ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Większość edukatorów zna przypisywane Konfucjuszowi słowa: „Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem”.

Dziś, gdy nauczyciel przestaje być jedynym źródłem wiedzy i staje się facylitatorem procesu uczenia się, warto dodać do tej maksymy jeszcze jedno zdanie: „Cofnij się, a ja będę działać”.

Rolą współczesnego edukatora coraz częściej przestaje być przekazywanie wiedzy, a jego głównym zadaniem staje się inspirowanie, angażowanie i wspieranie uczących się. 

Jak angażować młodych dorosłych w proces uczenia się? Najlepiej spytać ich samych.

Perspektywa młodych dorosłych – czego oczekują w procesie studiowania?

Skorzystałam z Raportu „Indywidualne potrzeby edukacyjne studentów”[1] przygotowanego przez członków Organizacji Studenckiej TuTech działającej przy Politechnice Wrocławskiej. Przeprowadzili badania wśród ponad 600 studentów trzech wrocławskich uczelni, pytając ich o oczekiwania.Wskazane w raporcie badane potrzeby pogrupowałam w cztery kategorie: 

1. Potrzeby związane z autonomią:

• możliwość samodzielnego ułożenia planu zajęć

• możliwość wyboru sposobu zaliczenia (np. ustne czy pisemne) 

• możliwość wyboru treści omawianych na zajęciach

• możliwość realizacji własnych projektów naukowych

• możliwość zarządzania swoim czasem

2. Potrzeby wspierające rozwój:

• mała liczebność grupy zajęciowej

• możliwość rozwoju kompetencji miękkich 

• indywidualne podejście prowadzącego wobec studenta uwzględniające jego możliwości i potrzeby 

• rozwijanie umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów 

• rozwój kreatywności 

• cykliczne zajęcia skupiające się na realizacji wyznaczonych przez studenta celów 

• wsparcie w rozwoju osobistym

• bardziej nowoczesne metody szkolenia

3. Potrzeby dotyczące z poczucia bezpieczeństwa i nawiązywania relacji:

• zapewnienie bezpiecznej przestrzeni na wyrażanie własnego zdania

• potrzeba działania w grupie i nawiązywania znajomości z innymi studentami 

• dobra komunikacja na drodze student prowadzący

4. Potrzeby związane z poczuciem sensu i celu:

• bardziej precyzyjny cel i zakres zajęć

• zdobycie umiejętności praktycznych

• wsparcie w rozwoju dalszej kariery 

• dostosowanie sposobu prowadzenia kursów do potrzeb studentów

Te cztery obszary harmonizują z teorią samodeterminacji[2] oraz koncepcją sytuacji edukacyjnej według Jaca Jakubowskiego[3].

Znając te potrzeby warto poszukać sposobów na ich zaspokojenie. Jeśli chodzi o metody angażujące uczestników i rozwijające kompetencje społeczne, to dzieliłam się już z czytelnikami Epale wieloma ze stosowanych przeze mnie. Dziś chcę się przyjrzeć podejściu, jakie podsuwa nam neurodydaktyka.

Perspektywa neurodydaktyczna:

„Neuro – czyli mózg, dydaktyka – czyli nauczanie, w połączeniu otrzymujemy dziedzinę koncentrującą się na tym, jak nasz mózg się uczy. Praktycznym zastosowaniem wniosków płynących z jej badań są materiały dydaktyczne i metody nauczania przyjazne mózgowi – skuteczne, przyjemne i zoptymalizowane pod kątem odbiorcy”[4].

We wskazówkach dla edukatorów, które można znaleźć w wykładzie Marka Kaczmarzyka[5] znajdziemy nawiązania do potrzeb, które wymienili studenci.

Krótki poradnik dla dydaktyka, który chce zostać neurodydaktykiem 

Choć uczący się musi wykonać pracę, aby nauczyć się nowych treści czy umiejętności, nie wszystko zależy tylko od niego. Co jest w obszarze wpływu edukatora? 

