że wolontariat nie ma ograniczeń wiekowych

Grupa Aktywnych Seniorów SEPOR - seniorzy animują!