Oryginał opublikowany w języku słowackim przez Peter Baláž

"Lepiej zobaczyć coś raz, niż usłyszeć o tym tysiąc razy", dotyczy to również edukacji dorosłych. Materiały dydaktyczne, które odpowiednio wykorzystują grafikę, mają przewagę nad samym tekstem. Jeśli jednak w pobliżu nie ma zdolnego grafika, stworzenie własnej wizualizacji może być sporym wyzwaniem. Na szczęście, istnieje wiele gotowych do użycia i wysokiej jakości obrazów, które można legalnie i bezpłatnie znaleźć w Internecie. Przedstawiamy wybór 6 takich stron internetowych (banki zdjęć).

Ludzki umysł ewoluuje od tysięcy lat, otoczony obrazami, dźwiękami i innymi doznaniami zmysłowymi. Ta warstwa ludzkiego umysłu jest dziś nadal aktywna i jest jeszcze szybsza w porównaniu z nowszymi warstwami, takimi jak ta przetwarzająca tekst i inne symbole. Obrazy wywołują emocje znacznie szybciej i intensywniej niż zwykły tekst, co pomaga w zapamiętywaniu materiału do nauki. Co więcej, wiele osób ma "pamięć wzrokową", co oznacza, że najlepiej pamięta rzeczy, gdy je widzi.

Czy to naprawdę jest darmowe? I czy jest to legalne?  

Krótka odpowiedź brzmi: może być, ale trzeba być ostrożnym!

Zdjęcia, które można znaleźć w Internecie, należą do kogoś, a autor zazwyczaj posiada wszystkie prawa autorskie. Wykorzystanie takiego zdjęcia może być postrzegane jako forma kradzieży. I nie, stwierdzenie: "źródło: internet" małą czcionką pod obrazem ani trochę nie pomoże. Istnieją różne wyjątki w prawie autorskim dotyczące wykorzystania takich materiałów przez instytucje edukacyjne. Ale jest prostszy sposób...

Autorzy mogą zdecydować się na celowe zrzeczenie się części swoich praw. Robią to z różnych powodów – jedni jako forma promocji, inni chcą zaprezentować swój talent artystyczny, jeszcze inni chcą wesprzeć np. edukację. Chociaż intencje są różne, metoda jest taka sama – bezpłatne licencje. Zazwyczaj licencja jest wymieniona obok zdjęcia.

Jak korzystać z licencji?

Za chwilę przejdziemy do konkretnych stron internetowych. Najpierw musimy wyjaśnić jedną lub dwie rzeczy na temat licencji, aby można bez obaw korzystać ze zdjęć podczas nauczania.

Za chwilę przejdziemy do konkretnych stron internetowych. Najpierw musimy wyjaśnić jedną lub dwie rzeczy na temat licencji, abyś mógł bez obaw korzystać z obrazów podczas nauczania.

Płatne licencje:

• Licencja płatna (Rights-managed (RM) licensing): Płaci się za określone wykorzystanie obrazu i nie można wykorzystywać go do żadnych innych celów;
• Licencja Royalty-free (Royalty-free (RF) licensing): chociaż nazwa sugeruje, że jest to licencja całkowicie bezpłatna, w rzeczywistości trzeba zapłacić za zdjęcie raz (i tylko raz), a następnie można korzystać z niego w szerokim zakresie.

Nie zamierzamy zagłębiać się w szczegóły dotyczące płatnych licencji. Skupmy się natomiast na bezpłatnych licencjach.

Darmowe licencje:

• Domena publiczna (PD)/Creative Commons Zero (CC0): prawa autorskie do obrazu wygasły lub nigdy nie istniały (na przykład, w średniowieczu nie było czegoś takiego jak prawo autorskie), co oznacza, że można używać obrazu praktycznie do dowolnego celu i jakkolwiek chcesz;
• Creative Commons (CC): CC są najbardziej znanymi z tzw. "licencji publicznych", istnieje kilka rodzajów, z których można wybierać w zależności od tego, jak chce się wykorzystać obraz;
• licencje własne banków zdjęć: różnią się one od siebie najbardziej, więc trzeba uważnie przeczytać informacje na stronie internetowej banku zdjęć; zazwyczaj można używać zdjęć za darmo, a także do celów komercyjnych, ale nie można ich wgrać do innych banków zdjęć lub sprzedać bez ich edycji.

Banki zdjęć opisane w tym artykule są bezpłatne.

Jest jeden mały haczyk związany z licencjami Creative Commons (CC). Niektóre z nich (zwłaszcza CC BY-NC i CC BY-NC-SA) zezwalają jedynie na wykorzystanie w celach niekomercyjnych. Pytanie brzmi, co dokładnie oznacza termin "niekomercyjny". Choć opinie są różne, jedno jest pewne – argument, że korzystanie z obrazu nie generuje zysku lub że materiał jest wykorzystywany przez organizację non-profit, może nie wystarczyć (przynajmniej nie sam). Bez zagłębiania się w prawo autorskie, powinno się unikać licencji "tylko do użytku niekomercyjnego".

0. Google Images

https://www.google.pl/imghp?hl=pl&tab=wi&ogbl   

Google Images znajduje się poza główną listą, ponieważ nie jest to bank zdjęć. Ale wspominam o tym, bo powiedzmy sobie szczerze, to pierwsze miejsce, które sprawdzisz ;-)

Google odnajduje zdjęcia w całym internecie na podstawie zapytań – niezależnie od kategorii, jakości zdjęcia, czy rodzaju praw autorskich. Aby wyświetlić tylko darmowe zdjęcia, należy wyszukać zdjęcie tak jak normalnie, a następnie kliknąć "Narzędzia" w górnym menu, a następnie na filtr "Prawa użytkowania". Z menu należy wybrać licencję, której chce się użyć. Należy się upewnić, że również na stronie z obrazem jest zaznaczona odpowiednia licencja.

