/is/file/paper-3033204800pxljpgpaper-3033204_800pxl.jpg

Nieformalne przestrzenie edukacyjne w instytucjach kształcenia dorosłych – lub:

Nauka i praca w czasach cyfrowej transformacji

Jednym z najczęściej zadawanych pytań, które napotykamy na naszej drodze jako podmioty tworzące organizacje zajmujące się kształceniem dorosłych i kształceniem ustawicznym, jest pytanie o najważniejsze zmiany dla osób prowadzących szkolenia w kontekście transformacji cyfrowej. Od 2015 roku w k.o.s zajmujemy się tematem „digitalizacji w kształceniu ustawicznym" w finansowanym ze środków publicznych projekcie „weitergelernt“. Naszą misją jest wspieranie instytucji kształcenia ustawicznego w Berlinie w dostosowywaniu ich rozwoju kadr i usług do nowych (cyfrowych) wyzwań.

Pytania związane z nauką w przestrzeni cyfrowej nie są niczym nowym. Już na początku lat 90-tych, w kontekście wprowadzenia multimedialnego oprogramowania do nauki i pierwszych ofert e-learningowych, opracowano pierwsze koncepcje edukacji na potrzeby zmienionego procesu uczenia się. W trakcie rozwoju Web 2.0 i różnych form korzystania z i przez otwarte zasoby edukacyjne (OZR), webinary i masowe otwarte kursy online (MOOCs), aktualnym wyzwaniem jest nadal dalszy rozwój koncepcji nauczania w kontekście nowych ofert edukacyjnych.

Tylko jak to się może udać? W jaki sposób instytucje mogą dalej rozwijać istniejące (cyfrowe) oferty edukacyjne? A jakie kompetencje należy rozwijać na poziomie podmiotów i organizacji?

Social blended learning

Jedna z możliwości, z którą mamy bardzo dobre doświadczenia w kształceniu dorosłych, nawiązuje do Annette Kuhlmann i Wernera Sautera. Mówią oni o nieformalnym samoorganizowanym uczeniu się w sieciach (cyfrowych), a dokładniej o tak zwanym „social blended learning“. Ten system nauczania również nie jest w żaden sposób nowy. Jednak jak już powiedział Karl Valentin: „Wszystko zostało już powiedziane, ale nie przez wszystkich." I czasami rzeczy potrzebują trochę czasu, by odnaleźć swoje miejsce.

Ale czym jest social blended learning i dlaczego nadaje się do kształcenia dorosłych? Według Kuhlmann/Sautera, jest to zorientowane na kompetencje blended learning, które jest powiązane z wymagającym projektem praktycznym i ma na celu umożliwienie nieformalnego, samoorganizowanego i połączonego w sieć uczenia się z włączeniem social software.

Blended learning

A więc po kolei. Blended learning oznacza hybrydowe podejście do nauki, które łączy wirtualne i niewirtualne przestrzenie do nauki – to jest połączenie tradycyjnego nauczania bezpośredniego i oferty online. Oba podejścia mogą znacznie różnić się stopniem wirtualizacji. Zarówno oferta edukacyjna, która jest realizowana głównie bezpośrednio, wzbogacona jedynie o pojedyncze elementy online, jak i oferta edukacyjna, która jest realizowana głównie online, i którą otwiera wspólna impreza inauguracyjna, określane są jako formaty blended learning. A więc uwaga: formaty blended learning mogą się od siebie różnić!

Projekt praktyczny

Ten własny wymagający projekt praktyczny ma na celu zapewnienie, że osoby uczące się organizują własne nabywanie kompetencji w ramach systemu kształcenia, począwszy od własnego zdefiniowania celów, poprzez koncepcję, projektowanie i wdrażanie treści, aż po monitorowanie postępów. Dlaczego jest to ważne? Ponieważ staje się to rzeczywistością tylko poprzez wybór własnego problemu, przeszkody lub pomysłu: Moim życzeniem jest stawienie czoła temu problemowi. Sam jestem zainteresowany rozwiązaniem i dlatego jestem bardzo zmotywowany, aby je znaleźć. Projekt praktyczny powinien być zatem projektem, który porusza mnie w moim własnym kontekście zawodowym, który mnie zajmuje, który być może przeszkadza mi od jakiegoś czasu lub po prostu przemawia do mnie.

