Afgelopen november zijn Ana, Nathalie en Martijn van HVO-Querido naar Slowakije gegaan om een week mee te draaien met de Daklozenkrant uitgever en Housing First project Nota Bene. Slowakije is een land in centraal Europa met vijf miljoen inwoners en in de hoofdstad Bratislava wonen bijna een half miljoen mensen. Het project bevindt zich in en rond deze hoofdstad.

Silvia en Ondrej

Dit zijn Silvia en Ondrej 23 jaar geleden getrouwd en ze leefden een redelijk zorgeloos leven met hun 3 kinderen. Totdat ze bij de verkoop van hun huis zijn opgelicht en op straat belanden. Gelukkig waren hun kinderen al het huis uit maar van de een op andere dag stonden ze opeens op straat. Via de nachtopvang zijn ze uiteindelijk in een containerwoning terecht gekomen op een erg ongure plek. Ze moesten geld gaan verdienen om rond te komen want op steun van de regering kan je hier in Slowakije nauwelijks rekenen. Ze gingen kranten verkopen ergens op de hoek van de straat in het prachtige oude centrum van Bratislava; De hoofdstad van Slowakije. Via de verkoop van kranten kwamen ze weer in contact met mensen in de buurt die hen waar mogelijk ondersteunden. Overdag even naar de wc bij de tijdschriftenwinkel; geen probleem. Een warm kopje koffie van de baristaverkoper in ruil om de boel even in de gaten te houden als hij ging eten; geen probleem. Bij de mensen uit Slowakije zit hulp aanbieden in hun bloed.

Nota Bene 

Nota Bene, de uitgever van de daklozenkrant die zich al 20 jaar inzet voor dak- en thuislozen in de stad, had zich inmiddels ook gestort op wat de meeste verkopers van de daklozenkrant het liefst willen: een goed en veilig dak boven hun hoofd. 
De Housing First methode wordt nu door een eigen team vorm gegeven en de eerst 15 woningen zijn geregeld. Via veel moeite met private eigenaren en toewijzingen van de gemeente kwam er ook een klein appartement beschikbaar in een nieuwbouwwijk net buiten de stad. Een stel had dit appartement gekocht voor hun kinderen maar die zijn nog te jong. Na een oproep van een nationale bekendheid in de daklozenkrant hadden ze contact opgenomen met Nota Bene. Als die nationale bekendheid haar woning durfde te verhuren aan een verkoper van de krant moesten zei dat ook wel doen. Voor een schappelijke prijs kon de woning voor een tijdelijke periode verhuurd worden.
Het team van de woonbegeleiders vond dit het perfecte huis voor het stel. Het blije nieuws werd gebracht en de woning werd ingericht. Met spullen die ze via via hadden gekregen werd er op de 3de verdieping een paleisje gecreëerd. Een vol bord met lekkernijen staat ons op te wachten als we met zijn allen het appartement binnenkomen. Gesprekken volgen over wat het huis met ze heeft gedaan en wat wij doen in Nederland. Prachtige mensen die gelukkig zijn met elkaar en de hulp die ze krijgen van Nota Bene.

Anders kan het ook (AKHO)

We hebben gekeken naar AKHO; Waar houden ze zich mee bezig op een 'anders kan het ook' manier van werken. Wij vonden dit onder andere in kunst en bewustwording. Elk jaar maakt een bekende kunstenaar portretten van de verkopers. Deze worden verzameld en er wordt een kalender van gedrukt die de verkopers kunnen verkopen. Deze portretten en de teksten worden gemaakt met veel aandacht voor de privacy van de verkopers maar wel met details over hun (levens)verhaal. Daarnaast worden er boekjes over dakloosheid/psychiatrie uitgegeven speciaal geschreven voor kinderen. Hierdoor worden op een leuke toegankelijke manier dit soort onderwerpen onder de aandacht gebracht. Er is in Slowakije nog onvoldoende kennis in de maatschappij op dit gebied en daar doen ze wat aan d.m.v. kunst en boekjes.

Hoogtepunten

Wat waren wat hoogtepunten:

Er zijn veel vrijwilligers betrokken, die zich buiten hun normale werk om, met een groot hart voor deze vaak verstoten doelgroep inzetten. Goed om te zien dat er een groot netwerk is van krantenverkopers, die allemaal door het verkopen van de krant hun dagelijkse kosten kunnen betalen. We hebben mooie positieve gesprekken met de verkopers gehad. Verkopers worden geaccepteerd door een groot deel van de stad. De verkopers staan op vaste plekken en proberen echt iets voor de buurt te betekenen door kleine dingen terug te doen. De plek netjes houden maar ook zaken in de gaten houden waar nodig. Hier zit echt een kracht in Social inclusion.

Nog een hoogtepunt was om te zien hoe de begeleiders van de Housing First projecten zo hetzelfde waren als hulpverleners. Dezelfde manieren van werken. Verbaal en non verbaal. Maar ook het activisme van de vele medewerkers was fantastisch om te zien.

Verschillen

We zagen ook veel verschillen en hier gingen de gesprekken en de vragen die werden gesteld ook over. Soms moesten we ons werk echt verdedigen omdat wij het op vele vlakken zo "makkelijk" hebben. Zoals de financiële situatie van de klanten, de meeste klanten die worden gebudgetteerd en het kunnen behouden van je woning als je je aan de 3 Housing First regels houdt. Allemaal zaken die niet gelden voor de bewoners van Slowakije. Maar ook de lokale politiek die nog een heel ander beeld heeft m.b.t. wat je het beste kan doen met mensen die dakloos zijn. Daklozen krijgen geen of heel weinig geld van de staat om te overleven. Dit zorgt er ook voor dat de meeste mensen enorm gemotiveerd zijn om werk te vinden waarbij ze naast de waardering ook in hun levensonderhoud kunnen voorzien. 80 euro in de maand sociaal vangnet is heel weinig want de kosten voor levensonderhoud zijn bijna net zo hoog als hier in Nederland. Er is bijna geen sociale huur in Slowakije. Alleen wat oude flats die in handen zijn van de gemeente worden verhuurt aan lage inkomens.

Wij gaven vaak het advies om te beginnen met het voeren van gesprekken met de gemeente. Daarnaast wil de lokale politiek op dit moment het liefst daklozen nog ver buiten de stad onderbrengen. Onze adviezen waren om mensen binnen de gemeente enthousiast te maken over het project Housing First om zo draagvlak te creëren. Wat ook een groot verschil was, wie er verantwoordelijk is als er iets stuk gaat in de woning. Onze woningen worden kaal opgeleverd en alle spullen zijn van de klant zelf. Daar zijn woningen vaak gemeubileerd en dus levert het ook problemen op als er iets stuk gaat. We hebben vele gesprekken gevoerd over op welke manier je deze problemen kan aanpakken.

Wat nemen we mee?

Vooral dankbaarheid voor hoe het in Nederland werkt qua systeem. Aandacht en geld voor deze groep mensen. Hoe dankbaar we mogen zijn met bijvoorbeeld de FIBU en andere budgetbeheerders. Het sociale vangnet wat er hier is voor veel mensen.

Wij vinden het belangrijk dat dit project blijft doorgaan

Wij vinden dat kennisdeling ontzettend belangrijk is. Het delen van kennis houdt je scherp en zorgt ervoor dat je kritisch en scherp blijft kijken naar je eigen werkzaamheden. Maar vooral ook dat je je weer realiseert hoe goed we het eigenlijk hebben in ons land.