Vanwaar je interesse in ‘derde plaatsen’?

Antoine Burret: Ik werkte in Roemenië en Servië in Franse instituten en lokale verenigingen voordat ik een Unesco-masteropleiding deed in Belgrado over cultureel beleid in landen in transitie (in samenwerking met de Universiteit van Grenoble-Alpes en de Universiteit van Lyon). In 2010 doken er in Frankrijk nieuwe soorten ontmoetingsplaatsen op, zoals hackerruimtes, fablabs en coworkingruimtes; de zogenaamde ‘derde plaatsen’ waar het idee van ‘doen’ of 'maken' werd gecombineerd met 'gezelligheid'. Ik begon toen aan een thesis in de sociologie om het ontstaan te begrijpen van deze derde plaatsen in Frankrijk, Zwitserland en België. Ik werkte met verschillende gemeenschappen (communities) om het ‘Manifest van derde plaatsen’ te schrijven in 2013. Vervolgens publiceerde ik in 2015 het eerste boek over dit onderwerp ("Tiers-lieux et plus si affinités") gepubliceerd door FYP Editions. Sindsdien zette ik mijn onderzoek aan het Geneva Institute of Service Science voort, terwijl ik derde plaatsen opzette in verschillende landen.

Je werkt nu specifiek aan ‘derde plekken om te leren’. Wat betekent dit?

Antoine Burret: Over het algemeen worden derde plaatsen gezien als plaatsen waar mensen uit een zogenaamde community elkaar kunnen ontmoeten. Tegenwoordig gebeurt dit vaak in plaatsen zoals fablabs, makerspaces of meer in het algemeen gemeenschapsplekken die waarde hechten aan samen dingen doen. In het onderwijs stellen sommige auteurs dat buitenschoolse activiteiten, of de ruimte tussen school en thuis, derde plaatsen zijn voor scholieren en studenten. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat deze plekken, met name tijdens de puberteit, een grote rol spelen. Recent onderzoek toont aan dat het gebrek aan derde plaatsen een van de belangrijkste criteria was waarom studenten en scholieren zich niet goed voelden tijdens de pandemie.

Als we het echter hebben over ‘derde leerplekken’, hebben we het over ontmoetingsplekken die binnen de school zijn opgezet en bekend staan als fablabs. Dit zijn fysieke ruimtes op het schoolterrein waar technische, juridische en persoonlijke ondersteuning is. Er zijn meerdere doelstellingen: scholieren, studenten, leraren en docenten laten experimenteren met nieuwe praktijken, objecten leren maken, multidisciplinaire vaardigheden stimuleren, zich openstellen voor anderen, burgerschap versterken…

Wat betekenen deze plekken voor de volwasseneneducatie?

Antoine Burret: Derde plaatsen zijn ingericht om dagdagelijkse uitwisseling en discussie tussen verschillende mensen mogelijk te maken. Het economische model van veel derde plaatsen steunt vaak op de organisatie van opleidingen om een terugkeer naar het werk te ondersteunen, of gewoon om elkaar te helpen. Ik denk ook aan ondersteunende activiteiten voor het opzetten van een bedrijf of, meer in het algemeen, voor bemiddeling en volwasseneneducatie. Zo vertrouwt de Fondation de France sinds 2014 bijna uitsluitend op derde plaatsen om mensen in precaire situaties te helpen om weer aan het werk te gaan.

Op derde plaatsen wordt er vaak ook kennis overgedragen. Gebruikers worden aangemoedigd om - op platforms voor het delen van kennis zoals bv. Wikipedia - te beschrijven wat ze creëren, maken of doen. Zo wordt deze kennis gedeeld onder vrije licenties en kunnen anderen er hun voordeel mee doen.

Hoe ziet u uw taak voor EPALE?

Antoine Burret: Ik ga een reeks artikelen schrijven om een idee te geven wat derde plaatsen zijn en wat ze kunnen betekenen voor de volwasseneneducatie. Ik denk dat het ook belangrijk is om alle actoren onder de aandacht te brengen en hun acties te promoten - of ze nu aanbieders van derde plaatsen zijn of begunstigden. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de FÉE Association (Faire École Ensemble), of de leden van het Tiers-Lieux Edu-netwerk.

In Frankrijk is er veel te doen rond derde plaatsen. Als thematisch coördinator voor EPALE zou ik graag een echte ruimte zien ontstaan voor discussie en uitwisseling over dit onderwerp op Europees niveau. Ik ben een groot voorstander van de empowerment die burgers door derde plaatsen wordt geboden en ik kijk ernaar uit om dit vanuit een Europees perspectief te doen.

Waaruit bestaat deze ‘citizen empowerment’?

Antoine Burret: Ik denk dat derde plaatsen ook moeten worden gezien als informatiecentra voor ‘burgerschapvorming’. Ik zou heel graag enkele activiteiten die plaatsvinden op derde plaatsen onder de aandacht brengen, in het bijzonder een project dat ik momenteel volg en dat kits voor burgeronderzoek wil verdelen zodat mensen hun eigen gezondheid en die van het milieu kunnen opvolgen. Het doel is om derde plaatsen te gebruiken om mensen te leren een zelfdiagnose uit te voeren, bijvoorbeeld voor diabetes. Of misschien zelfs om de kwaliteit van het rivierwater of de lucht te meten. Vorig jaar bijvoorbeeld, na de brand in Lubrizol in Rouen, werden er in de derde plaatsen kits verdeeld en trainingssessies gegeven aan sommige bewoners zodat ze de luchtkwaliteit in hun omgeving konden opvolgen. Dit kan ook ingezet worden op andere gebieden en dat biedt hoopvolle vooruitzichten voor de empowerment van burgers.

***

Andere blogs van Antoine Burret op EPALE:

• Blog : Le rôle critique des tiers-lieux dans la société (FR)

https://epale.ec.europa.eu/fr/blog/masterclass-le-role-critique-des-tie…

• Blog : Third places during the pandemic - 1ste wave (EN)

https://epale.ec.europa.eu/en/blog/1st-wave-third-places-during-pandemic

• The urban exodus and bringing rural third places into the spotlight - 2nd wave (EN)

https://epale.ec.europa.eu/en/blog/urban-exodus-and-bringing-rural-thir…

• Blog : Third places to relieve students' psychological distress - 3rd wave (EN)

https://epale.ec.europa.eu/en/blog/third-places-relieve-students-psycho…
 

---