W kontekście digitalizacji może to być na przykład cyfrowe wzbogacenie już opracowanej i pomyślnie wdrożonej oferty edukacyjnej. Albo wdrożenie wewnętrznych procesów komunikacji organizacyjnej lub wewnętrznego zarządzania wiedzą za pomocą aplikacji cyfrowej.

Social software

Póki co, wszystko jasne. Ale do czego nam jest teraz potrzebne social software? Albo: co to w ogóle jest? Wikipedia odnosi się do definicji autorstwa Tom Coatesa, pioniera w dziedzinie social software. Według Coatesa jest to oprogramowanie, które „wspiera, rozszerza lub wywodzi ludzkie zachowania społeczne". Według Coatesa social software powinien spełniać cztery nadrzędne funkcje: zarządzanie informacją, współpracę, komunikację oraz połączenie w sieć i zarządzanie tożsamością.

Kuhlmann/Sauter wskazują w swojej publikacji (str. 16), że stopień samoorganizacji silnie wzrósł wraz z rozwojem e-learningu w ostatnich latach. Na przykład, samoorganizacja może zostać łatwiej wdrożona przy pomocy funkcji współpracy i komunikacji Web 2.0 (w tym social software). Web 2.0 „opiera się na emancypacji uczących się, którzy aktywnie wnoszą swoją wiedzę [...] i wspólnie ją rozwijają”.

Ale czy samoorganizacja oznacza, że uczniowie sami zarządzają swoimi interesami? Nie! Nieformalny format social blended learning może być również wspierany przez asystentów dydaktycznych, czyli osoby z doświadczeniem w tym formacie, które mogą udzielać informacji zwrotnych przy wyborze własnego, praktycznego projektu, tworzyć i moderować przestrzeń cyfrową social software lub być poproszone o ocenę realizacji poszczególnych kamieni milowych projektu. Według Sautera wielkim wyzwaniem jest jednak to, że uczniowie muszą nauczyć się poruszać w obrębie wspólnoty praktyk w ramach architektury nauczania, aktywnie (ale asynchronicznie) wymieniać informacje z innymi uczącymi się w infrastrukturze technicznej social software oraz wspólnie zastanawiać się i dalej rozwijać swoje indywidualne działania edukacyjne poprzez wymianę.

Rozwój kompetencji

Ta specjalna architektura nauczania powinna umożliwić uczącym się rozwijanie ich kompetencji osobistych i szkolenie umiejętności rozwiązywania problemów poprzez komunikację i współpracę. To właśnie te umiejętności odgrywają szczególną rolę w udanym kształtowaniu transformacji cyfrowej.

W tym miejscu warto spojrzeć w przeszłość. Ponieważ, jak powiedział Galileusz: „Nie możesz człowieka nauczyć niczego, możesz mu tylko pomóc odnaleźć to w sobie". A w czasach transformacji cyfrowej ten powrót do przeszłości jest być może najważniejszym pierwszym krokiem w kierunku nauki zorientowanej na problemy w dziedzinie kształcenia dorosłych.

A teraz?

Masz pytania dotyczące architektury nauczania lub odpowiednich projektów praktycznych? Zadaj je tutaj w komentarzach, na Twitterze lub drogą mailową.

O autorze: Maximilian Welter jest referentem do spraw rozwoju organizacyjnego i personalnego w k.o.s GmbH w Berlinie. Jako audytor DIN ISO 29990 i konsultant KODE® od lat intensywnie angażuje się w kwestie uczenia się samoorganizacyjnego i organizacyjnego w instytucjach kształcenia dorosłych. Jest również ambasadorem EPALE Niemcy.

Więcej wpisów na blogu Maximiliana Weltera:

Strategia mediów społecznościowych dla organizacji zajmujących się kształceniem dorosłych (DE)

Doradztwo edukacyjne jako ważny element uczenia się przez całe życie (DE)

Narzędzia cyfrowe w edukacji dorosłych – przekleństwo czy błogosławieństwo? (DE)