Wskazówki te można podzielić na trzy kategorie:  

1. Związane z tworzeniem warunków sprzyjających uczeniu się:

• Buduj relację: twoje zaangażowanie i pozytywne emocje wpływają na aktywację neuronów lustrzanych studentów. „Jeśli postawa nauczyciela, jego gesty, brzmienie głosu zdradzają zaangażowanie, neurony lustrzane uczniów mogą wzbudzić analogiczne stany w ich mózgach”.

• Motywuj poprzez nadawanie znaczenia: wyjaśnij praktyczne zastosowanie wiedzy, które pomoże studentom zrozumieć cel i sens nauki.

• Proponuj zadania praktyczne: angażuj studentów w dyskusje, prace grupowe i ćwiczenia wspierające rozwój kompetencji społecznych.

• Wzmacniaj autonomię: zachęcaj do samodzielnego poszukiwania informacji i podejmowania decyzji.

2. Dotyczące sposobów prezentowania treści, tak aby wspierać ich zapamiętywanie przez słuchaczy:

Zarządzaj uwagą:

• średni czas skupienia uwagi słuchacza to 10–15 minut. Po tym czasie wprowadź „reset” uwagi, np. poprzez zmianę tonu, anegdotę, czy historię,

• mów dynamicznie, unikaj zbyt wolnego tempa, które może rozpraszać słuchaczy,

• włączaj pytania lub zadania wymagające aktywnego myślenia.

Prezentuj treści efektywnie:

• staraj się nie przeciążać pamięci roboczej słuchaczy – używaj prostego języka i krótkich zdań,

• prezentuj informacje w krótkich blokach tematycznych, powiązanych logicznie, aby ułatwić ich przyswajanie,

• korzystaj z wizualizacji, przykładów i gestów wspierających przekaz.

Wykorzystuj mechanizmy pamięci:

• łącz naukę z emocjami, aby zwiększyć zapamiętywanie. „Strach oraz nadmierna presja zmniejszają zdolność zapamiętywania. W celu wsparcia procesu zapamiętywania należy wykorzystać pozytywne emocje.”[6],

• regularnie powtarzaj kluczowe informacje, aby przenieść je do pamięci długotrwałej,

• zachęcaj do mentalnych symulacji działań (np. rozwiązywanie problemów w wyobraźni).

3. Związane z rozwojem autorefleksji edukatora (prawdopodobnie najważniejsza kategoria, od której warto zacząć). Skoro zmieniają się warunki i potrzeby w zakresie uczenia się: dostępność źródeł wiedzy, rozwój sztucznej inteligencji, zmiany na rynku pracy, to warto zrobić „audyt” własnego warsztatu dydaktycznego. Jak to zrobić? Oto moje propozycje:

• nagrywaj swoje lekcje i analizuj je, aby zidentyfikować, co możesz poprawić,

• regularnie pytaj studentów o ich odczucia dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, 

• dziel się i wymieniaj wątpliwościami oraz dobrymi praktykami z innymi edukatorami, 

• zaproś doświadczonego edukatora na swoje zajęcia w charakterze życzliwego obserwatora, który da ci rozwojową informację zwrotną.

Które z tych wskazówek już stosujesz, a które chcesz wdrożyć?

Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego  i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.

Jesteś trenerem, szkoleniowcem? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie najciekawsze artykuły na temat pracy trenera dostępne na polskim EPALE

Zobacz także:

Jak dobrze zacząć i skończyć zajęcia edukacyjne?

Twórz, ucz się, zapamiętuj: Mapa myśli w praktyce

Tutoring jako proces wspierający rozwój odporności psychicznej

Tutoring artystyczny: sztuka rozwijania talentu, kreatywności i uważnego obserwowania otaczającej rzeczywistości

Poza klasyczną burzą mózgów: Odkryj, eksperymentuj, inspiruj!

Karty na stół: poker kryterialny dla edukatorów 

Źródła: