Portal EU Skills Panorama to narzędzie prowadzone przez Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego (Cedefop). Znajdują się na nim wyniki krótko- i średnioterminowych analiz zapotrzebowania na umiejętności w krajach europejskich. Prognozy są opracowywane na podstawie danych pochodzących z krajów UE i gromadzonych przez unijne instytucje. Najnowsze dane dotyczą zmian w strukturze zatrudnienia do 2030 r. i obejmują 17 kategorii zawodów niskiego, średniego i wysokiego poziomu kwalifikacji. Do opracowania wyników wykorzystano analizy ofert pracy udostępnianych online oraz sprawozdania dotyczące zatrudnienia, zmian demograficznych, technologicznych i gospodarczych w Europie.

Kto będzie aktywny zawodowo?

Prognozy Skills Panorama wskazują, że do 2030 r. gospodarka UE będzie rosła w niewielkim tempie (do 2026 r. wzrośnie o 2,6%, a w kolejnych latach nastąpi łagodne spowolnienie). Populacja w wieku produkcyjnym w Europie wzrośnie o 3,5%, jednak w niewielkim stopniu przełoży się to na wzrost liczby pracowników (0,6%). Najwyższy wzrost zatrudnienia odnotują: Cypr, Irlandia, Luksemburg, Malta i Hiszpania, natomiast w Bułgarii, Grecji, na Łotwie i Litwie wskaźniki zatrudnienia będą spadać. Na poziomie UE aktywność zawodowa nieznacznie spadnie (-1,6 pkt proc.), a tylko w kilku krajach (Węgry, Dania, Holandia i Finlandia) oczekuje się niewielkiej pozytywnej zmiany.

Ujemne wskaźniki aktywności zawodowej wynikają ze zmian demograficznych. Liczba najmłodszych pracowników (25–34 lata) – mimo bardzo dużej aktywności zawodowej – będzie spadać. Prognozowany jest również spadek liczby starszych pracowników (45–49 lat), równie aktywnych na rynku pracy. Najsilniej zmiany te odczują to Włochy i Łotwa (rocznie o -1,5%). Jednocześnie oczekuje się znacznego wzrostu liczby pracowników o tradycyjnie niskim współczynniku aktywności zawodowej (60+). Podwyższenie wieku przejścia na emeryturę, które wdrożono w wielu krajach europejskich, mimo że zwiększy wskaźniki aktywności zawodowej, to nie na tyle, by zrównoważyć zapotrzebowanie pracodawców na pracowników.

Z czego wynikają zmiany w strukturze zatrudnienia?

Nieznaczny wzrost zatrudnienia w najbliższych latach można wytłumaczyć kilkoma czynnikami:

- tendencjami w gospodarce (tj. rozwój branż wpływających na wzrost gospodarczy),

- przesunięciami zatrudnienia między sektorami (rozwój usług kosztem przemysłu),

- zmianami w strukturze zawodowej w sektorach (niektóre zawody są bardziej uniwersalne i lepiej dostosowują się do specyfiki sektora niż inne – dotyczy to np. osób pracujących jako edukatorzy, sprzedawcy czy wdrażających nowe technologie),

- automatyzacją zadań (wpływająca na redukcję miejsc pracy),

- zmianami demograficznymi (starzenie się społeczeństw i zastępowanie pracowników przechodzących na emeryturę przez pokolenia wchodzące na rynek pracy).

Przechodzenie od produkcji przemysłowej do usług wywoła w gospodarce UE wzrost popytu na zawody wymagające wysokich kwalifikacji (np. w kategorii Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i kultury i pokrewni czy wśród Kierowników). Jednak niektóre zawody wymagające średnich i niskich kwalifikacji, np. w obszarze obsługi klienta, również skorzystają ze zmian sektorowych z uwagi na łatwość dostosowania się do potrzeb branży. W ujęciu ogólnym postęp technologii, zwłaszcza informacyjno-komunikacyjnych, będzie miał negatywny wpływ na strukturę wielu nisko wykwalifikowanych grup zawodowych (szczególnie w Danii, Hiszpanii, Francji i na Łotwie). Szacuje się również, że zawody związane z sektorem przetwórstwa spożywczego i produkcją przemysłową (np. rolnicy, rybacy, operatorzy maszyn), ucierpią z powodu niekorzystnych zmian sektorowych.

Najwięcej miejsc pracy w UE zostanie utworzona dla pracowników biurowych (łączne zapotrzebowanie wyniesie 10,5 mln miejsc pracy do 2030 r.), a także dla specjalistów z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i kultury (9,7 mln). Jednocześnie powstanie wiele ofert pracy w zawodach wymagających średnich kwalifikacji, takich jak sprzedawcy (8 mln), pracownicy usług osobistych i ochronnych (7,7 mln). Największy popyt na te ostatnie będzie notowany na Cyprze, Malcie i we Francji. Najwyższy roczny wzrost zatrudnienia będzie obserwowany w sektorze usług, w tym przede wszystkim: telekomunikacyjnych, reklamie i badaniach rynku, działalności kulturalnej (np. w bibliotekach, archiwach, muzeach). Natomiast największy ubytek miejsc zatrudnienia będzie widoczny w przemyśle, głównie w górniczym i wydobywczym.

A Ty masz kwalifikacje przyszłości?

Większość miejsc pracy, które powstaną do 2030 r., będzie wymagać średniego poziomu wykształcenia, a około 43% miejsc – wykształcenia wyższego. Najmniejsze zapotrzebowanie na pracowników wysoko wykwalifikowanych będzie notowane w Portugalii, Niemczech, Austrii i Rumunii, a największe w Polsce, Irlandii i na Cyprze (dotyczy to ponad 50% ofert pracy). W tym samym okresie blisko 11% wszystkich ofert pracy będzie skierowanych do osób mających niskie kwalifikacje (przeważnie w Portugalii, Danii i Rumunii).

Wśród 17 kategorii zawodowych zbadanych w ramach Skills Panorama sprawdzano również opinie na temat zapotrzebowania na umiejętności. Wśród najczęściej wymienianych – bez względu na poziom kwalifikacji – znalazły się: zbieranie i analiza informacji (w 13 na 17 kategoriach), samodzielność i niezależność (11), a także kreatywność (7), umiejętność posługiwania się technologiami ICT (6) i rozwiązywania problemów (5).