Współczesna rola instytucji kultury, a zaangażowanie społeczności

ok. 4 minuty czytania – polub, linkuj, komentuj!
Od jakiegoś czasu wiadomo, że jeśli instytucja kultury chce być ważnym miejscem dla swojej publiczności, nie może egzystować jako samotne wyspa w odcięciu od tego, co dzieje się wokół niej. To duża zmiana dla wielu organizacji, które swoje działania opierają na prezentacji kolekcji czy narracji na związany z instytucją temat, a w pierwszej kolejności przed tym wyzwaniem stanęły muzea. Międzynarodowa Rada Muzeów ICOM w 2022 roku ogłosiła nową definicję muzeów, które poza swoją podstawową funkcją związaną z opieką i prezentacją dziedzictwa kulturalnego mają być „otwarte dla wszystkich, powszechnie dostępne i niewykluczające, muzea promują różnorodność i zrównoważony rozwój. Swoją działalność i sposoby komunikowania opierają na zasadach etyki, profesjonalnej rzetelności i społecznej partycypacji.” Dodany fragment o udziale publiczności w tworzeniu tego, co oferuje instytucja nie pozostawia wątpliwości – musimy otworzyć się na naszych odbiorców, słuchać ich i angażować w nasze działania i koniec końców, dawać naszej publiczności możliwość zabrania głosu.
Fot. Maciek Jazwiecki, POLIN
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN opowiada historię 1000 lat polskich Żydów i to przyjmuje jako punkt wyjścia do swojej działalności: „(…) bierzemy odpowiedzialność za pokazanie wielowymiarowej historii Żydów polskich jako żywej i znaczącej dla współczesności, zmieniającej myślenie i emocje. Chcemy być muzeum krytycznym, dostępnym i otwartym na współpracę.” Druga część cytatu z dokumentu zawierającego misję i wizję muzeum pokazuje jednak od razu kierunek, w którym chcemy podążać, realizując nasze działania: współczesność, dostępność, otwartość i współpraca.
Prowadzimy stałą ewaluację naszych działań wśród odbiorców naszych wystaw czy dużych projektów takich jak Akcja Żonkile, ale także wśród uczestników bardziej kameralnych kursów czy szkoleń. Nasze obserwacje i informacja zwrotna od publiczności stają się podstawą do budowania programu na kolejne lata i wprowadzania zmian do cyklicznych działań. Corocznie poddajemy analizie nasze działania i program wydarzeń, żeby móc realizować je w sposób jak najbardziej odpowiadający naszej publiczności i angażujący ją w jego współtworzenie.
Niezwykle istotne są dla nas działania prowadzone przy uczestnictwie osób spoza miejsca naszej siedziby. Programy dla lokalnych liderów i liderek realizujemy z założeniem, że są osobami eksperckimi, które my jako duża instytucja powinniśmy nie tylko wzmacniać, ale też możemy się od nich uczyć. Posiadają dużą większą wiedzę i doświadczenie związane z tym, jak działać w mniejszych miejscowościach i z jakimi wyzwaniami spotykają się tam nasi odbiorcy. Realizując program poza Warszawą, opieramy się zawsze na ich wiedzy i perspektywie a naszemu programowi często towarzyszą działania realizowane bezpośrednio przez lokalnych aktywistów i aktywistki.
Muzeum prowadzi działania online skierowane nawet do najmniejszych ośrodków w Polsce, dzięki temu osoby o utrudnionym dostępie do kultury mogą skorzystać z naszej oferty edukacyjnej - są to m.in. seminaria dla bibliotekarzy dot. edukacji wielokulturowej, warsztaty edukacyjne online dla szkół, itp. Realizujemy też działania lokalne, których efektem są projekty uczniowskie wokół historii polskich Żydów. Jednym z przykładów jest nowoczesne narzędzie (gra dydaktyczna), które przekazujemy bezpłatnie szkołom podstawowym wraz ze szkoleniami dla młodzieży i rad pedagogicznych, dzięki czemu uczniowie poznają elementy kultury żydowskiej i są zachęcani do prowadzenia własnych działań wokół lokalnej historii Żydów.
Ważne jest dla nas też tworzenie przestrzeni, w których osoby aktywistyczne wymieniają się doświadczeniami, dobrymi praktykami, wyzwaniami. Staramy się to robić poprzez długofalowe kursy edukacyjne, które pozwalają stworzyć możliwość do lepszego poznania się. Organizujemy też wyjazdy wspierające lokalne inicjatywy: osoby pracujące w muzeum odwiedzają lokalne organizacje a przebieg wizyty ustalany jest wspólnie z zapraszanymi aktywistami/aktywistkami - mogą to być warsztaty, lub po prostu spotkanie i omówienie na miejscu kontekstów działań związanych z wielokulturowym dziedzictwem.
