Czy rzeczywiście uczymy się więcej formalizując uczenie się dorosłych?
Chciałbym podzielić się krytycznym spostrzeżeniem dotyczącym rozróżnienia na uczenie się formalne, pozaformalne i nieformalne. Chodzi nie tyle o samo rozróżnienie (choć dyskusyjne), ile o tendencję do formalizowania tego, co jest pozaformalne i nieformalne.
Niektóre rzeczy wymykają się próbie nadania im formalnego charakteru i zdefiniowania. Posłużmy się przykładem poruszającego dzieła czy inspirującej sztuki. Czy jesteśmy w stanie w pełni oddać słowami, co widzimy na płótnie czy na scenie? Opisane słowami mogą stracić na urodzie, wartości, inspirującym charakterze i znaczeniu (jeszcze nigdy nie zdarzyło mi się zobaczyć kogoś płaczącego przy czytaniu streszczenia opery czy obwoluty książki).
Nie będę otwierać teraz filozoficznej debaty (a zainteresowanych zachęcam do wygooglowania Hansa-Georga Gadamera), niemniej to samo dotyczy uczenia się: czy możemy w pełni uchwycić w słowach to, czego uczniowie się nauczyli? Najprawdopodobniej nie, i wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę, a mimo to nadal staramy się na wszystkie sposoby nadać uczeniu się formalny charakter i zdefiniować je.
Formalne, pozaformalne i nieformalne? Co je różni?
Zacznijmy od odświeżenia terminologii. Komisja Europejska w swoim „Memorandum w sprawie uczenia się przez całe życie” (KE, 2000) rozróżnia:
- Uczenie się formalne prowadzące do zdobycia uznanych dyplomów i kwalifikacji. Formalne uczenie się dorosłych zapewniają publiczne instytucje edukacyjne dla młodych ludzi, publiczne instytucje ukierunkowane na osoby dorosłe, organizacje pozarządowe, organizacje lokalne i świadczeniodawcy komercyjni.
- Uczenie się pozaformalne zazwyczaj nieprowadzące do zdobycia formalnych świadectw. Odbywa się w różnorodnych warunkach, w instytucjach kształcenia formalnego oraz w szerokiej gamie pozarządowych organizacji non profit, w tym w organizacjach społeczeństwa obywatelskiego. Faktyczne miejsca uczenia się to: instytucje edukacyjne takie jak szkoły podstawowe, średnie i uczelnie wyższe; szkoły zawodowe, stowarzyszenia edukacyjne, uniwersytety ludowe, ośrodki przy kościołach, związki zawodowe, instytucje powołane przez partie polityczne przy izbach handlowych, stowarzyszenia zawodowe, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia pracodawców, edukacja komercyjna i firmy szkoleniowe; siedziby organizacji społeczeństwa obywatelskiego; publiczne i prywatne muzea i biblioteki; domy i ośrodki kultury oraz centra rekreacji. Pozaformalne uczenie się dorosłych odbywa się także na odległość, za pośrednictwem mediów wirtualnych, a także całego mnóstwa innych form.
- Uczenie się nieformalne będące naturalnym komponentem codziennego życia. W odróżnieniu od uczenia się formalnego i pozaformalnego niekoniecznie zachodzi w sposób zamierzony, a przez to może nie być rozpoznawane jako to, które wzbogaca wiedzę i umiejętności.
Tendencje w kierunku formalizacji uczenia się
Istnieje tendencja do formalizacji uczenia się. Jej najbardziej wyrazistym przejawem jest opracowanie ram kwalifikacji oraz systemów akredytacji nabytej wcześniej wiedzy i doświadczeń. Obydwie inicjatywy opierają się na założeniu, że uczenie się można opisać w kategoriach efektów uczenia się.
Myślenie w kategoriach efektów uczenia się nie jest rzeczą złą. W przybliżeniu wyjaśnia, czego ludzie się uczą, koncentruje się na rozwijaniu programów uczenia się i umożliwia uznawanie wcześniej nabytej wiedzy zgodnie z ustalonymi normami.
Ale czy dzięki formalizacji faktycznie zdobywamy większą wiedzę?
Obawy budzi fakt, że kładąc nacisk na uczenie się definiowalne w kategoriach efektów uczenia się, mamy tendencję do zapominania, że znaczna jego część wymyka się definicji, co skutkuje zawężeniem koncepcji uczenia się.
A przecież liczy się to, czego nie można policzyć! Przyjmując ten punkt widzenia, czy nie powinniśmy obrać innej drogi? Jeżeli naprawdę dążymy do integracji uczenia się i życia, to może powinniśmy ograniczyć formalizację i sprawić, by środowisko życia i pracy stało się środowiskiem uczenia się, w którym uczący się nie są świadomi, że nabywają nową wiedzę, umiejętności i kompetencje.
W ten sposób wszyscy możemy uczyć się nieco więcej przez cały czas – nawet jeżeli nie zostanie to zdefiniowane jako formalne efekty uczenia się.
____________
Simon Broek brał udział w kilku europejskich projektach badawczych poświęconych edukacji, zagadnieniom rynku pracy i działalności ubezpieczeniowej. Pełnił rolę doradcy Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i europejskich agencji w zakresie kwestii dotyczących polityki edukacyjnej, uczenia się przez całe życie i rynku pracy. Jest partnerem zarządzającym w Instytucie Wsparcia Polityki im. Ockhama.
Komentarz
Could learning outcomes have a formalising effect on learning?
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
Tak dla klasyfikacji, nie dla wartościowania.
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
more formalisation only where it is useful
I can only agree on the remarks given in the article above. Formalisation is a highly important topic of the field of adult education. As I have analysed the effects of a learning offerings (Grundtvig Learning Partnerships) myself, I am convinced about of the efficaciousness of potential learning environments with a small extent of formalisation have for adult learner.
It is not only that these kind of learning offerings are highly individualized - that is to say, customised on a level you barely create by keep formalising learn settings but also that they imply a very low-threshold access to education.
Accordingly, there is a risk in overemphasising the need for more regulation and formalisation, which ought not be underestimated. Developing common educational standards in Europe by sharing values and norms is an important instrument to achievement greater equality of opportunity and comparable results in education. But in so doing, the need for individual access to and treatment in education must not be lost from sight.
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
You said everything:"the need
You said everything:"the need for individual access to and treatment in education must not be lost from sight."
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
yes
Yes. In my opinion it's important to formalise the learnings. Adults want it and they feel that it's more serious if we do it on this way. Otherwhise they feel that they dont need to send them kids to school. We just has to see how we formalise the process but it's very important that it's clear.
On my professional experiences with adults the point was always if we need to transform an experience more than this. If the experience is enought in the knowledge process.