1. Unsplash

https://unsplash.com

Unsplash zawiera ponad 1,5 miliona zdjęć bardzo wysokiej jakości. Oprócz wyszukiwarki oferuje również kolekcje tematyczne. Korzysta z własnej, całkowicie bezpłatnej licencji.

2. Pixabay

https://pixabay.com

Pixabay jest jednym z najbardziej znanych banków zdjęć, nie bez powodu! Kolekcja zdjęć jest naprawdę niezwykła. Oprócz zdjęć, oferuje również wiele ilustracji clip-art, a nawet trochę filmów wideo. Jeśli często korzysta się z Pixabay, warto się zarejestrować. Wtedy nie trzeba wypełniać pola captcha przy pobieraniu zdjęć. Główną wadą jest to, że jakość obrazu nie jest tak wysoka jak np. Unsplash, ale ta wada jest zwykle kompensowana przez dużą liczbę dostępnych obrazów.

3. Gratisography

https://www.gratisography.com

Gratisography, osobisty projekt Ryana McGuire'a, jest wyjątkowy w swoim specyficznym – i często surrealnym – stylu. W przeciwieństwie do innych banków zdjęć nie zawiera tak dużej liczby obrazów, ale jeśli szukasz czegoś innego, to jesteś we właściwym miejscu.

4. Pikwizard

https://pikwizard.com

Wiele banków zdjęć oferuje mnóstwo zdjęć ludzi w nienaturalnych pozach i typowym wyrazem twarzy. Niektóre z nich można znaleźć również na Pikwizardzie, ale w większości są tam zdjęcia ludzi w codziennych sytuacjach, którzy zachowują się naturalnie. Licencje (istnieją 2 wersje) są znacznie obszerniejsze w porównaniu z innymi bankami zdjęć, co trochę utrudnia start. Jednak po przejściu przez nie, ma się dostęp do wysokiej jakości zdjęć osób wyglądających naturalnie.

5. Pexels

https://www.pexels.com

Pexels oferuje szeroki zakres (głównie) artystycznych i oryginalnych zdjęć na bardzo liberalnej i prostej licencji. Można wyszukiwać zdjęcia za pomocą słów kluczowych, zapisywać je w swoich kolekcjach i śledzić ich autorów.

6. Wikimedia Commons

https://commons.wikimedia.org

Wikimedia Commons zajmuje szczególne miejsce na tej liście ze względu na jej ogromny wpływ na edukację. Jest to multimedialne repozytorium dla najbardziej znanej encyklopedii - Wikipedii (a także dla jej siostrzanych projektów). Wybór jest dość obszerny, gdyż obecnie zawiera ponad 63 milionów plików! Jakość jest jednak bardzo zróżnicowana, pliki są sprawdzane pod kątem praw autorskich, ale niska jakość zdjęcia nie jest na ogół powodem do jego usunięcia. Dlatego w poszczególnych kategoriach można włączyć opcję wyświetlania tylko plików wysokiej jakości. Niestety, interfejs użytkownika nie jest tak intuicyjny jak w typowych bankach zdjęć.

Szczególną cechą jest wybór licencji. Zazwyczaj używane są całkowicie darmowe licencje Creative Commons, ale istnieją dziesiątki tysięcy plików, które korzystają z innej licencji. Zazwyczaj wymagane jest podanie nazwiska autora, o co wiele banków zdjęć przestało prosić. Z drugiej strony, można zrobić kopię całego Wikimedia Commons, czego typowe banki zdjęć zazwyczaj surowo zabraniają.

Jak wybrać?

W tym artykule jest opisanych tylko kilka banków zdjęć, a jest ich o wiele więcej. Jak wybierać między nimi?

Przede wszystkim, jaki jest cel, który chce się osiągnąć za pomocą zdjęcia? Surrealistyczny obraz mężczyzny w stroju królika i dobrze naświetlone zdjęcie gór o zmierzchu dadzą inny efekt. Różne banki zdjęć zawierają obrazy z różnych dziedzin, więc należy wziąć to pod uwagę przy wyborze odpowiedniego dla siebie.

Jakość jest niezwykle ważnym czynnikiem. Jeśli ustawi się w wyszukiwarce jakość na: bardzo wysoka, to nie powinny się pojawić obrazy o niskiej jakości. Jeśli jednak je widać w wynikach wyszukiwania, to generalnie dobrym pomysłem jest użycie innego banku zdjęć z bardziej rygorystyczną kontrolą jakości.

Ponieważ licencje różnią się nieco w pewnych szczegółach, trzeba się w nich dobrze orientować (zwłaszcza przy pracy nad droższymi projektami).

Wniosek

Obrazy mogą pomóc uprzyjemnić i ulepszyć projekty edukacyjne dla dorosłych - od marketingu do samego nauczania. W większości przypadków, darmowe zdjęcia z Internetu wystarczą, tylko trzeba zwrócić uwagę na prawa autorskie. Obecnie jest wiele opcji do wyboru i ciągle pojawiają się nowe.

Michał Matúšov

O autorze: Michał jest entuzjastą bezpłatnej edukacji, współzałożycielem "Wikimedia Slovakia" i "Esperanto i Wolna Wiedza" oraz praktykantem w E@I w ramach inicjatywy Europejskiego Korpusu Solidarności.

tekst licencjonowany przez: CC BY 4.0