ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Na początku wypada odnieść się do samego pojęcia „współtworzenie” („co-creation”). Otóż koncepcja współtworzenia zakłada wykorzystywanie w procesie edukacji działań artystycznych i kulturalnych, integrujących osoby pochodzące z różnych grup społeczno-ekonomicznych, które w życiu codziennym mają trudność we wzajemnym „spotkaniu się”, poznaniu i porozumieniu.

^{Źródło: archiwum projektu}

Współtworzenie powinno łączyć w sobie działania, które będą miały charakter:

• międzyspołecznościowy (włączając osoby zagrożone wykluczeniem społecznym z różnych powodów)

• międzypokoleniowy (łącząc różne generacje osób uczących się, także w ramach mocno zróżnicowanej grupy osób dorosłych)

• międzyregionalny (łącząc mieszkańców dysponujących doświadczeniem życia w różnych ośrodkach miejskich, mniejszych miastach, czy też wsiach i obszarach defaworyzowanych lub z problemami strukturalnymi)

• międzykulturowy (włączając osoby z różnych grup etnicznych, mniejszości)

• międzyeuropejski (obejmujący działania międzynarodowe, gdzie możliwość poznania różnych perspektyw i tradycji europejskich będzie pomagać tworzyć europejską przestrzeń edukacyjno-kulturalną). Idea ko-kreacji jest rozwinięciem koncepcji uczenia się dorosłych, stworzonej przez Mikołaja F.S. Grundtviga, zakładającej przygotowanie do przyjęcia praw i obowiązków wiążących się z życiem w społeczeństwie demokratycznym.

Pora odnieść się krótko do najważniejszego elementu, jaki wpływa na możliwość współtworzenia. To rzecz jasna umiejętność komunikowania się. Jednak nie rozumiana tylko jako wymiana informacji, lecz jako wzajemne zrozumienie. Nie wystarczy nadać komunikat, trzeba mieć pewność, że zostanie on właściwie odebrany i zrozumiany. Często znajdujemy się w sytuacji, gdzie będąc w grupie mówimy do siebie, ale niekoniecznie się rozumiemy. Niewątpliwie wpływa na to zróżnicowany charakter mających ze sobą współdziałać ludzi, ich zróżnicowane perspektywy życiowe. Idea współtworzenia ma umożliwiać odnalezienie się osobom uczącym się, ale także edukatorom, „we wspólnej opowieści”. Działania edukacyjne oparte o współtworzenie mają rozwijać dyskusję, ekspresję, poszerzać horyzonty myślowe i zmieniać perspektywy osób biorących udział w procesie edukacyjnym.

Niewątpliwym problemem, jaki stanowi największą barierę we współtworzeniu jest język, którym się posługujemy. Ważnym czynnikiem jest język instytucjonalny, specjalistyczny, jakim posługują się organizacje będące uczestnikiem lub organizatorem działań opartych o ideę współtworzenia. To właśnie ten czynnik utrudnia nam porozumienie się, co tworzy sytuację ekskluzywności, będąc podstawą procesu wykluczania.

Dodatkowymi czynnikami, które mogą wpływać na brak lub trudności współtworzenia są:

• odmawianie drugiej osobie głosu lub podmiotowości

• źle pojęta równość

• stosowanie modelu instytucjonalnego w budowie procesu współtworzenia

• zróżnicowanie poziomu ekspresyjności uczących się

• relatywizacja pojęć

• wyłącznie korzystanie z potencjału liderów.

Proces edukacji oparty o ideę współtworzenia stanowi swoistą alternatywę dla narastającej tendencji indywidualizacji życia. Chyba najważniejszą zmianą myślenia w procesie współtworzenia jest przejście od „posiadania wiedzy” w klasycznym układzie instytucji edukacyjnych do podejścia „pomóż mi się rozwinąć, uczestnicz w mojej edukacji”. W tym momencie możemy zastanowić się nad problemem bycia „producentem wiedzy”. W edukacji opartej o model współtworzenia wszyscy jesteśmy „producentami wiedzy”, bowiem każdy posiada jakiś jej zasób, a to oznacza zmianę paradygmatu – brak „dyktatury specjalistów”.

Ko-kreacja to proces szukania nowego sposobu wdrożenia współpracy pomiędzy osobami uczącymi się i edukatorami. W tym procesie szukamy tak naprawdę nowych relacji, wyzwolenia myślenia, to wyjście z pozycji konsumenta wiedzy i poważne potraktowanie odbiorcy/twórcy treści edukacyjnych. Proces ko-kreacji zapobiega defragmentacji i utracie wiedzy, ale także wzmacnia poczucie solidarności, a przede wszystkim pozwala podejmować decyzję wspólnie i wspólnie ją akceptować.

^{Źródło: archiwum projektu}

W tym miejscu dochodzimy do najistotniejszego elementu procesu edukacji i nauczania wzajemnego, czyli czynnika zaufania pomiędzy dorosłymi osobami biorącymi udział w tym procesie. Na zaufanie niewątpliwie wpływa dostępność uczestniczenia w działaniach edukacyjnych. Równie ważne jest ukształtowanie wspólnych celów, lecz te mogą powstać tylko gdy postaramy się zrozumieć inne osoby uczące się. Na poziom realizacji działań edukacyjnych opartych o ideę współtworzenia wpływają także: chęć uczenia się, w tym uczenia się od innych, oraz zwykła, ludzka ciekawość.

Niniejsze konkluzje są efektem uczestnictwa w kursie zorganizowanym dla kadry edukacji osób dorosłych w styczniu 2022 r. w Wiedniu przez organizację przyjmującą – EDUCULT, w ramach projektu: „Współtworzenie jako wsparcie uczenia się przez całe życie”, dofinansowanego ze środków Programu Erasmus+ na lata 2014-2020. Projekt był realizowany przez konsorcjum trzech organizacji: Fundację Alternatywnych Inicjatyw Edukacyjnych (lider), Stowarzyszenie Działań Lokalnych SPICHLERZ i Stowarzyszenie Podkultura.

Zobacz także:

A jednak się da! Czyli o współpracy lokalnej

Budowa sieci współpracy – nowe narzędzie dla menadżera projektów międzynarodowych

Edukacja i Kultura – „wespół w zespół”

Lousada – małe laboratorium sieciowania

Edukacja dorosłych – droga do aktywności i zrównoważonego rozwoju