European Commission logo
Zaloguj Utwórz konto
Można wpisać wiele słów, odzielając je przecinkami.

EPALE - Elektroniczna platforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie

Blog

Wszystkie te małe rzeczy – o dostępności w sali warsztatowej

Szczególne potrzeby nie istnieją. Ale osoby z niepełnosprawnościami mogą zaspokajać pewne potrzeby w inny sposób lub potrzebować dodatkowych usług.

ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Autorzy: Agata Etmanowicz, Rafał Lis


Osoby z niepełnosprawnościami tak jak nie potrzebują – wbrew obiegowej opinii – specjalnego traktowania czy savoir-vivre’u, tak w trakcie wydarzeń i spotkań edukacyjnych, nie wykazują żadnych dodatkowych (czy szczególnych”) potrzeb. Podobnie jak reszta osób uczestniczących, nazwijmy ich tak zwanymi pełnosprawnymi, potrzebują:

  1. Czuć się bezpiecznie i komfortowo.

  2. Czuć się częścią grupy (i to niezależnie od tego, czy są ekstrawerykami_czkami czy wręcz przeciwnie),

  3. Otrzymywać informacje w sposób zrozumiały, dostosowany do ich potrzeb.

Te trzy cechy/wartości decydują – zdaniem osób, z którymi rozmawialiśmy – o ich dobrostanie w trakcie i bezpośrednio po zajęciach/warsztatach. W ich zapewnieniu pomogą informacje, które zawarliśmy w tekście Dostępny warsztat zaczyna się na długo przed wejściem do sali! oraz – oczywiście – poniżej.

Mężczyzna siedzący na wózku inwalidzkim pisze flamastrem po białej tablicy.

Photo by Ivan Samkov from Pexels

Elastyczność to cnota

Szczególne potrzeby nie istnieją. Ale osoby z niepełnosprawnościami mogą zaspokajać opisane powyżej potrzeby w inny, alternatywny sposób lub potrzebować dodatkowych usług lub narzędzi, które im to ułatwią. I Ty możesz im w tym pomóc.
Oczywiście, należy się do tego przygotować i sprawdzić, zdiagnozować możliwości osób zapisanych na spotkanie (lub mieć
plan B”, jeśli wydarzenie ma charakter otwarty). W tym pomoże odmienienie przez wszystkie przypadki” przygotowanych przez Ciebie aktywności związanych z dostępnością czy niepełnosprawnościami.

To uda się tym osobom, które ćwiczą się w elastyczności. Adaptacja zadań, przestrzeni czy materiałów najczęściej jest wyzwaniem tylko na początku dostępnościowej drogi. Potem wchodzi w krew. Poza tym, wiele z usług i narzędzi dostępu (czy ich jakości) będzie pracować na rzecz różnych grup osób, a może nawet i wszystkich obecnych.

Jakości, na które zawsze warto zwrócić uwagę

Architektura / przestrzeń

Chodzi o komfort i bezpieczeństwo. To, co zapewni swobodne przejście osobie z psem asystującym czy chodzącej przy wsparciu kul, na pewno docenią wszyscy inni. Absolutne minimum to 90 centymetrów szerokości ciągów pieszych, którymi uczestnicy_czki dostają się do sali warsztatowej oraz przemieszczają się już w jej wnętrzu.
Dobrą praktyką będzie zagwarantowanie szerszych przejść – niektóre osoby mogą potrzebować pola manewrowego o wymiarach: 150 x 150 centymetrów (zwłaszcza przy stołach, elementach interaktywnych, podczas ćwiczeń itp.). Warto o to zadbać.

Pamiętaj, że dostępne ciągi komunikacyjne pozwolą np. osobie na wózku wycofać się rakiem i po angielsku ze spotkania, jeśli nie przypadnie jej ono do gustu. To też ważne!

Wyposażenie

To, czy wszelkie używane i znajdujące się w sali warsztatowej meble są stabilne i bezpieczne, również jest bardzo ważne. Ponadto, liczą się takie jakości jak:

  • wysokości blatów, stołów roboczych czy elementów, z których trzeba coś wziąć, powinna wynosić 75-80 centymetrów,
  • stoły, w których nogi schowane” są przy rogach będą wygodniejsze np. dla osób na wózkach,
  • krzesła ważne, żeby miały oparcie i podłokietniki; chyba że przesiada się na nie osoba na wózku, wtedy podłokietniki mogą przeszkadzać (tu znów pomaga diagnoza potrzeb).

Znów czas pracuje na Twoją korzyść

Sprawdź salę przed warsztatem/szkoleniem. Przyjrzyj się temu, jak pracuje sala, jej oświetlenie, akustyka oraz wyposażenie. Zobacz, czy możesz zredukować bodźce utrudniające czytanie, słuchanie czy rozmawianie. Sprawdź ścieżki dojścia do punktów newralgicznych poza salą (toaleta, szatnia, miejsce poczęstunku) i wewnątrz sali (miejsce z materiałami, kosz na śmieci, dostęp do prądu itp.). Jeżeli jest konieczność i możliwość przesunięcia mebli, zrób to wcześniej. 

To, czego nie możesz zniwelować, opisz w informacjach dot. wydarzenia. Pomożesz w ten sposób przygotować się osobom, dla których bodźce sensoryczne są trudne.

Dostępnościowe” wsparcie

Jeśli twoją pracę wspierają dodatkowe osoby: asystenci_tki, tłumacze_czki języków migowych lub audiodeskryptorzy_rki, uzgodnij z nimi zasady współpracy i ich potrzeby przed warsztatem. Podziel się z nimi kopiami materiałów. Pozwól im przygotować się do pracy. Ich obecność nie powinna wpływać na tempo twoich działań, ale dobrze jest od czasu do czasu sprawdzić, czy wasze rytmy się zgrywają.

Jeśli jesteś tłumaczony_a na język migowy, zanim przejdziesz do kolejnego zadania lub wątku, zerknij czy to, co powiedziałeś_aś zostało już zamigane.

Sprawdź sprzęt 

Jeżeli sala wyposażona jest np. w pętle indukcyjną, to miej pewność, że podczas szkolenia będzie działać, a ty będziesz wiedział_a jak z niej korzystać. Jeżeli wykorzystywane są jakiekolwiek urządzenia (np. zestawy słuchawkowe), które zasilane są na baterie/akumulatory czy też wymagają naładowania, miej pewność, że są gotowe do użycia. W trakcie przerwy nie zapomnij o odpięciu/wyłączeniu mikrofonu.  

Popatrz na siebie oczami swoich gości_ń

Staraj się być widoczny_a i słyszalny_a. Ustawiaj się przodem do światła, nie mów też będąc skierowanym_ą do tablicy czy flipcharta i dbaj o to, żeby mikrofon nie zasłaniał ci ust. Pilnuj też porządku i kolejności wypowiedzi oraz tego, żeby osoba zabierająca głos była widoczna. Pomóc może w tym ustawienie sali w kształt litery „U”. Ponadto, mówcie pojedynczo. Wszystko to może być kluczowe dla pełnego uczestnictwa w wydarzeniu dla osób wspierających się czytaniem z ruchu warg. 

Zadbaj o wyeliminowanie dźwięków w tle np. poprzez zamknięcie okien. Jeśli pracujesz z tłumaczami_czkami języka migowego słuchaj ich podpowiedzi odnośnie ustawienia i oświetlenia sali.    

Jeśli używasz branżowego języka, wprowadzasz nowe terminy lub używasz zapożyczeń z innego języka, wyjaśniaj je (czasami wielokrotnie). Nie zakładaj, że są znane i zrozumiałe.  

Pamiętaj, że twoi goście/gościnie nie mogą robić kliku rzeczy na raz np. w tym samym czasie pracować z tyflomateriałami i cię słuchać. Albo oglądać zdjęć na prezentacji i w tym samym czasie korzystać z tłumaczenia na język migowy. Tego typu sytuacje, to jedyne momenty, kiedy twoja praca powinna przybierać alternatywny tryb.

Tłumaczenie międzyzmysłowe

Pamiętaj o ważnej właściwości świata, która dodatkowo jest bardzo ważna w dostępności. Mianowicie, jakości jednego zmysłu są przetłumaczalne na jakości drugiego zmysłu. W zasadzie cała dostępność to takie międzyzmysłowe tłumaczenie”.

  • To, co słychać, może być zapisane (możesz stosować transkrypcję, napisy rozszerzone).
  • To, co piszesz, może być udźwiękowione (możesz dbać o strukturę tekstu cyfrowego, możesz nagrywać ścieżki audio).
  • To, co widać, może być opisane (możesz dodawać audiodeskrypcję do swoich materiałów wideo).

I rzecz oczywista – im więcej zmysłów zaangażujesz podczas warsztatu – tym będzie on łatwiejszy w odbiorze dla większej grupy osób. 

Sprawdź przeszkadzajki

I znów ale. Pamiętaj, że nie wszyscy są tak samo wrażliwi na bodźce sensoryczne. Niektóre osoby mogą czuć duży dyskomfort podczas zajęć, które są bardzo stymulujące. Warto o tym uprzedzać już w momencie zapisów.

Pamiętaj, że w zasadzie całe środowisko, w którym pracujesz ma jakieś przeszkadzajki”. Gra (celowo lub nie), buczy, brzęczy, mruga, czasami pachnie. Warto się temu przyjrzeć i – znów – opisać to potencjalnym odbiorcom i odbiorczyniom warsztatu.

Czasem nie zaczynasz od zera

Niektóre przestrzenie warsztatowe są obudowane narzędziami dostępu. Coraz powszechniejsza w Polsce jest pętla indukcyjna (w salach warsztatowych raczej przenośna). Pamiętaj, żeby sprawdzać dostępność miejsc, w których pracujesz. Może to być łatwiejsze przy działaniach dla lub z podmiotami publicznymi.

Najpiękniejsze narzędzie wsparcia

Niezależnie od tego, jakie bariery identyfikujesz teraz w swojej edukacyjnej działalności, jest jedno “narzędzie”, które jest w stanie pomóc przełamać je wszystkie. To narzędzie to Ty. Ty i drugi człowiek. Rozwiązaniem, które świetnie sprawdza się podczas warsztatów i spotkań jest asysta.

Są dwa “ale”.  Pierwsze brzmi: nie każdy_a potrzebuje lub chce mieć asystenta_tkę. Wiele osób potrzebuje samodzielności lub wtopienia się w tłum, niezwracania na siebie uwagi. To bardzo ważne. Drugie “ale” ukrywa się za hasłem “umiejętności”. Dobre wsparcie to doświadczenie interpersonalne wsparte przez wiedzę i praktykę dotyczącą usług dostępu. To wymaga pracy i czasu, ale na szczęście w każdej lokalnej społeczności nie brakuje ekspertów i ekspertek w tej dziedzinie. 

Niezaprzeczalnie najlepszymi ekspertami od dostępności są osoby z niepełnosprawnościami. One najlepiej wiedzą, co jest im potrzebne. Dlatego nie bój się pytać. I przede wszystkim – nie bój się angażować ich do współpracy.

Postscriptum

Niezależnie od tego, czy chcesz kogoś wesprzeć w pracy czy w sytuacji prywatnej. Asystę zawsze zaczynamy od zadania dwóch ważnych pytań:

  1. Czy potrzebujesz mojego wsparcia? 
    I przy odpowiedzi twierdzącej:
  2. Jak mogę Cię wesprzeć?

Rysunkowy portret: Agaty i Rafała. Oboje uśmiechają się.

Agata Etmanowicz – całe zawodowe życie związana z sektorem kultury – w różnych rolach i z różnych perspektyw. Od ponad dekady, wraz z Fundacją Impact zajmuje się odczarowywaniem codziennej pracy w kulturze dzięki usytuowaniu publiczności w sercu wszystkich działań organizacji. Fundacja Impact pracuje w całej Europie zgodnie ze strategicznym podejściem audience development (budowania publiczności), ale w oparciu o filozofię audience engagement (zaangażowania publiczności). Agata Etmanowicz wspólnie z Fabryką Sztuki w Łodzi współtworzy ART_INKUBATOR – miejsce, które wspiera rozwój młodych, kreatywnych przedsiębiorców, tak lokalnie, jak i międzynarodowo. Współzałożyła Fundację Polska Bez Barier, z ramienia której m.in. koordynowała dostępność Orange Warsaw Festival. Była (i nadal bywa) producentką, realizatorką, koordynatorką, czy kuratorką projektów mniejszych i lokalnych, ale także całkiem sporych, międzynarodowych. Zdarzało jej się także zajmować polityką kulturalną – zarówno lokalnie oraz na poziomie UE, a przez parę lat negocjować z ramienia Polski w Radzie Unii Europejskiej. Jest autorką i współautorką publikacji książkowych i artykułów. agata@art-impact.pl


Rafał Lis – historyk sztuki, trener i społecznik. Aktywista na rzecz dostępnej kultury i sztuki. Szkoleniowiec i koordynator projektów w Fundacji Polska bez Barier. Współpracownik Fundacji Impact. Konsultant ds. dostępności w Teatrze Starym w Lublinie. Jeden z pierwszych koordynatorów dostępności w Polsce. Wdrażał procesy związane z dostępnością w instytucjach kultury i instytucjach wsparcia biznesu. Dostępnościowe działania rozpoczął od współpracy ze środowiskiem Głuchych i słabosłyszących przy projektach dotyczących sztuki w przestrzeni publicznej. Autor audiodeskrypcji dzieł sztuki i architektury. Współtwórca publikacji w tekście łatwym do czytania i rozumienia, w tym przewodników po instytucjach kultury oraz przestrzeniach publicznych. Edukator specjalizujący się we współpracy ze środowiskiem osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi lub kondycją ze spektrum autyzmu. Członek Sieci Liderek i Liderów Dostępności przy Fundacji Kultury bez Barier. Laureat 1. Edycji Stypendium im. Bogny Olszewskiej. Współpracował między innymi z Europejską Fundacją Kultury Miejskiej, Galerią Labirynt w Lublinie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, CSW Łaźnia w Gdańsku, Muzeum Emigracji w Gdyni oraz Gdańskim Inkubatorem Przedsiębiorczości STARTER. lis@art-impact.pl


Pracujesz z osobami zagrożonymi wykluczeniem cyfrowym? Działasz na rzecz włączenia społecznego lub aktywizacji osób niepełnosprawnych? 

Szukasz sprawdzonych metod i narzędzi, które możesz wykorzystać w pracy w zakładach karnych lub domach pomocy społecznej?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! 


Zobacz także:

Wywiad EPALE: Potencjał tkwiący w kulturze dostępnej. O wyzwaniach dla edukatora i edukatorki

O dostępności opowiadać dostępnie

Dostępny warsztat zaczyna się na długo przed wejściem do sali!

Likeme (1)