Innym obszarem, który jest dla nas niezwykle ważny są działania z przedstawicielami różnych pokoleń i osób z różnym doświadczeniem, w tym migranckim. W pracy z młodymi ludźmi ważne jest dla nas budowanie kompetencji międzykulturowych i umiejętności współpracy w różnicowanych grupach. Organizujemy m.in. długofalowe kursy edukacyjne, które są przestrzenią spotkania osób z Polski i osób z doświadczeniem migracji z innych krajów. Jednym z najważniejszych aspektów kursów jest budowanie relacji między młodymi ludźmi, którzy mieszkają w tym samym mieście, a nie mają szansy się spotkać, bo żyją w różnych „bańkach”. Tworzenie programu dla osób z różnym doświadczeniem, w tym dla seniorów, młodzieży czy osób z niepełnosprawnością lub doświadczeniem migranckim nie ma szans powodzenia bez otwarcia się na tych odbiorców i tworzenia programu wspólnie z nimi, przy wykorzystaniu odpowiadających im narzędzi i na istotne dla nich tematy.
Realizujemy także działania, które zarówno pod względem tematyki, jak i formuły są szeroko dostępne dla naszych odbiorców. Z jednej strony są to działania bezpłatne czy w formule online, umożliwiające dostęp do przekazywanych treści bez konieczności obecności na miejscu. Z drugiej są to nowe formuły niezwiązane tradycyjnie z muzealnictwem, jak programu artystyczne czy działania kulinarne.
Program naszej działalności poddajemy ciągłej ewaluacji i nieustannie zastanawiamy się, jak możemy być bliżej naszej publiczności. Nie udałoby się to nigdy bez udziału jej samej w tym procesie i mamy wielką nadzieję, że będzie go z nami współtworzyć.
Interesujesz się edukacją kulturową dorosłych? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form w obszarze edukacji muzealnej?
Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!
Zobacz także:
Niezbędnik projektowania partycypacyjnego - scenariusze uwrażliwiające
Nie tylko "co", ale także "jak". Modele tworzenia wystaw i ich edukacyjny potencjał
Komentarz
Zaangażowanie społeczności
Zaangażowanie społeczności i ułatwianie dostępu do kultury, to dziś niezbędne elementy działań kulturalnych. Świetne jest to, że realizują Państwo działania edukacyjne dla osób spoza Warszawy. Każda taka inicjatywa jest bardzo cenna.
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
Bardzo interesowałyby mnie…
Bardzo interesowałyby mnie konkretne rozwiązania. Jak prowadzona jest ewaluacja? Jakich narzędzi używacie? Jak wyglądają spotkania on-line z mniejszymi społecznościami? Warto poznać sprawdzone rozwiązania. Zachęcam :)
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
oddolność i ewaluacja
Bardzo cenna inicjatywa docierania z działaniami kulturalnymi do małych społeczności. Warty podkreślenia jest model angażowania uczestników w działania. Widać dużą otwartość na informację zwrotną, co będzie przekładać się na wdrażanie opracowanych rekomendacji w przyszłości.
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
W kontekście przywołanej…
W kontekście przywołanej nowej definicji muzeum przyjętej przez ICOM, zastanawiam się na ile pojęcie partycypacji znalazło swoje praktyczne odniesienie do działalności wystawienniczej i kolekcjonerskiej Muzeum Polin? Wszystkie wymienione przykłady, skądinąd bardzo cenne, dotyczą zasadniczo szeroko rozumianej działalności edukacyjnej muzeum. Podczas gdy, autentyczna i pogłębiona zmiana podejścia do publiczności ma miejsce raczej wówczas, kiedy dotyczy tradycyjnego "rdzenia" działalności muzeum, czyli funkcji gromadzenia zbiorów i programu ekspozycji. Stąd interesuje mnie, czy na przykład, wspomniana współpraca z lokalnymi liderami i liderkami (nie mam tu na myśli ekspertów/ek zewnętrznych, zawodowo specjalizujących się w tematyce bliskiej programowi merytorycznemu muzeum) dotyczy również faktycznej możliwości wpływania na priorytety kolekcjonerskie i zakres tematyczny wystaw, które dotykają ważnych dla lokalnej/ych społeczności problemów? Jeśli tak, to byłbym ciekaw szczegółów.