Andrew McCoshan przeprowadził przegląd literatury poświęconej uczeniu się międzypokoleniowemu, by rozpoznać składniki sukcesu.

Uczenie się międzypokoleniowe – kiedy ludzie z każdego przedziału wiekowego mogą się uczyć razem i od siebie nawzajem – od zawsze charakteryzowało społeczności ludzkie. Niemniej w ostatnich latach przyczyną ponownego ożywienia zainteresowania nim stały się obawy związane z segregacją ze względu na wiek. W 1993 r. badanie Eurobarometru ujawniło zdumiewający fakt, że niemal 1 na 3 osoby powyżej 60 roku życia nie ma żadnego kontaktu – bądź ma tylko niewielki – z osobami w wieku poniżej 25 lat. Starzenie się społeczeństwa w Europie w połączeniu ze strukturalnymi zmianami społecznymi skupiło uwagę na potrzebie zbliżenia starszych osób z młodszymi, aby przeciwdziałać negatywnym stereotypom, które mogą pojawiać się, kiedy różne pokolenia nie mają ze sobą kontaktu, a także aby budować spójność społeczną.

Wymiana wiedzy i umiejętności między osobami w różnym wieku to oczywiście nic nowego – dzieje się to na przykład podczas przygotowania zawodowego. Aczkolwiek tutaj chodzi raczej o zajęcia mające gromadzić osoby starsze i młodsze ku obopólnej korzyści, tak jak w przykładach podanych w ramce.

Czy w tak różnorodnej gamie przedsięwzięć jesteśmy w stanie zidentyfikować jakiekolwiek wspólne czynniki, które wspomagają ich powodzenie? Przegląd literatury [1] dowodzi, że poza zwykłymi zasadami skutecznego zarządzania, takimi jak wyznaczanie realistycznych celów, osiągalnych planów, wyraźnie nakreślonych ról i zakresów odpowiedzialności, istnieje wiele specyficznych elementów, które wydają się mieć istotne znaczenie:

1. Ustalenie, gdzie uczenie się międzypokoleniowe może wnieść istotny wkład.

Podstawą jest zrozumienie, jak się rzeczy mają między młodszymi a starszymi osobami, charakteru wyobrażeń i stereotypów oraz roli odgrywanej przez uprzedzenia, takie jak dyskryminacja z powodu wieku. Kluczowe pytanie brzmi: czy dane zajęcie naprawdę pomoże w usunięciu barier między pokoleniami?

2. Zapewnienie wzajemnych korzyści dla młodszych i starszych osób.

Zajęcia powinny być odpowiednie i interesujące dla każdego, aczkolwiek ustalenie rozwiązań korzystnych dla obu stron może być trudne. Doświadczenie sugeruje, że kontakty między pokoleniami w kontekście uczenia się, aby były efektywne, wymagają systematyczności (kilka godzin tygodniowo) i rozłożenia na kilka miesięcy.

3. Poznanie potrzeb i motywacji potencjalnych uczestników.

Motywacja starszych osób jest najczęściej altruistyczna – przekazanie umiejętności i wiedzy. Młodzi ludzie angażują się zwykle po to, by wnieść swój wkład w społeczność.

4. Bycie uważnym w czasie rekrutacji uczestników.

Zwracać uwagę na środowisko, z którego pochodzą oraz wcześniejsze doświadczenia i wyobrażenia, zadbać o poufność, poznać oczekiwania co do zaangażowania i dostępnego wsparcia.

5. Odrębne przygotowywanie pokoleń.

Porozmawiać z nimi o tym, czego nawzajem od siebie oczekują i jak ich zdaniem mogą się zachowywać, ustalić jasne zasady podstawowe, takie jak wzajemne poszanowanie poglądów nawet wtedy, kiedy się ze sobą nie zgadzają.

6. Zadbanie, by profesjonaliści zaangażowani w uczenie się międzypokoleniowe dysponowali odpowiednimi umiejętnościami.

Zrozumienie zajęć – dotyczy to nie tylko osób zaangażowanych w opracowywanie i pełnienie ról kierowniczych, ale także nieodzownego wsparcia personelu opiekuńczego w domach spokojnej starości.

7. Zadbanie o atrakcyjność treści i oprawy zarówno dla starszych, jak i młodszych uczestników.

Uczenie się międzypokoleniowe najczęściej sprawdza się najlepiej poza tradycyjnymi salami lekcyjnymi i uczeniem grupowym, opierając się często na konkretnych projektach, takich jak historia społeczności. Miejsce uczenia się powinno być komfortowe nawet dla osób, które najtrudniej zaangażować.

8. Uznawanie i walidacja zajęć.

To szczególnie ważne dla młodych ludzi, którym może być trudno zmieścić uczenie się międzypokoleniowe między obowiązkami w ramach edukacji formalnej. Osoby starsze także cenią sobie walidację nowych kompetencji!

Andrew McCoshan pracuje w sektorze edukacji i szkoleń od ponad 25 lat. Przez ponad 10 lat specjalizował się w badaniach nad tworzeniem polityki oraz w ewaluacjach dla UE. Andrew jest obecnie niezależnym konsultantem i ekspertem ECVET z ramienia Zjednoczonego Królestwa. Jest także ekspertem ds. jakości transnarodowej sieci kształcenia EFS ds. mobilności młodzieży i młodych osób dorosłych w niekorzystnej sytuacji.

[1] Przydatne źródła: European Map of Intergenerational Learning oraz European Commission/ICF/GHK (2012) Learning for Active Ageing and Intergenerational Learning: Final Report